سخنان حدادعادل در نشست خبری همايش مشروطيت، ايسنا

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: مجلس

رييس مجلس شوراي اسلامي در نشست مطبوعاتي با خبرنگاران در خصوص برگزاري همايش يكصدمين سالگرد نهضت مشروطه، گفت: همانطور كه مي‌دانيد مشروطيت در ايران در سال 1285 هـ.ش به پيروزي رسيد و امسال يكصدمين سال اين پيروزي است.

به گزارش خبرنگار پارلماني خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، دكتر غلامعلي حدادعادل ادامه داد: از چند سال پيش توجه مورخان و محققان و فعالان سياسي به اين رويداد جلب شده و ما در داخل و خارج از كشور هم در محافل دانشگاهي هم در محافل سياسي شاهد بحثهاي فراواني از ديدگاههاي گوناگون درباره‌ي مشروطيت بوده‌ايم.

رييس مجلس افزود: ايجاد مجلس بهترين دستاورد سياسي و اجتماعي مشروطيت بود. مجلس ثمره و ميوه‌ي مشروطيت محسوب مي‌شود. مهمترين تحولي كه در ساختار سياسي كشور بعد از مشروطيت در مقايسه با قبل از آن پديد آمد تشكيل مجلس و انتخاب نمايندگان از سراسر كشور براي همفكري و قانونگذاري بود.

حدادعادل گفت: در واقع مشروطه مي‌خواست استبداد را رها كند و مجلس به عنوان قدرت ملت در برابر قدرت خودكامه سلطنت تلقي شد.

وي افزود: طبيعي است كه مجلس شوراي اسلامي وظيفه دارد در اين مناسبت و در يكصد سالگي مشروطيت اين واقعه را مهم تلقي كند و به وظيفه‌ي خودش در تحقيق در مشروطيت اقدام كند.

رييس مجلس گفت: ملت ايران در آسيا در نهضت آزادي‌خواهي و مبارزه با استبداد و ايجاد مجلس و مشروطيت پيشتاز بود. اين يك افتخار براي اين ملت است كه حكايت از رشد و بلوغ سياسي و اجتماعي ملت ما دارد. معتقديم عليرغم ناكامي‌هاي مشروطيت در طول تاريخ همان روح بيداري و بلوغ سياسي كه در اصل برخاسته از اعتقاد اسلامي مردم ما بود بعدها خودش را در تاريخ نشان داد، چه در صنعت ملي شدن نفت و چه در پيروزي انقلاب اسلامي، ملت ايران نشان داد در همان مسيري حركت مي‌كند كه از صد سال پيش و حتي از نهضت تنباكو آغاز كرده بود.

حدادعادل گفت: از تابستان 1384 اقدامات را براي برگزاري يك همايش شروع كرديم، دبيرخانه‌اي تشكيل شد، شوراي علمي مركب از صاحب‌نظران از داخل و خارج مجلس تشكيل شد، فراخواني پس از بحثهاي مفصل علمي تهيه شده كه در آن 5 مرحله‌ي اصلي مشخص شد كه مباني نظري، گروهها و عوامل اجتماعي مؤثر، تحولات و رخدادهاي مهم سياسي مشروطه، مجلس و قانونگذاري و مشروطه و انقلاب اسلامي مي‌باشند.

رييس مجلس ادامه داد: ذيل هر عنوان كلي، تعدادي عنوان فرعي است. اين فراخوان به تمامي مراكز دانشگاهي و پژوهشي و تحقيقي و عده‌اي از محققان ارسال شد تاكنون 150 مقاله دريافت شده كه 30 مقاله‌ي آن در يك همايش دو روزه در 14 و 15 مرداد در مجلس عرضه خواهد شد و تعدادي مقالات برگزيده ديگر به صورتي ديگر در اثري قرار مي‌گيرد.

