 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
مقولۀ امام زمان و کيفيت حضور و ارتباطش با واقعيات سياسی و روزمرۀ ايران، اخيراً موضوع بحث های متفاوتی بوده است. تازه ترين اظهار نظر از آن محمود احمدی نژاد، رئيس جمهوری اسلامی ايران است که گفته بود:" بسياری از امور کشور و دولت، توسط امام زمان مديريت می شود".
رونق چاه جمکران در نزديکی قم يکی ديگر از جلوه های تصورات بخشی از مردم دربارۀ امام زمان است. البته نگاه های فلسفی و تاريخی متفاوتی را نيز به اين مقوله می توان در نزد پژوهشگران دينی يا کارشناسان تاريخ اديان سراغ کرد.
برای پرسش دربارۀ جايگاه امام زمان در اسناد و مدارک دينی و تاريخی و نيز بَرد مباحث کنونی و سنجش آميختگی آن با محاسبات سياسی-تبليغاتی روز، با آقايان دکتر فضل الله صلواتی، متخصص ادبيات عرب و نويسنده و پژوهشگر در تاريخ اسلام و دکتر سيد علی اصغر غروی، متخصص حکمت و فلسفۀ اسلامی، ميزگردی تشکيل داديم.
فضل الله صلواتی معتقد است که مفهوم کلی انتظار شخصيتی مصلح و هادی، که روزی خواهد آمد و بر ظلم و سياهی چيره خواهد شد، در همۀ اديان وجود دارد. در دين اسلام حتی سنی ها معتقدند که چنين شخصيتی که محمد نام داشت، می آيد ولی هنوز متولد نشده است. اسلام شيعه او را فرزند يازدهمين امام می داند که غايب شده است و روايت است که پيش از غيبت نسبت به کسانی که خود را مأمور و فرستادۀ او می دانند، هشدار داده است.
فضل الله صلواتی، تقويت خرافاتی چون چاه جمکران را به زيان اسلام و در خدمت منافع سياسی گروهی عقب افتاده می داند و محدود کردن اسلام شيعه را به امام زمان، کاری نادرست قلمداد ميکند.
سيد علی اصغر غروی می گويد: طرح گستردۀ مقولۀ امام زمان، امری نسبتاً تازه است و در يکی-دو قرن گذشته رايج شده است. کليبی که مهمترين راوی شيعه است و در اواسط قرن سوم هجری می زيسته و همزمان با آخرين نايب از چهار نايب امام زمان بوده است، چندان اشاره ای به اين مقوله نکرده است. فلاسفۀ اسلامی و حکما و عرفا مانند ملاصدرا نيز توجه خاصی به اين موضوع نشان نداده اند. بسياری از علما و مراجع تقليد نيز در تفحصات خود اين مقوله را نسبتاً مسکوت گذاشته اند. بدين ترتيب ميدان برای خرافه پرستی که بکلی با مفهوم "انتظاريک مصلح" بيگانه است، باز گذاشته شده است.
گفتگو: فرنگيس حبيبی
