1.در روزهای پایانی آبان ماه 98 که سنگفرش خیابان های اکثر شهرهای ایران به خون جوانان ملت رنگین شد راقم این سطور دوران حبس خود را به اتهام همکاری با زنده یاد رو ح ا.. زم ، ذیل عناوین مجرمانه ای چون تبلیغ عیله نظام و اقدام علیه امنیت ملی سپری می کرد و بنابر این فرصت مواجهه از نزدیک و لمس فضای حاکم بر کشور در آن روزهای پر التهاب خون و جنون را از دست داد اما چه دروه حبس در اوین و چه پس از رهایی،مشغله ذهنی من تحلیل چرایی این رخداد بزرگ و نحوه مواجهه حاکمیت با اعتراضات مسالمت جویانه مردم بود. از سال 88 که کاهش سرعت اینترنت و بازی با اعصاب و روان کاربران یکی از مولفه های اصلی امنیت ملی مورد تعریف حاکمیت بوده است همواره خطر قطع کامل اینترنت در صورت فراگیری اعتراضات به عنوان گزینه ای پر هزینه در محاسبات کنشگران سیاسی و شورای عالی امنیت ملی وجود داشته است. هر چند هر دو سوی ماجرا تا زمانِ قطع کامل اینترنت فرا رسیدن چنین روزی را در افقهای دور می دیدند.
2.پس از سرکوب جنبش سبز و حصر رهبران آن، در سال 92 حسن روحانی با وعده رفع حصر و چرخاندن چرخ زندگی مردم به صحنه آمد و عده ای از مزوران اصلاح طلب نیز در فریب مردم برای اعتبار بخشی به صندوق رای بی اعتبار شده مشارکت کردند اما حاصل آن چیزی جز سرخوردگی خیل عظیم رای دهندگان در تجدید اعتماد به صندوق رای در سال 96 نبود. به همین دلیل هم اندکی پس از خرداد 96 و در دی ماه آن سال تظاهرات وسیعی شکل گرفت که شعار کلیدی آن " اصلاح طلب اصول گرا دیگه تمومه ماجرا " بود. حاکمیت آن رخدادهای اعتراضی وسیع را محصول صحنه گردانی یک کانال تلگرامی قلمداد کرد که میانگین سنی گردانندگان آن زیر 40 سال بود. پس از رخدادهای اعتراضی 96 تلگرام را فیلتر کردند اما هیچ کدامشان حاضر نشدند توضیح دهند چرا پس از بازداشت مرحوم زم و همکاران آمد نیوز ناگزیر از قطع اینترنت و مواجههِ مسلحانه با مردم در آبان 98 شدند؟
3.کنشگران سیاسی باید از خود بپرسند که چرا نتیجه تلاشهای آنان طی دهه گذشته (88-98 )با فعالیتهای وب محور هم اکنون حاکمیتی یک دست شده است ؟ اگر حاکمیت یک دست فعلی نتیجه اعتبار بخشی به صندوق رایی بی محتوا نیست آن را باید محصول چه مکانیزمی قلمداد کرد؟
ممکن است پاسخ عده ا ی این باشد که آنچه روی داده محصول مناسبات قدرت است و ارتباط چندانی با صندق رای یا اینکه چه کسی رئیس جمهور است ندارد و آنها صرفا در تلاش برای سیاست ورزی از طرق قانونی( بخوانید تداوم رانت های به رسمیت شناختن قدرت ) بوده اند. اما با این بهانه نمی توانند و نباید از مسئولیت پاسخگویی در ارتباط با شرایط فعلی طفره بروند . سیاست ورزی بازی فوتبال نیست که برد و باخت در آن چندان معنادار نباشد هر چند در فوتبال هم، سر مربی و بازیکنان خود را در مقابل هواداران مسئول می دانند و ناگزیر از پاسخگویی اند.بنابراین همه کسانی که اصرار به سیاست ورزی در چارچوب های بسته موجود در پسا 88 کرده اند از جمله خود رهبران جنبش سبز امروز باید پاسخگو باشند.
4.پس از جریان خونین آبان 98 و متعاقب پیامدهای ناگوار آن، شایسته بود تا کسانی که از حسن روحانی حمایت کرده بودند عذر وی را خواسته و وادار به استعفایش می کردند. نه تنها به چنین کاری دست نزدند بلکه هم چنان به اعتبار بخشی به صندوق رای در خرداد 1400 ادامه دادند.نیمه پر آبان 98 دریافت این نکته است که ما با حاکمیتی مواجه هستیم که برای حفظ خود از هیچ هزینه ای فرو گذار نیست،هیچ باوری به انتخابات آزاد ، دموکراسی و حق اعتراض ندارد. در صورت ضرورت اینترنت که سهل است شاید آب و برق و گاز را هم قطع کند و هم چنین در صورت ضرورت نه تنها به پاها که به سرها هم شلیک کند.
5.ترجمان عملی نیمه پر لیوان قهر بی سابقه مردم با صندوق رای و از آن مهمتر با اصلاح طلبان و عینیت بخشی به مرگ سیاسی اصول گرایان و اصلاح طلبان به شکل توامان بود. اما نیمه خالی لیوان این است که هنوز این بلوغ در کنشگران سیاسی ما ایجاد نشده است که سیاست چیزی جز موازنه قوا نیست و موازنه هم در فضای واقعی ایجاد می شود یعنی بسیج نیرو تنها از طریق حزب، تشکل های صنفی ، دانشجویی ، کارگری و .. صورت می گیرد نه شبکه های اجتماعی، شبکه های اجتماعی در بهترین حالت می توانند بسیج نیرو در میدان را به روی افکار عمومی ، حاکمیت و جهانیان بیاورند و وجدان های اخلاقی را ناگزیر از مداخله به نفع مردم و ایستادن در سمت درست تاریخ کنند. بنابراین مادام که وقت گذرانی در فضای مجازی متشکل از اینستا گرام ، کلاب هاوس توئیتر، تلگرام ، و در یک کلام شبکه های اجتماعی با فعالیت سیاسی و مدنی اشتباه گرفته می شود، چشم اندازی روشن پیش رو نیست. نحوه مواجهه با کیو کیو بنگ بنگ، کلیک کیلک بنگ بنگ نیست آن هم زمانی که با فشردن یک دکمه می توانند همین امکان را هم از ما سلب کنند.
حامد آئینه وند - روزنامه نگار و دانش آموخته دکترای روابط بین الملل