وي افزود: كميته‌هاي مختلفي تشكيل شده و برنامه‌هاي گوناگوني وجود دارد در برگزاري اين همايش از همكاري مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران بهره‌منديم. آقاي موسي حقاني از اين مؤسسه و موسي نجفي هم به عنوان محقق و پژوهشگر تاريخ ايران در اين همايش سهيم هستند و كوهكن نيز رييس كميته‌ي تبليغات اين همايش مي‌باشد.

رييس برگزاري اين همايش گفت: در مجلس شوراي اسلامي در طول 100 سال گذشته اسناد فراواني وجود دارد كه مي‌تواند براي نسل امروز در شناخت اين تاريخ 100 ساله مؤثر باشد. عمده اين مدارك در گاوصندوق مجلس موجود و محفوظ مانده همانطور كه در مطبوعات ديده‌ايد در چند ماه گذشته بنده 2 بار طبق موازيني كه عرفا در مجلس حاكم بوده در اين صندوق را باز كرده‌ام و با صورت جلسه سعي كرده‌ايم اين اسناد و مدارك را ساماندهي كنيم و آنها را در اختيار محققان و مردم قرار دهيم كه در آينده هم اين كار ادامه پيدا خواهد كرد. اميدواريم مجلس را به صورت يك مركز اسناد و مدارك تاريخي درآوريم، كمااينكه هم‌اكنون كتابخانه‌ي مجلس وجود دارد.

حدادعادل گفت: اميدواريم كارشناسايي اسنادي كه آغاز نشده با برگزاري اين همايش آغاز شود و بررسي آنها صورت گيرد تا در اختيار محققان قرار گيرد.

رييس مجلس در پاسخ به اين سوال كه مجلس در طول 25 سال گذشته هزاران قانون تصويب كرده، ولي نظارت بر آنها ضعف داشته است، به نظر شما مهمترين موانع براي تحقق نظارت مجلس كه يكي از اهداف مشروطه بوده، چيست؟ گفت: بايد ديد ملاك شما براي داوري كه مجلس در نظارت ضعف داشته چه هست؟ كه قابل بررسي و تأمل است. امر نظارت در مجلس هفتم جدي است در دوره‌هاي قبل هم مطرح بوده يكي از جلوه‌هاي آن تحقيق و تفحص‌هاي مختلف، سوال از نمايندگان، استيضاح وزراء، تذكرات كتبي و شفاهي بوده است.

وي افزود: تلاش مي‌كنيم وظيفه نظارتي مجلس را كه يكي از اهداف منظور در تأسيس مجلس در آغاز بوده و بعد از انقلاب هم جدي گرفته شده به موازات قانونگذاري پيش ببريم.

حدادعادل در خصوص نقش مرحوم مصدق در استقرار مشروطيت، گفت: در تاريخ مشروطيت در سالهاي نهضت ملي مقدماتي كه به پيروزي ملي شدن صنعت نفت انجاميد يك دوران بسيار قابل توجه است. در آن دوران شاهديم كه مجلس به عنوان يك نهاد برآمده از مشروطيت توانست قانون ملي شدن صنعت نفت را به تصويب رساند و به رغم دربار كه تمايلي به استيفاي حقوق ملت ايران نداشت، نفت را ملي كرد. در قبل از 28 مرداد بر خلاف سالهاي قبل و بعد از آن مجلس در كانون توجه كشور بود و مرحوم دكتر مصدق در وقتي كه در مجلس چهاردهم نماينده بود نقش مؤثري در به تصويب رساندن آن داشت و بعدا هم در مقام نخست وزير آن قانون را به اجرا گذاشت.

وي افزود: نهضت ملي شدن صنعت نفت يكي از آثار نيكوي مجلس بود كه به آن آرمانهاي مشروطه‌خواهان واقعي تا حدود زيادي نزديك شد اگرچه اين نهضت هم مانند عصر خود مشروطه بر اثر دخالت بيگانگان با ناكامي‌هاي گوناگون مواجه شد.

