اعلام برنامه کروبی در حوزه فناوری اطلاعات، سحام نيوز

با توجه به توجه ويژه مهدی کروبی به حوزه فناوری اطلاعات و اعتقاد به اينکه بسياری از برنامه‌های توسعه و «تغيير» در شرايط موجود و قرنِ کنونی تنها با استفاده عقلانی و صحيح از فناوری های پيشرفته اطلاعاتی و ارتباطاتی ممکن است، به دستورِ ايشان کميته فناوری اطلاعات ستاد سرفصل‌های برنامه های وی در اين حوزه را تهيه و جهت اطلاع عموم منتشر می‌نمايد.

سرفصل‌ها و اولويت‌های حوزه فناوری اطلاعات (و ارتباطات)

احيای برنامه‌ريزی، کاهشِ وابستگی به نفت، در کنارِ‌ خارج کردنِ درآمدهای آن از سبدِ دولت و نيز بسط و احيای حقوقِ شهروندی و اقليتهای قومی و مذهبی که در بيانيه‌های مهدی کروبی به آنها اشاره شده است جز به مددِ استفاده‌ی توامان از فناوری‌های نوين و نوآوری با سرعت و دقتِ موردِنظر ممکن نيست. در قرنِ حاضر که در کشورهای پيشرفته کليه‌ی حرفه‌ها نظيرِ کارگاه‌های صنعتی، رستوران‌ها، توليد‌کنندگان، شرکت‌های خصوصی، دولتی و غيره برای بالا بردنِ بهره‌وری و رفاه حالِ شهروندان به استفاده از فناوری اطلاعات مبادرت نموده‌اند، ما هنوز در ابتدای راه هستيم و با توجه به عزمِ راسخِ ايشان برای رسيدن به آن اهدافِ والا، عنايتِ خاص به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ضروری می‌باشد. اين امر موجب شد تا در کنارِ محورهای برنامه‌های کلی در امورِ مختلف، سندِ سرفصل‌های برنامه‌های ايشان در حوزه فناوی اطلاعات به صورتِ مجزا تدوين شود تا در جزيی در کنارِ برنامه‌های ديگر، که چتری بر فرازِ همه‌ی آن‌ها باشد.
امروزه با رشدِ روزافزونِ علم و کاربردِ فناوری، مزيتِ رقابتیِ کشورها بيش از آنکه به منابعِ طبيعی متکی باشد، به دانش و خردِ جمعی با محوريتِ نيروی انسانی وابسته است که آن خود مزيتِ رقابتی در حوزه‌ی علم و فناوری محسوب می‌شود. بدينگونه الگوی توسعه‌ی کشورها از منابع‌محوری به دانش‌محوری تغيير يافته و در اين ميان فناوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها نقشِ‌ زيرساختی که پيش‌برنده و شتاب‌دهنده‌ی پيشرفت و توسعه است.

