جنبش دانشجويی و مساله قومی، مهدی عرب شاهی

شايد مهم ترين هنر حکومتگران و مديران سياسی يک جامعه را بتوان در اقتدار قانونی آنها توام با رضايت عامه مردم جستجو کرد. ترديدی نيست که چنين اتفاقی تنها در شرايطی رخ می دهد که حاکمان مسائل گوناگونی را که جامعه با آنها مواجه است همچون فرصت در نظر بگيرند و آنها را تهديدی برای امنيت و رفاه و سعادت کشور ندانند.

يکی از مسائلی که کشور ما با آن دست به گريبان است تعدد اقوام ساکن ايران و تکثر فرهنگی و زبانی کشور می باشد به گونه ای که شايد بتوان ايران را پس از سرزمين باستانی هند از اين جهت کشوری نمونه دانست. هر نقطه از ايران رنگ و بوی خاص خود را دارد و با طبيعتی متمايز، آب و هوايی نمونه و فرهنگ و شيوه زيستی مخصوص شناخته می شود. در بيشتر لحظات سال ايران کشوری چهار فصل است و با سفری کوتاه در آن می توان در يک زمان برف و سرمای زمستان، شکوفه های بهاری يا گرمای تابستان را تجربه نمود.

مردمان هر منطقه از ايران دارای استعدادها و توانمنديهای ويژه ای هستند و در هر حوزه ای که وارد شويم با کمی آموزش و سرمايه گذاری و شناخت صحيح اين استعدادهای بالقوه می توان آنها را شکوفا نمود. به طور مثال يک کارشناس ورزشی به تفصيل ويژگيهای خاص هر منطقه را بررسی می نمود و نشان می داد که هر رشته ورزش در بخشی از اين سرزمين قابليت رشد و موفقيت بيشتری را خواهد داشت و صد البته که از اين دست موارد بسيار می توان برشمرد.

با اين حال مدتهاست که در کشور ما به اين همه فرصت به چشم يک تهديد امنيتی نگريسته می شود. سالهاست که از سوی حاکمان سياست همانندسازی فرهنگی دنبال می شود و گويی اگر همه مردم اين سرزمين به يک زبان واحد سخن بگويند، تفاوت در شيوه زيست و پوشش و فرهنگ آنها رخت بربندد و اين ناهمگونی ها حذف شود مشکلات به سرعت حل خواهد شد!

اما آنچه که دردناک تر می نمايد همراهی بخشی از روشنفکران و سياستمداران مرکز گرا با پاره ای از اين ايده ها و برنامه ها است. برخی از کسانی که خود را در مسير دموکراسی خواهی و حقوق بشر تعريف می کنند درست در نقطه ای که به اين مساله می رسند روی ترش کرده و ناگهان در قالبی ديگر فرو می روند و از آن همه ادعای آزاديخواهی چيزی باقی نمی ماند.

از سوی ديگر جمعی که مطالبه اول خود را رفع تبعيض قومی قرار داده اند و در اين راه تلاش می کنند زمانی که با بی مهری اين روشنفکران روبرو می شوند، دلسرد شده و مطالباتشان هر روز تندتر و راديکال تر می شود.

در اين ميان به تعبير يکی از بزرگان با شرايطی مواجه شده ايم که می توان آن را "امتناع از گفتگو" ناميد. هر دو سوی ماجرا بی آنکه ذره ای از مواضع خود کوتاه بيايند، کوچکترين لغزشی را در اين راه خيانتی نابخشودنی می دانند و با داشتن پيش شرطهايی عجيب حتی حاضر به گفتگو با يکديگر نيستند. در چنين شرايطی باز هم اين دانشجويان هستند که به سبب وجدان آگاه و روح حقيقت طلب خود بايد پيشقدم شکستن اين فضای بی اعتمادی بشوند.

توجه سالهای اخير دفتر تحکيم وحدت به مسائل آذربايجان، کردستان، سيستان و بلوچستان، خوزستان و ... را می توان تلاشی هر چند کوچک در اين راه دانست. حضور نماينگان انجمن اسلامی دانشگاه تبريز پس از چندين سال در نشست اتحاديه انجمن های اسلامی سراسر کشور (آبان ۸۶) و به تبع آن اعلام حمايت انجمنهای اسلامی از دانشجويان آذربايجانی در يک بيانيه، تصويب راه اندازی کميسيون اقوام دفتر تحکيم و برداشتن گامهای اوليه تاسيس آن برای برقراری ارتباط ميان جنبش دانشجويی و جنبش های هويت طلب قومی، همراهی دانشجويان کرد دانشگاههای تهران در تجمع ۱۸ آذر تحکيم وحدت با نام "دانشگاه آخرين سنگر آزادی"، حمايت جدی از دانشجويان کردی که در اين تجمع بازداشت شدند و سخنرانی مهندس صرافی در نشست دبيران سياسی تحکيم (اسفند ۸۶) نشان دهنده نخستين قدمهای مسيری است که تازه آغاز شده است. سرفصل خواسته های دانشجويان تحکيمی در مساله اقوام که در بيانيه ها، مصاحبه ها و اطلاعيه های اين تشکل به آنها اشاره شده به شرح زير است:

۱- اعلام نادرستی سياست همانندسازی فرهنگی، پذيرش تنوع قومی و تلاش برای بازتعريف هويت ايرانی بر اساس ويژگيهای همه اقوام
۲- محکوم نمودن نگاه امنيتی به مساله اقوام و تلاش برای تصحيح اين نگرش نادرست
۳- دفاع از حق آموزش زبان مادری در مدارس و دانشگاهها
۴- دفاع از حق اقوام ايرانی برای بسط و شکوفايی فرهنگ و سنت های خاص آنها
۵- تلاش برای شکستن ديوار بی اعتمادی ميان فعالين قومی و ساير فعالين سياسی و اجتماعی
۶- درخواست رفع تبعيض اقتصادی و توجه بيشتر دولت به توسعه اقتصادی همه مناطق ايران
فراموش نکنيم که دانشجويان به سبب روحيه آرمانخواهی و خالی بودن از بغض و کينه هايی که نسلهای پيشين به آن دچار شده اند، صالح ترين کسانی هستند که می توانند با تلطيف فضای بی اعتمادی موجب تقويت همبستگی همه آنهايی شوند که صادقانه به دموکراسی و حقوق بشر پايبند بوده و در راه آن تلاش می کنند.

مهدی عرب شاهی، دبير سياسی دفتر تحکيم وحدت