چندین سال است که برخی از ایرانشناسان گفتهاند، زکریای رازی، فیلسوف و شیمیدان بزرگ ایرانی در ری زندگی میکرده و در همانجا نیز درگذشته است، چند سالی هم هست که پژوهشگران و ری شناسان تلاش کردهاند تا اجازه تاسیس بنیادی پژوهشی را به نام «زکریای رازی» شهرستان در ری بگیرند. اما همیشه با آنها مخالفت شده بود تا این که ناگهان در این ماه (اردیبهشت ۱۴۰۰) «کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» (که از ایرانیت فقط یک نام، آن هم در پی اسلام دارد) اعلام کرد که تاسیس بنیاد رازی در شهر ری را به تصویب میرساند و آرامگاهی هم در محدودهی «امامزاده شعیب» برای رازی خواهند ساخت. (۱)
در جلسه مربوط به این تصمیم گیری محمدرضا شمس اردکانی، دبیر کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، شهر ری را «یکی از مهمترین شهرهای حوزه تمدنی اسلام و ایران» خواند و گفت: «ساخت بنای یادمان برای زکریای رازی از کارهای بسیار ارزشمندی است که مورد تایید کمیته فرهنگ و تمدن است.» و تاکید کرد که: «باید با ساختن بنای یادیود برای این شخصیتها، آنها را به دنیا معرفی کرد تا با این کار از مصادره مشاهیر و دانشمندان بزرگ ایرانی جلوگیری شود.»
در همین جلسه غلامحسین رحیمی، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با ابراز تاسف از این که شخصیت علمی رازی در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته پیشنهاد کرد: «یک مرکز تحقیقاتی رازی پژوهی در شهر ری راه اندازی شود، که این مرکز میتواند چندین گروه پژوهشی داشته باشد که به طور تخصصی روی آثار و شخصیت اسلامی، ایرانی و بُعد شیعی رازی کار کنند.»
فراموش نکنیم که رازی فیلسوف و شیمدان برجستهی کاشف الکل، یکی از بزرگترین و شناخته شده ترین دانشمندان جهان است و غربیها حتی خیلی بیشتر از ما او را میشناسند. (۲) کتابها و مقالههای علمی او پس از رنسانس تا چندین قرن در دانشگاههای بزرگ غرب تدریس میشد. غیر از این، رازی فیلسوفی بود انسانمدار و بی مذهب که به دلایلی روشن او را خردمندترین و بی باک ترین فیلسوف لقب دادهاند. رازی در اوج قدرت خلفای عباسی، وقتی که ریاست دانشگاههای معروفی چون «ری» و «بغداد» را داشت، نظریهی «تقلید» و «وحی» را رد کرد. و اگر هنوز محل زندگی و آرامگاه او به درستی روشن نیست، به دلیل مخالفت همین به اصطلاح «علمای» شیعی بوده که او را «دهری» و «ملحد» مینامیدند.
حالا آقایان ِسر از قرون وسطا درآوردهی حکومت اسلامی که خود بیشتر آثار و تاریخ و بزرگان ایران را مصادره کرده و لباس اسلام و یا تشیع بر آنها پوشاندهاند، میخواهند زکریای رازی را به ایرانیان و مردمان دیگر دنیا بشناسانند! آن هم با چسباندن لقب شیعه به او و ساختن مقبرهای برای او، کنار امامزادهای که در دوران قاجار کشف یا ساخته شد!
به راستی وای بر ما، وای بر ما اگر بیش از این سکوت کنیم و اجازه دهیم فرهنگ خردمدار و سکولار ایرانی مان به مصادره حکومتی در آید که جز عقب ماندگی و تباهی و ویرانگری چیزی برای ما نیاورده است.
شکوه میرزادگی
ـــــــــــــــــــــــــــ
۱ـ ایجاد بنیاد رازی در ری تصویب شد
۲ـ درباره زکریای رازی:
بنیاد میراث پاسارگاد سال هزار و سیصد ونود و شش خورشیدی را «زکریای رازی» نام نهاد