متاسفانه عدمِ درکِ اهميتِ فناوری اطلاعات به عنوان پيش‌برنده، تسهيل‌کننده و شتاب‌دهنده‌ی کليه‌ی طرح‌های خرد و کلانِ حوزه‌های ديگر نظير آموزش، بهداشت، کشاورزی، صنعت و غيره سرمايه‌گذاری باعث شده است آن عزمِ راسخی که در پيشبردِ حوزه‌های ديگر نظير فناوری هسته‌ای هست در عرصه‌ی فناوری اطلاعات وجود نداشته باشد و اقداماتِ‌ لازم و موثر برای تدوين، تصويب و تبيين سياست‌ها، راهبردها و طرح‌های جامع در اين خصوص انجام نگيرد. حساسيتِ موضوع و نقشِ غيرقابلِ‌ انکار فناری اطلاعات در امرِ شتاب‌دهی به توسعه،‌ کاهشِ فساد و افزايشِ کرامتِ انسانی شهروندان برای اهلِ فن روشن است و همين امر باعث شد تا در ستاد، سرفصل‌های اصلی اين حوزه و چالش‌ها و موانعِ موجود مطالعه و گردآوری شود تا دربرگيرنده دغدغه‌های صاحب‌نظران، فعالان و کاربرانِ درگير در اين حوزه تامين و پشتوانه‌ای علمی و تجربی برای فعاليت‌های آينده گردد.
ذکرِ اين نکته نيز لازم است که اثربخش بودنِ هرگونه راهکاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بدون توجيه تصميم‌گيرندگان اصلی و مسئولانِ رده‌ی بالای کشور در زمينه‌ی اهميت و جايگاه فناوری اطلاعات در امرِ توسعه‌ی کلان ممکن نيست. از گام‌های ارزنده‌ی آقای کرو بی در آينده و در کسوتِ رياستِ جمهوری کوشش برای تغييرِ بينشِ بزرگان در اين زمينه خواهد بود تا به اين نتيجه‌ی حائزِ اهميت رسيده و توجيه گردند که بدون توجه به فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی پيشرفته و سرمايه‌گذاری و برنامه‌ريزی مناسب در اين خصوص نمی‌توان به تمامی اهدافِ موجود در سندِ چشم‌اندازِ بيست‌ساله با سرعت و کارايی موردِ نظر رسيد و به قدرتِ اولِ منطقه بدل شد.
اميد است که با موفقيت در اجرای اين برنامه‌ها شاهدِ بهبودِ شاخصهای مطرح در حوزه فناوری اطلاعات نظير شاخص‌های توسعه، زيرساخت‌ها، دسترسی به اطلاعات و رسوخ ( diffusion ) که در چند سال اخير و با عملکردِ ضعيفِ دولت نهم در عرصه‌ی بين‌المللی دچار افت بوده محقق گردد.
سرفصل‌های برنامه‌های پيشنهادی در ادامه تقديم می‌شود:

جذب و تربيت نيروی انسانی متخصص
اهميتِ نيروی انسانی و نقشِ بی‌بديل آنها در رشد و توسعه‌ی کشور و بسطِ دانش در دنيای دانش‌محورِ کنونی متاسفانه به دليل وابستگی حکومت به منابعِ نفتی به خوبی درک نشده و سرمايه‌گذاری لازم در اين خصوص ضعيف بوده است. اين عدمِ توجه به نيروی انسانی مخصوصاً خود را در رشته‌های نوين و نوپايی همچون فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که دانش و تجربه‌ی لازم در کشور به نسبتِ‌ ديگر علوم وجود نداشته و به دليلِ ناملموس بودنِ اين فقرِ دانش و بينش برخلافِ حوزه‌های ديگر، قدمهای محکمی برای رفعِ‌ آن برداشته نمی‌شود. يکی از مهم‌ترين محورها در امرِ توسعه IT در برنامه آقای کروبی، سرمايه‌گذاری بر نيروی انسانی خبره و مسلط می‌باشد تا پيش‌برنده و تثبيت‌کننده‌ی محورهای ديگر باشد.
ايرانيان خارج از کشور: خيل عظيمی از هم‌وطنان ما که برای تحصيل و کسبِ تجربه به دلايلِ گوناگون به خارج از کشور سفر کرده‌اند و به زندگی يا تحصيل در خارج می‌پردازند پتانسيلِ قابلِ توجهی است که در کليه‌ی زمينه‌ها بالاخص حوزه‌ی نوپای IT از آنها استفاده خواهد شد. اين نيروها می‌توانند انتقال‌دهنده دانشی باشد که پيشتر از اين در کشورهای پيشرفته توليد، عرضه و آموزش داده می‌شود. دانشی که هنوز در کشور به نحوِ مطلوب از اطلاعاتِ‌ موجود توليد نشده است.
مختصصانِ و شرکت‌های خارجی: علاوه بر ايرانيانِ خارج از کشور، تماس و تعامل با شرکت‌ها، متخصصان و انديشمندانِ خارجی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات در قالبِ همکاری مشترک در اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها می‌تواند به شتاب در امرِ انتقالِ دانش و فناوری کمکِ شايانی کند که انشاءالله با بهبود در سياستِ خارجی اين هدف محقق خواهد شد.
آموزش و تربيت نيرو: تربيت و آموزش نيروهای کارآمد داخلی بالاخص مديرانِ IT از ديگر مسائلی‌ست که توجه خاصی بدان در دولت آينده مبذول خواهد شد. بدونِ مديرانی با بينشِ کلانِ IT ، سياست‌گذاری مطلوب و اجرای طرح‌های کلان و ملی به طرزِ شايسته و در خورِ نظامِ جمهوری اسلامی صورت نمی‌پذيرد. علاوه بر اين تربيتِ نيروها از ابتدای آموزش متوسطه و عالی با برنامه‌ی مشخص و در راستای راهبردهای کلانی که معين می‌شود صورت خواهد گرفت تا به تدريج خلاء دانش و بينش کشور برطرف گردد. صد البته برای تربيتِ اين نيروها کمبودِ استادان باتجربه و مختصصانِ باسابقه حس می‌شود که با توجه به موارد قبلی (جذب نخبگان ايرانی مقيم خارج و تعامل با متخصصان خارجی) اين خلاء پر خواهد شد.

