۱. زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی تأثیرگذاری ساسی مانکن

۱. ۱. انباشت سرکوب و تشنگی برای آزادی‌های فردی

بیش از چهار دهه کنترل اجتماعی و سرکوب فرهنگی باعث شده است که جامعه ایران، به‌ویژه نسل جوان، به دنبال دریچه‌هایی برای ابراز هویت، لذت و اعتراض باشد. موسیقی، به‌ویژه سبک پاپ و رپ، یکی از این دریچه‌هاست. ساسی مانکن با استفاده از زبان غیررسمی، مضامین جنجالی، و محتوای تصویری جذاب، موفق به جلب توجه این نسل شده است.

۱. ۲. موسیقی عامه‌پسند و تأثیر آن بر ناخودآگاه جمعی

جامعه‌شناسان موسیقی معتقدند که موسیقی پاپ اغلب نقش بازتاب‌دهنده‌ی خواسته‌ها و احساسات جمعی را ایفا می‌کند. آهنگ‌های ساسی با مضامین شاد، طنزآلود و گاهی جنجالی، در برابر فضای بسته و سانسور شده‌ی داخل کشور نوعی «فرار ذهنی» را برای مخاطبان فراهم می‌کنند. در واقع، چنین محتوایی، برای جوانانی که از فشارهای اجتماعی و اقتصادی به ستوه آمده‌اند، نوعی راه نجات روانی محسوب می‌شود.

۱. ۳. تقابل فرهنگ رسمی و فرهنگ غیررسمی

فرهنگ رسمی در ایران بر پایه‌ی ارزش‌های مذهبی و ایدئولوژیک بنا شده است، در حالی که فرهنگ غیررسمی، که در بستر شبکه‌های اجتماعی و اینترنت رشد کرده، با ارزش‌های مدرن جهانی پیوند خورده است. ساسی مانکن و محتوای او، بخشی از این فرهنگ غیررسمی است که به شکلی غیرمستقیم فرهنگ رسمی را به چالش می‌کشد. این تقابل فرهنگی باعث افزایش حساسیت حکومت نسبت به چنین پدیده‌هایی شده است و هر بار که کلیپی از او منتشر می‌شود، واکنش‌های شدیدی از سوی نهادهای حکومتی مشاهده می‌شود.

۲. نسل Z و مصرف محتوای جنجالی

۲. ۱. سرخوردگی از سیاست و امید به شورش فرهنگی

نسل Z ایران در فضایی رشد کرده که در آن سرکوب سیاسی، بحران اقتصادی، و محدودیت‌های اجتماعی همواره پررنگ بوده‌اند. این نسل که پس از اعتراضات گسترده‌ی دهه‌ی ۱۳۹۰ (از جنبش سبز تا اعتراضات ۱۴۰۱) به بلوغ فکری رسیده، امید چندانی به تغییرات سیاسی از راه‌های سنتی ندارد و بیش‌تر از طریق فرهنگ و شبکه‌های اجتماعی به دنبال راه‌هایی برای اعتراض است. استقبال گسترده از ساسی مانکن و سایر پدیده‌های مشابه، نشان از نوعی شورش فرهنگی در برابر الگوهای رسمی دارد.

۲. ۲. الگوی مصرف رسانه‌ای جدید و اهمیت شبکه‌های اجتماعی

در حالی که نسل‌های قبل‌تر از تلویزیون، کتاب و روزنامه برای دریافت اطلاعات استفاده می‌کردند، نسل Z بیش‌تر به سمت شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال سوق یافته است. این تغییر الگوی مصرف رسانه‌ای باعث شده است که افرادی مانند ساسی مانکن، که توانایی تولید محتوای پرمخاطب در این فضاها را دارند، به سادگی به قهرمانان فرهنگی این نسل تبدیل شوند.