حدادعادل در پاسخ به اين سوال كه گفته مي‌شود همچنان در حال و هواي مشروطه به سر مي‌بريم، در اين صورت رخدادهاي بعدي را يا بايد در همان رديف قرار دهيم يا مكمل آن، نسبت انقلاب اسلامي با انقلاب مشروطه چيست؟ گفت: اينكه گفته مي‌شود همچنان در حال و هواي مشروطه به سر مي‌بريم مطلب مهمي است و معنا و مقصود اين را بايد از كساني كه آن را به زبان مي‌آورند پرسيد كه چه مقصود سياسي دارند. مشروطيت يك نهضت اصيلي بود كه در اين كشور به رهبري علماي دين و مراجع به پيروزي رسيد، توده‌ي مردم به عنوان يك وظيفه‌ي ديني در نهضت مشروطه حضور يافتند و اگر پشتيباني علماي دين نبود هرگز مشروطيت به پيروزي نمي‌رسد.

وي افزود: اما اتفاقي كه افتاد اين بود كه مشروطيت نوزادي بود كه پس از به دنياي آمدن خوب پرستاري نشد و به دست دايه‌هايي افتاد كه نه تنها دلسوزتر از مادر نبودند، بلكه علاقه‌اي به رشد آن نداشتند، بيگانگان دخالت كردند، رهبران مشروطه ترور و منزوي شدند و مشروطيت به مسير ديگري افتاد كه سرانجام در سال 1299 با كودتاي رضاخان كشور دچار استبدادي شد به مراتب سياه‌تر از استبداد قاجاري.

رييس مجلس گفت: قدرت ملت كه در مجلس متبلور بود در تمام دوران رضاخاني از بين رفت و هيچ نيروي ملي كه ناشي از حاكميت ملت بر سرنوشت خود باشد در سلطنت رضا شاه وجود نداشت و نماينده‌ي شجاعي مثل شهيد مدرس دستگير و10 سال زنداني شد و به شهادت رسيد بعد هم عليرغم فراز و نشيب‌هاي كوتاه‌مدت همان وضع قبل از شهريور 20 حاكم بود.

حدادعادل تأكيد كرد: اگر مشروطيت آرمانهاي اين ملت را در اداره‌ي كشور تأمين كرده بود، انقلاب اسلامي هرگز به وقوع نمي‌پيوست. مردم احساس كردند از مشروطيت چيزي جز نام آن باقي نمانده و به همين دليل روح ديني‌شان كه در مشروطيت نتوانسته بود به صورت كامل بروز يابد را بروز دادند و مفهوم جديدي به نام ولايت فقيه را وارد ساختار و مفاهيم سياسي كشور كردند و به جاي شاهي كه در مشروطيت قرار بود سلطنت كند و نه حكومت و هميشه حكومت كرد و خود در خدمت بيگانگان قرار گرفت، چه رضاخان چه محمدرضا شاه، ملت تصميم گرفت رهبري را به دست فقيه و مرجع تقليدي بگذارد كه با تعلق خود به اسلام و فقاهت كشور را با بيگانه معاوضه نكند.

وي افزود: اين بزرگترين تحولي است كه با انقلاب اسلامي بوجود آمد. انقلاب اسلامي به سراغ آن چيزي رفت كه مشروطه در آن موفق نبود.

حدادعادل در پاسخ به اين سوال كه آيا برگزاري اين همايش فقط به خاطر يكصدمين سالگرد مشروطه است يا به خاطر توجه به آن؟ گفت: هميشه قبل از انقلاب روز 14 مرداد به ياد مشروطه مي‌افتادند و در همين فضاي چمن (ساختمان مشروطه) مهماني مفصلي برگزار مي‌شد و تعطيل رسمي بود، اما از مشروطه همين مانده بود. آنچه كه امروز در 100 سالگي آن نهضت توجه محققان را به خود جلب كرده پيروزي انقلاب اسلامي در ايران است كه اجازه مي‌دهد نظرشان را آزادانه بيان كنند در يك فضاي استبدادي كه مجلس معنا نداشت مشروطه هم معنا نداشت برگزاري يك همايش علمي آزاد و تحقيقي در قبل از انقلاب ممكن نبود، امروز فضاي پديد آمده از انقلاب اسلامي است كه اين اجازه را مي‌دهد.

