دو مشکل اساسی در دستگاه حکومتی ایران باعث شده تا روند اصلاحی در جامعه و نظام سیاسی‌اش گشایش نیابد. یکی به دلیل خصلت مشروعه این حکومت است که رهبرانش «قوانین» نوشته شده خود را نیز بر نمی‌تابند و حکم حکومتی صادر می‌کنند و دیگری خصلت اصلاح طلبانش می‌باشد که نسبت به حکومت دینی معذوریت دینی دارند و به همین جهت وقتی حکم حکومتی صادر می‌شود عقب می‌نشینند. مانند لایه دو فوریتی مجلس ششم در مورد مطبوعات که با حکم حکومتی خامنه‌ای و عقب نشینی خاتمی از دستور کار مجلس اسلامی خارج شد.

تفضیح انتخابات اخیر و تحریم گسترده آن از سوی جامعه مدنی، استیصال اصلاح طلبی به سبک دینی را به نمایش گذاشت. جامعه و حکومت اسلامی هر دو به بن بست و به آخر خط رسیده‌اند. یک راه باقی مانده و آن جنبش یا انقلاب مسالمت آمیز برای عبور از کلیت این نظام است. بعبارت دیگر آلترناتیو این نظام دینی، سکولاریسم است و هرگاه این بر آن فائق آید معنایش این است که نظام دینی سرنگون شده است و این سرنگونی همان انقلاب است. این انقلاب در شُرف تکوین است چونکه تحریم گسترده «انتخابات» اخیر، انقلاب در خویشتن جامعه مدنی بوده است که می‌خواهد زیست اجتماعی و مدیریت سیاسی‌اش را بنفع جامعه دگرگون کند. اصلاح طلبان و شبه سکولارها از پیوستن به چنین انقلابی واهمه دارند چونکه این لازمه‌اش «انقلاب در خویشتن» خویش است و این نیز لازمه‌اش اراده و اعتماد بنفس که آنها ندارند. انقلاب در خویشتن، یعنی دگری شدن از آنچه که تا کنون بوده. به همین جهت اصلاح طلبان دینی نمی‌توانند در رابطه با نظام سیاسی، دگری شوند و با حفظ دین بعنوان امر شخصی خود، سکولاریسم نظام سیاسی را بپذیرند. بحران اصلاح طلبی که منجر به بن بست شد و اصلاح طلبان از کمترین رأی و اقبال مردم در این «انتخابات» برخوردار شدند ناشی از ایدئولوژیک دینی‌شان بوده است که با آن می‌خواستند و می‌خواهند حکومت دینی کنونی را در تداومش، اصلاح کنند!

نیکروز اعظمی