الواح هخامنشی که فروخته نشد و به ایران بازگشت

بازگشت الواح هخامنشی که با تبلیغات رسانه‌های حکومتی همراه بود در واقع پنجمین محموله‌ای است که به مرور دانشگاه شیکاگو آنها را به ایران بازگردانده و ربطی به تلاش دولت‌های وقت ندارد.

الواح بازگردانده شده در ویرانه‌های باستانی تخت جمشید، پایتخت شاهنشاهی هخامنشی ایران که از قرن ششم تا چهارم پیش از میلاد مسیح در جنوب ایران فرمانروایی می‌کردند، نشان‌ می‌دهد که چطور جامعه باستان و اقتصاد آن مدیریت و سازماندهی می‌شد.

این الواح توسط مؤسسه مطالعات فرهنگ‌های باستانی، غرب آسیا و شمال آفریقای دانشگاه شیکاگو که قبلاً به نام «مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو» شناخته می‌شد، به ایران بازگردانده شد.

رسانه‌های ایران پیشتر گزارش داده بودند که در دهه سال‌های ۱۹۳۰ میلادی (حدود دهه ۱۳۱۰ هجری شمسی)، دانشگاه شیکاگو حدود ۳۰ هزار لوح یا قطعات لوح را در سایت تخت جمشید پیدا شده بود، برای انجام تحقیقات از ایران قرض گرفته بود.

بخش بزرگی از این الواح در سه دسته بین سال‌های ۱۳۲۷ و ۱۳۸۳ به ایران بازگردانده شدند.

بقیه این آثار پس از اقدام قانونی بازماندگان آمریکایی حمله گروه فلسطینی حماس به اسرائیل در سال ۱۳۷۶ مسدود شدند.

شاکیان که تهران را به خاطر حمایت از این گروه مسلح مقصر می‌دانستند، خواستار توقیف این الواح و فروش آنها برای پرداخت مبلغ ۷۱.۵ میلیون دلاری که ایران در این دادخواست باید به آنها می‌پرداخت، شدند.

این دادرسی در زمستان ۱۳۹۷ به پایان رسید و بنا بر تصمیم دادگاه عالی ایالات متحده توقیف آثار ممنوع شد.

اما اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۷ بازگشت آثار باستانی به ایران را پیچیده کرد.

موزه ملی ایران در پاییز ۱۳۹۸ حدود ۳۰۰ لوح مشابه از ۱۷۸۳ لوحی که در اوایل همان سال در مرحله چهارم از ایالات متحده به ایران بازگردانده شد را به نمایش گذاشت.