رييس مجلس شوراي اسلامي در ادامه‌ي نشست مطبوعاتي خود با خبرنگاران در خصوص برگزاري همايش يكصدمين سالگرد نهضت مشروطه، افزود: در انقلاب اسلامي ما با ديدگاههاي گوناگون در جريانات سياسي مواجهيم اين جريانات هركدام مشروطيت را بر اثر سليقه خودشان تفسير مي‌كنند. بعضي‌ها جنبه‌ي حضور مردم، بعضي‌ها رابطه مردم با علماي دين، بعضي‌ها رنگ روشنفكري اين نهضت و بعضي‌ها مشروطيت را دروازه‌اي به سوي تمدن غربي مورد توجه قرار مي‌دهند ما تأكيدمان بر همه‌ي ابعاد و جوانب مشروطيت است و يكي از موضوعات مهم ما رابطه‌ي مشروطيت با انقلاب اسلامي است كه اين يكي از ويژگي‌هاي همايش مورد نظر ماست و اگر تازگي باشد از جمله مي‌تواند در اين بخش باشد.

به گزارش خبرنگار ايسنا حدادعادل گفت: مشروطيت دريايي است از انواع مفاهيم و حوادث و هنوز چنانكه بايد و شايد جست‌وجو نشده، اگر محققان كار كنند در هر همايشي مي‌توانند ديدگاههاي تازه عرضه كنند.

رييس برگزاري همايش يكصدمين سالگرد نهضت مشروطه در پاسخ به اين سوال كه اكنون فعالان صنفي روزنامه‌نگاري بارها اعلام كرده‌اند قانون مطبوعات به قانون مشروطه برمي‌گردد، نظر شما چيست؟ گفت: پديد آمدن مطبوعات و فراوان شدن آنها در تهران و شهرستانها يكي از نتايج مشروطيت بود، اما آن هرج و مرج كه با دخالت بيگانگان و با تفرقه‌ي ميان ملت و رهبران مشروطه ايجاد شد، به مطبوعات هم كشيده شد و مطبوعات نتوانستند نقش خودشان را در استفاده از آن آزادي به نحو مفيد ايفا كنند و به عاملي براي دامن زدن به هرج و مرج و تهمت و تفرقه و حتي دخالت بيگانگان بدل شدند.

وي ادامه داد: بايد يكي از دستاوردهايمان از نهضت مشروطيت اين باشد كه سرنوشت مشروطيت چه بود در قانونگذاري هم مي‌توانيم بررسي كنيم. در مجلس هفتم اگر احساس كنيم نقصي در اين قانون است بررسي كنيم حق مجلس است كه قانون مطبوعات را مثل ديگر قوانين بررسي كند و تغييرات لازم را ايجاد كند.

وي در خصوص اينكه جهت‌گيري سياسي امروز حاكم بر مجلس چقدر بر برگزاري اين همايش تأثير دارد؟ گفت: ما به عنوان نمايندگان مجلس كه معتقد به انقلاب اسلامي و ملتزم به آن هستيم اين همايش را برگزار مي‌كنيم. انكار نمي‌كنيم تكيه و تأكيد بر انقلاب اسلامي است كه آن را انقلابي به مراتب كامل‌تر و گسترده‌تر از مشروطه مي‌دانيم و معتقديم نقص‌هاي مشروطه در انقلاب اسلامي وجود نداشته و اين مبنايي است كه ما از آن به منظره‌ي مشروطه نگاه مي‌كنيم.