۳. پیامدهای سیاسی و اجتماعی کلیپ‌های جنجالی در ایران

۳. ۱. واکنش حکومت و افزایش حساسیت به جنگ نرم

هر بار که یکی از کلیپ‌های ساسی مانکن منتشر می‌شود، شاهد واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مقامات رسمی، رسانه‌های حکومتی و فعالان سیاسی هستیم. حکومت این نوع محتوا را بخشی از «جنگ نرم» غرب علیه ارزش‌های اسلامی و انقلابی می‌داند و تلاش می‌کند با محدودیت‌های اینترنتی، فیلترینگ و حتی تهدیدهای امنیتی، از گسترش این پدیده جلوگیری کند.

۳. ۲. تناقض در سیاست‌های حکومتی و افزایش جذابیت محتواهای ممنوعه

یکی از تناقضات بزرگ سیاست‌های فرهنگی حکومت این است که هرچه بیشتر یک پدیده را سرکوب کند، جذابیت آن برای مخاطبان بیش‌تر می‌شود. ممنوعیت‌های اعمال‌شده بر موسیقی پاپ و رپ، نه‌تنها باعث کاهش محبوبیت این سبک‌ها نشده، بلکه آن‌ها را به نوعی «فرهنگ مقاومت» تبدیل کرده است. همین موضوع باعث می‌شود که کلیپ‌های ساسی مانکن، به جای آنکه صرفاً جنبه‌ی سرگرمی داشته باشند، تبدیل به بیانیه‌های اعتراضی غیرمستقیم شوند.

۴. ساسی مانکن و تابوشکنی: عبور از خطوط قرمز فرهنگی و مذهبی

۴. ۱. از تابوشکنی جنسی تا نقد ارزش‌های اخلاقی رسمی

ساسی مانکن با استفاده از مضامین جنسی و تصویری، یکی از مهم‌ترین تابوهای جامعه ایران را به چالش می‌کشد. در حالی که حکومت همواره تلاش کرده است با سانسور شدید، محدودیت‌های رسانه‌ای، و کنترل محتوا، هرگونه پرداختن به مسائل جنسی را ممنوع کند، او با استفاده از زبانی ساده، طنز و کنایه‌های آشکار، این خط قرمز را نادیده می‌گیرد.

۴. ۲. چالش با مذهب: از مقدسات تا مناسک رسمی

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد محتوای ساسی، ورود غیرمستقیم به حوزه‌های مذهبی و به چالش کشیدن برخی باورهای رسمی است. کلیپ‌ها و اشعار او بارها ارجاعاتی به مفاهیم دینی و شخصیت‌های مذهبی داشته‌اند، که در بسیاری از موارد باعث خشم مقامات رسمی و مذهبی شده است.

۴. ۳. واکنش حکومت و تلاش برای کنترل فرهنگ غیررسمی

این تابوشکنی‌ها نه‌تنها باعث جلب توجه مخاطبان شده، بلکه حکومت را نیز به واکنش واداشته است. از تهدید و فیلتر کردن محتوا گرفته تا محکومیت‌های رسانه‌ای، همگی نشان می‌دهند که ساسی مانکن تبدیل به یک پدیده‌ی غیرقابل‌چشم‌پوشی شده است.

نتیجه‌گیری: ساسی مانکن، نماد یک گسست اجتماعی

ساسی مانکن نه یک خواننده‌ی معمولی، بلکه نمادی از یک شکاف عمیق میان نسل جدید و ساختار رسمی است. او با شکستن تابوهای اجتماعی و فرهنگی، به صدای سرکوب‌شدگان تبدیل شده است؛ صدایی که از طریق موسیقی، طنز، و رسانه‌های دیجیتال، در برابر هنجارهای رسمی ایستاده است. این پدیده نشان می‌دهد که جامعه ایران، به‌ویژه نسل Z، دیگر حاضر نیست بی‌صدا بماند و از هر فرصتی برای بیان اعتراض خود، حتی از طریق موسیقی پاپ، استفاده می‌کند.

پارسا زندی (مشاور حقوقی)
*