احيا و بسطِ قوانين در حوزه IT
متاسفانه سرعتِ رشدِ وضعِ قوانين در حوزه‌ی فناوری اطلاعات با آهنگِ توسعه و گسترشِ آن هماهنگ نبوده و اين امر مشکلاتِ عديده‌ای را هم برای توليدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان از نظرِ امنيتِ سرمايه و اطلاعات ايجاد کرده است. در راستای تحققِ‌ اهدافِ اصلِ ۴۴ قانون اساسی و واگذاری بسياری از فعاليت‌ها به بخشِ خصوصی، ضروری‌ست ترتيبی اتخاذ شود تا لوايحی تنظيم و برای تصويب به مجلس فرستاده شود تا راهِ سرمايه‌گذاری بخشِ‌ خصوصی را در امرِ توسعه‌ی زيرساخت‌های ارتباطاتی و سامانه‌های اطلاعاتی هموار سازد. منحصر کردنِ‌ بعضی فعاليت‌ها نظيرِ توسعه‌ی زيرساخت‌ها به دولت ‌باعثِ کندی توسعه و کم‌تحرکی در اين گرديده است و خوشبختانه عزم دولتِ شما همانطور که در بيانيه‌ها و برنامه‌هايتان نيز آمده است در کاهشِ اختيارات و کوچک شدنِ دولت و واگذاری فعاليت‌های اينچنينی به بخشِ خصوصی با ايجاد فضای سالمِ رقابتی می‌باشد.
همچنين با علم به اينکه هنوز قوانين مدون موجود در رابطه با جرائم رايانه‌ای نظير کپی‌برداری از اطلاعات منتشر شده در دنيای مجازی، حفظِ حقوقِ پديدآورندگان محتوا و محصول و امنيتِ اطلاعاتِ شخصی که جزئی از حقوقِ شهروندی محسوب می‌شود، کامل و فراگير نمی‌باشد، بسط و تکميلِ قوانين و مقرراتِ‌ موجود در حرکتی منسجم و کارشناسی با استفاده از تجربياتِ ارزنده‌ی ديگر کشورها از ديگر مواردِ مهم می‌باشد. پيشنهاد می‌شود دولتِ شما با قاطعيت به مقابله با کپی غيرقانونی محصولات پرداخته و خود در زمينه‌ی رعايتِ اين حقوق پيش‌قدم شود تا اعتمادِ لازم در بخشِ خصوصی برای فعاليت در اين زمينه به حول و قوه پروردگار فراهم آيد.
در اين خصوص لازم به ذکر است که طرحِ گردشِ آزاد اطلاعات و برنامه جامع توسعه تجارت الکترونيک کشور نيز که به عنوان يک طرحِ پايلوت در دولتِ آقای خاتمی تصويب شده بود و متاسفانه در دولتِ جديد همچون بسياری طرح‌های کارشناسی ديگر به بوته‌ی فراموشی سپرده شد، می‌تواند مورد توجه قرار گيرد.

