در دوران جنبش همگانی قبل از سقوط استبداد پهلوی، ایرانیان دنباله روی و آلت فعل بودن را خودجوش، رها کرده بودند و توانستند برای رسیدن به استقلال، آزادی، و عدالت اجتماعی، از مانع استبداد پهلوی عبور کنند. اما آیا به حقوق برابر انسانی، شهروندی، و ملی خود، واقف بودند؟ آیا می‌دانستند که برای نهادینه سازی و حفظ دو حق استقلال و آزادی، دفاع از حقوق، بلافاصله بعد از تجاوز به هر یک از آنها لازم است؟ تاریخ گواهی می‌دهد که نه. از این رو، بعد از سقوط استبداد پهلوی، احزاب، سازمان‌ها، دستجات، و...، بر طبق "دین" و "مرام" خویش، دریای عظیم جنبش عمومی خودجوش و خشونت زدای مردم را با تبلیغ انواع خشونت طلبی‌ها، مثل مقابله با عوامل طاغوت، "قهر انقلابی"، "انقلاب سرخ دوم"، و...، به جوی کوچک انسان‌های دنباله روی دین قدرت و مرام‌های قدرت، تبدیل ساختند.

در پی تحقیق، خصوصاً پس از آمدن به فرانسه، دریافتم‌ که دموکراسی، ترجمان حاکمیت جمهور مردم بر سرنوشت خویش در وطن، بدون شراکت با شاه، فقیه، رهبر، ... با التزام به احیا و حفظ حقوق انسان، حقوق شهروندی، حقوق ملی، و حقوق طبیعت است. در چنین حاکمیت مبتنی بر حق، الزامی است که دولت (مجموع سه قوۀ اجرائیه، مقننه، و قضائیه)، ملی، یعنی متعلقِ به ملت باشد. و نه متعلق به مراجع خصوصی!

فهمیدم، دشمنی با محمد مصدق و ابوالحسن بنی صدر، اساساً برای سانسور کردن حق حاکمیت جمهور مردم، در جامعه می‌باشد، تا عمر استبداد همواره وابسته به منافع قدرت‌های خارجی بیشتر و بیشتر شود. این دو شخصیت، تمام تلاش خود را کردند تا دولت، ملی شود، اما هر دو بار، تمامیت خواهان وابسته، با کودتا، و با زد و بند با قدرت‌های خارجی، مانع شدند.

آیا نسل امروز با وجود سانسورهای استبداد طلبان، به حق حاکمیت جمهور مردم بر سرنوشت خویش و به حقوق دیگر خویش، آگاه شده است؟ آیا می‌داند که انتخاب دولت ملی و ارادۀ حفظ آن، به معنی انتخاب حقوق انسانی، شهروندی، ملی، و ارادۀ حفظ آنها است؟

برخی دشمنان دولت ملی، ملی کردن صنعت نفت را معادل دولتی کردن آن پنداشته‌اند و نتیجه گرفته‌اند که چنین ملی کردنی، سودی نداشت! البته این گونه اشخاص که از نوعی استبداد حمایت می‌کنند، نمی‌گویند که بدون ملی شدن دولت، صنعت نفت و دیگر ثروت‌‌های ایران، ملی نمی‌شد. توضیح اینکه، به علت موقعیت تاریخی به منصه ظهور رسیدن حکومت ملی زنده یاد محمد مصدق، و همراهی قوۀ مقننۀ وقت با آن حکومت، طرح ملی کردن آن ثروت‌ها، مطرح و تصویب شدند.

مصطفی میرسلیم پارسال گفته بود: "وقتی می‌گوییم نفت ملی، منظورمان این نیست که نفت مال ملت است، بلکه می‌‌خواهیم بگوییم این نفت دیگر انگلیسی نیست. ما در سال ۱۳۳۲ تحت مدیریت دکتر مصدق خیلی زور زدیم که این نفت را ملی کنیم و قدم بزرگی برداشتیم، اما در نهایت آن را دولتی نگه داشتیم. این یعنی ملی به معنای واقعی نشد، فقط از دست انگلیسی‌‌ها خارج شد.... این صنعت هنوز دولتی است و باید به بخش خصوصی واگذار شود".