حدادعادل گفت: غير از اين التزام، ديگر مانعي بر سر راه تحقيقات تاريخي در مشروطيت قرار نمي‌دهيم. التزام را هم مانع نمي‌دانيم. اعلام مي‌كنيم به عنوان كساني كه در مجلس حضور دارند و اين امكان را ثمره‌ي انقلاب مشروطه مي‌دانند به مشروطيت نگاه كنيم و سعي مي‌كنيم كه ديدگاههاي گوناگون قابل طرح باشند و از صاحبان ديدگاههاي سياسي متفاوت با مجلس هفتم دعوت كرده‌ايم در صورت تمايل شركت كنند و مردم از ديدگاههاي مختلف مطلع شوند. ما آمادگي خودمان را براي ايجاد اين فضا به اطلاع رسانده‌ايم چقدر استقبال كنند بستگي به نظر خود آنها دارد.

حدادعادل در پاسخ به اين سوال كه آيا نهضت مشروطيت را ادامه‌دار مي‌دانيد يا نقطه‌ي پاياني آن انقلاب اسلامي، گفت: اينكه بين نهضت و انقلاب فرق گذاشته مي‌شود، يك فرق قاطع دقيق نيست. معمولا نهضت را به دوراني از يك انقلاب اطلاق مي‌كنند كه آهنگ ملايم‌تري دارد و انقلاب را به ماههاي اوج آن نهضت اطلاق مي‌كنند. با اين تفسير مي‌توانيم دو كلمه نهضت و انقلاب را هم در مورد مشروطه و هم انقلاب اسلامي بدانيم.

وي ادامه داد: تصور مي‌كنيم چه انقلاب اسلامي چه انقلاب مشروطيت همه برخاسته از روح استقلال‌طلبانه و ضداستبدادي ملت ايران است كه در آيين‌هاي مختلف به ظهور رسيده و اين ملت كاملترين پاسخ خودش را در انقلاب اسلامي گرفته است. انقلاب اسلامي يك فرآيند است، يك واقعه نيست. درست است كه در سال 1357 به پيروزي رسيده اما دائما رو به رشد است و مفاهيم تازه‌اي به آن با حفظ اصول اضافه مي‌شود.

حدادعادل ادامه داد: نه به روحي كه در مشروطه بود، نقطه پاياني مي‌گذاريم نه به پيروزي انقلاب اسلامي ملت از آغازي كه با مفهوم تجدد آشنا شده (جنگهاي ايران و روس) راهي را آغاز كرده كه همچنان ادامه دارد.

حدادعادل در خصوص برگزاري همايش مشروطه از سوي گروههاي ديگر و نقش اقوام و قوميتها در مشروطه، گفت: اينكه ديگران با ديدگاههاي مختلف درصدد برگزاري همايش هستند، طبيعي است. مجلس قطع‌نظر از تفاوت ديدگاهي كه با ساير جريانهاي سياسي دارد به عنوان مجلس وظيفه دارد كه از مناسبت صدمين سال پيروزي مشروطه بي‌اعتنا نگذرد.

به گزارش ايسنا وي افزود: بنده انگيزه‌ي اصلي در برگزاري اين همايش را جايگاه مجلس مي‌دانم كه هم در نهضت مشروطيت هم در انقلاب اسلامي به عنوان نهادي كه صد سال استمرار پيدا كرده، سزوارتر از هر دستگاه ديگري براي بازنگري به اين تاريخ صد ساله است. بهتر است اين همايش را در پرتو گرايشهاي جناحي تفسير نكنيم، مجلس به عنوان مجلس وظيفه دارد اين يكصدمين سال را مهم بداند و فضايي براي انديشه در مبارزه‌ي آن ايجاد كند.

حدادعادل گفت: نقش اقوام در پيروزي مشروطيت به همان نقش مردم برمي‌گردد مشروطه را مردم به پيروزي رساندند تقريبا همه‌ي شهرها سهيم بودند يكي از عرصه‌هاي تحقيق در همين صدمين سال پيروزي اين است كه با مراجعه به اسناد و مطبوعات بدانيم سهم هر شهر و استاني چيست و ما از نقش اصفهان آگاهيم نقش مهم آذربايجان، گيلان، فارس و بوشهر را مي‌دانيم. اين همايش يك زمينه‌اي است كه اين سهم اقوام و مردم كل ايران را يك بار ديگر به صورت گسترده‌تر و دقيق بيان كنيم.