توسعه زيرساخت‌ها
همانطور که پيش از اين در بيانيه مربوط به حقوق شهرونديتان اشاره شده است، دسترسی آزاد به اطلاعات و آزادی بيان نيز جزو لازم و لاينفک حقوق انسانی و سياسی بوده و سهولت دسترسی به اطلاعات از طريقِ توسعه‌ی زيرساخت‌های حياتی و برداشتنِ موانعِ دسترسی و قبولِ اصلِ گردشِ آزادِ‌ اطلاعات در کنارِ فراهم آوردنِ سامانه‌های منسجم اينترنتی برای ادارات، سازمان‌ها و کليه‌ی بخش‌های دولتی در اين زمينه باعث خواهد گشت تا دسترسی به اطلاعات در سريع‌ترين و آسان‌ترين وجه ممکن توسط شهروندان ميسر گردد. اين امر علاوه بر صرفه‌جويی در وقت و کاهشِ رفت و آمدهای غيرضروری، به کم شدنِ فسادِ‌ اداری و حفظِ‌ کرامتِ و عدمِ‌ اتلافِ وقتِ ارباب‌رجوع منجر خواهد شد که گامی مهم در جهتِ بسطِ حقوقِ شهروندی خواهد بود.
در نتيجه دسترسی ارزان و بدون محدوديتِ‌ سرعت از طريقِ فرهنگ‌سازی مناسب و سرمايه‌گذاری خردمندانه در بخشِ توسعه‌ی زيرساخت‌ها و نيز فراهم کردنِ بستر رقابت برای بخشِ خصوصی در ارائه‌ی خدمات و با سياست‌گذاری مناسب از ضرورت‌ها و پيش‌زمينه‌های اهداف فوق‌الذکر می‌باشد.
در اين خصوص افزايشِ بودجه‌ی توسعه زيرساخت‌های ارتباطاتی در کنارِ افزايشِ سهمِ ارزشِ افزوده فعاليت‌های پژوهشی و فناوری در توليدِ‌ ناخالصِ داخلی برنامه‌های مهم خواهد بود.

حمايت و پشتيبانی از توليد محتوا
کشور ما ايران با سابقه‌ی تاريخی چند هزار ساله و غنای فرهنگی و مذهبی بالاخص در زمينه‌ی ادبياتِ فارسی و متونِ مذهبی دارای گنجينه‌ی عظيمی است که متاسفانه در اينترنت به خوبی نشر و گسترش نيافته است. به عبارتی ديگر، توجه لازم به تبديل اين ميراثِ انباشته در طی قرون به محتوياتِ ديجيتالِ قابلِ رد و بدل و دسترسی در دنيای مجازی صورت نگرفته است. اين غفلت باعث شده که در دنيای به هم پيوسته‌ی کنونی جايگاه ايران در زمينه‌ی توليد محتوا در وب درخورِ شان و منزلتِ ملی و تاريخی و مذهبی ما نباشد.
به همين سبب يکی ديگر از محورهای لازم‌الاجرا برنامه‌ريزی مناسب برای فراهم‌سازی بسترهای لازم برای توليد محتوا در زمينه‌های مختلف علمی، فرهنگی، مذهبی و غيره در قالب‌های مختلف و زبان‌های گوناگون بالاخص فارسی و انتشارِ آنها در شبکه جهانی وب در کنارِ دسترسی آسان و ارزان که پيش از اين به آن اشاره رفت، می‌باشد.