آیا مصطفی میرسلیم راست گفت؟ نه، چرا؟ زیرا، اولاً، منابع زیر زمینی در یک کشور، ملک مشاع یک ملت هستند و نمی‌توان املاک مشاع را نه خصوصی، و نه دولتی ساخت. اما هرگاه دولت ملی و متعلق به جمهور مردم شود، املاک مشاع را می‌تواند در پی تصمیم و نوع تصمیم مردم، در عمل اداره کند. ثانیاً، در کشورهای زیر سلطه، استبداد بدون وابستگی، وجود ندارد. استبداد ولایت مطلقۀ فقیه نیز از این قاعده مستثنی نیست و وابسته است. این استبداد برای حفظ خود، ثروت ملت ایران را غصب کرده است و برای حیات خود و به ضرر حیات ملی ایرانی‌ها، به قدرت‌های حامی خود به ثمن بخس به حراج می‌گذارد، و باج می‌دهد.

ملی کردن صنعت نفت، وقتی ممکن است که دولت ملی باشد و مجری تصمیمات و ارادۀ جمهور مردم بر پایۀ حقوق باشد.

بعضی از هواداران استبداد پهلوی می‌گویند استبداد پهلوی مدرسه و دانشگاه و راه ساخت. بعضی حامیان استبداد ولایت مطلقۀ فقیه از فرستادن ماهواره به فضا و تأسیس و راه اندازی دانشگاه‌‌های آزاد در همه نقاط کشور سشخن بمیان می‌آورند تا استبدادها را توجیه کنند. در پاسخ‌شان، پاره‌ای از سخنان دکتر محمد مصدق را می‌آورم:

"بر فرض که با هواخواهان این رژیم موافقت کنیم و بگوئیم دیکتاتور به مملکت خدمت کرد، در مقابل آزادی که از ما سلب نمود، چه برای ما کرد؟... دیکتاتور شبیه به پدری است که اولاد خود را از محیط عمل و کار دور کند و پس از مرگ خود، اولادی بی تجربه و بی عمل بگذارد.... یا باید گفت که در جامعه افراد در حکم هیچ‌اند و باید آنها را یکنفر اداره کند. این همان سلطنت استبدادی است که بود. مجلس برای چه خواستند و قانون اساسی برای چه نوشتند؟ و یا باید گفت که حکومت ملی است و تمام مردم باید غمخوار جامعه و در مقدرات آن شرکت نمایند.... آقا اگر غمخوار این ملت‌اند، به ترقی و تعالی وطن معتقدند، و نمی‌خواهند به عناوین هیچ و پوچ، به آتش نفاق دامن بزنند، باید خود را فوق دیگران ندانند و بگذارند که در سایۀ آزادی، جامعه خودش کشتی متلاطم را به ساحل نجات برساند". (از بیانات شادروان دکتر مصدق در مجلس ۱۴، به هنگام مخالفت با اعتبارنامه سید ضیا طباطبائی، به تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۲۲) ".

در این روز سالگرد ملی کردن صنعت نفت، با هموطنانم، اهمیت شناخت و فهم دولت ملی بر اساس اصول استقلال و آزادی، و حق حاکمیت جمهور مردم بر سرنوشت خویش در وطن مشترک را در میان می‌گذارم. حاکمیت جمهور مردم، تصمیم گیری جمعی بر مبنای حقوق و ادارۀ جمعی‌ای است که شریک‌های متناقض با چنین ادارۀ جمعی به مانند شاه، فقیه، پیشوا، رهبر و امثالهم را در خود جمع نمی‌کند. چنین حاکمیتی، به حقوق برابر بعنوان انسان و شهروند، از هر جنسیت، قومیت، دین یا مرام، رنگ، التزام دارد، و موجب احیا و‌ حفط حقوق ملی آنها است. حاکمیتی که حقوق ملی و سایر حقوق، مبنای تصمیم گیری‌ها واقع می‌شوند و مانع دخالت قدرت‌های خارجی، چه مستقیم مثل استبداد پهلوی، و چه غیر مستقیم مثل استبداد ولایت مطلقه فقیه، می‌شوند. همچنین در حاکمیت جمهور مردم، احیا و حفظ حقوق طبیعت، در مام وطن، مبنای اندازه سنجی‌ها در بهره برداری‌ها و برداشت‌ها واقع می‌شوندو

از دید من، در مبارزه با قدرت‌های داخلی و خارجی، اگر دستیابی به انواع گوناگون حقوق، خواست و تلاش روزمرۀ ما نشود، استبداد حتی اگر شکلش تغییر کند، در وطن ما حاکم باقی می‌ماند.

شاد باشید.

حمید رفیع
*