پيگيری اجرای سند راهبردی و تدوينِ نظامِ جامع در حوزه فناوری اطلاعات
لازم است تا با اجرای خردمندانه و اصلاحِ سند راهبرد کلان و تدوينِ طرح نظام جامع در حوزه فناوری اطلاعات در سريع‌ترين زمانِ ممکن، رويکرد ايران در استفاده از IT در زمينه‌های مختلف مشخص گشته و سرمايه‌گذاری باتعقل و بابرنامه در رابطه با اجرای طرح‌های کلان ملی صورت گيرد. با تکيه و سرلوحه قرار دادن چنين راهبرد و نظامِ جامعی توسطِ دانشمندانِ اين حوزه انشاءالله ايران می‌تواند جايگاه‌های اثرگذار از دست رفته در حوزه IT را در زمانِ کوتاه در منطقه به دست آورد.
در اين خصوص همچنين تفکيک و تبيين وظايفِ نهادهای متولی حوزه فناوری اطلاعات نظير وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی انفورماتيک و عدمِ موازی‌کاری و داشتنِ هماهنگی در اجرا و راهبردِ مشخص در اين زمينه در دولت آقای کروبی موردِ توجهِ کافی قرار خواهد گرفت.
همچنين ترکيبِ شوراها، کميسيون‌ها و هيات‌های اثرگذار طوری از بنده‌ی کارشناسی و علمی و با اتکا به بخشِ خصوصی تنظيم خواهد شد که کليه‌ی تصميم‌گيری‌ها در اين حوزه با دخالت و تاييد نخبگان و افرادِ صاحب‌صلاحيت، دانشمند و دارای بينش صورت گيرد تا راهبردهای مشخص شده در اين زمينه با آمدن و رفتنِ دولت‌ها دستخوش تغييراتِ اساسی نگردد.

فرهنگ‌سازی
به موازاتِ برداشتنِ‌ محدوديت‌ سرعتِ اينترنت، توسعه‌ی سامانه‌ها و زيرساخت‌ها و توليدِ محتوا تلاش برای بسترسازی فرهنگی لازم صورت خواهد گرفت تا از محتوای موجود در وب به بهترين نحو استفاده شود و فرهنگِ استفاده از فناوری و اينترنت در حوزه‌های مختلف تبيين و در بينِ اقشارِ مختلف آموزش داده شود.

اهميت به فعاليت‌های بينارشته‌ای (interdisciplinary)
توسعه همه‌جانبه و نوآوری در دنيای به هم پيوسته‌ی و فناوری‌محورِ کنونی جز در سايه‌ی تعاملِ نزديکِ مختصصانِ رشته‌های گوناگون امکان‌پذير نمی‌باشد. فناوری اطلاعات و ارتباطات ديگر مختص به سازمانِ خاص و يا فعاليت‌های صرفاً علمی-پژوهشی نبوده و امروزه در کنارِ برق و آب و تلفن جزء جدايی‌ناپذير و اساسی در هر صنعت و حرفه‌ای است. با ظهور و گسترشِ شبکه‌های اجتماعی آنلاين و پيچيده شدن صنايعِ مختلف، علوم گوناگونی نظير جامعه‌شناسی، کامپيوتر، مديريت، انسان‌شناسی، اقتصاد، روان‌شناسی و غيره می‌بايست با يکديگر و شانه‌به‌شانه‌ی هم فعاليت کنند و به زبانِ‌ و فهمِ مشترک برسند. در نتيجه بذلِ توجه لازم به فعاليت‌های بينارشته‌ای و ايجاد بسترهای لازم برای رشد اين فعاليت‌ها توصيه می‌گردد.

اميد است با اعتقاد به برنامه‌های فوق و برنامه‌ريزی و اجرای موازی و منسجمِ آنها در آينده، نه تنها کشور ما ايران جايگاه شايسته‌ی خود را در نظامِ بين‌الملل پيدا کند، که توسعه‌ی همه‌جانبه‌ای در حوزه‌های مختلف با استفاده‌ی مناسب و هوشمندانه از فناوری‌های نوين اطلاعاتی و ارتباطاتی صورت پذيرد تا نه تنها رفاه که امنيتِ روانی شهروندان نيز با خدماتِ بهتر و سريع‌تر و نظارتِ کارا بهبود يابد و گامی باشد به سوی فردايی بهتر و ايرانی آبادتر و سرافرازتر.