افق امیدوارکننده نیست، صادق زیباکلام، فرارو

استاد دانشگاه تهران بر این باور است که افق در پرونده هسته‌ای ایران روشن نیست و احتمال توافق 5+1 و شورای امنیت برای تحریم ایران بسیار جدی است.

صادق زیباکلام در تحلیل آرایش بین‌المللی برای تحریم ایران به خبرنگار «فرارو» گفت: «تغییر محسوسی در وضعیت پدید نیامده است. انگلستان، فرانسه، آلمان و آمریکا، هم‌چنان بر تحریم‌های گسترده تر ایران تاکید دارند. چین هم‌چنان با اکراه حرکت می‌کند و روسیه اگرچه می‌گوید مذاکره باید ادامه پیدا کند، ولی راغب است که تسلیم چهار قدرت دیگر بشود.»

استاد دانشگاه تهران در تحلیل موضع چین اظهار داشت: «چین از آمریکا ناراضی است. مشکل چینی‌ها، حمایت از ایران، یا خودداری از انجام عملی که موجب لطمه به مناسبات تجاری و اقتصادی‌شان با ایران شود؛ نیست. مشکل چینی‌ها حجم گسترده معامله آمریکا و تایوان است.»

وی ادامه داد: «آمریکایی‌ها اخیراً موافقت کرده‌اند که 6 میلیارد دلار اسلحه بسیار پیشرفته در اختیار تایوان قرار دهند و این مسئله موجب ناراحتی پکن شده‌ است.

زیباکلام با بیان این که اگرچه سلاح‌هایی که آمریکا در اختیار تایوان قرار داده، بسیار مدرن و پیشرفته است؛ اما باز هم این نکته برای ارتش چین مسئله‌ساز نخواهد بود، گفت: «بعد بین‌المللی این مسئله برای چین مهم است. این معامله به معنای به رسمیت شناختن غیرمستقیم (de facto) تایوان از سوی آمریکاست.»

وی افزود: «چین، از این مسئله ناراحت است؛ چرا که تایوان را بخشی از خاک چین می‌داند و نهایتاً حاضر است تایوان را به عنوان یک منطقه خودمختار شناسایی کند.»

وی اگرچه معتقد است در شرایط فعلی بعید به نظر می‎آید که چین به منویات آمریکا رضایت کامل بدهد؛ اما درباره موضع چهار کشور دیگر گفت: «به نظر می‌رسد که چهار کشور دیگر به‌ویژه با مسائل پس از انتخابات، عزمشان برای تحریم جدی‌تر شده است. به خصوص آلمان اصرار بر تحریم ایران دارد، حتی آلمان‌ها اعلام کردند که حاضرند خارج از چارچوب شورای امنیت و 5+1 اقدام کنند.»

زیباکلام در تشریح تحریم‌های آلمان گفت: «بانک‌های آلمان، عملاً جلوی معاملات با ایران را گرفتند. بیمه دولتی هرمس که تا پیش از روی کار آمدن دولت آقای احمدی‌‌نژاد بالغ بر چندین میلیارد یورو می‌شد به چیزی در حدود 300 تا 400 میلیون یورو تقلیل پیدا کرده است، این برای صادرکنندگان آلمانی مهم خواهد بود؛ و در معامله با ایران احتیاط خواهند کرد.»

وی افزود: «صنایع ماشین سازی آلمان اعلام کرده که از صدور کالا به ایران خودداری می‌‎کند. زیمنس که سابقه حضور 50 ساله در ایران دارد، خواهان خروج از بازار ایران شده‌ است و حتی چند شرکت شیمیایی و دارویی اعلام کردند که حاضرند به تحریم‌ها بپیوندند.»

این تحلیل‌گر سیاسی عقیده دارد اگرچه روسیه حرف‌هایی را برای خوشایند ایران می‌گوید؛ اما با توجه به مناسبات ده سال گذشته روسیه با ایران؛ بدون تردید در تجزیه و تحلیل نهایی، وقتی تحریم و محکومیت در شورای امنیت جدی می‌شود، روس‌ها با تصمیم شورای امنیت مخالفت نمی‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: «جدای از مشکلی که اخیرا در روابط چین با آمریکا پیش آمده است؛ چین اقتصادی رو به توسعه دارد و محتاج نفت و گاز ایران است؛ بنابراین اگر آمریکا تمهیدی بیاندیشد و خیال چین را از بابت مسئله انرژی راحت کند؛ او هم امضای خود را پای تحریم‌ها علیه ایران خواهد گذاشت.»

زیباکلام با ابراز ناامیدی از این‌که این‌بار روند تحریم متوقف شود؛ با پیش‌بینی اقدامات آتی کشورهای تحریم‌کننده گفت: «تحریم ابتدائاً از سوی آمریکا شروع خواهد شد. آمریکایی‌ها خواهان این می‌شوند که شرکت‌های آمریکایی از فروش بنزین و گازوئیل به ایران خودداری کنند و بعد این را از کشور‌های دیگر می‌خواهند. در مرحله‌ بعدی تحریم را در شورای امنیت مطرح خواهند کرد و تاییدیه شورای امنیت را خواهند گرفت. بنابراین افق چندان امیدوارکننده نیست که ایران بتواند مانع از تحریم‌ها شود.»

وی هم‌چنین وضعیت ایران در میان همسایگان عرب را هم نامناسب خواند و اظهار داشت: «غیر از یکی دو کشور در آمریکای لاتین و احیانا یکی دو کشور آفریقایی، مسلما همسایگان ما در خلیج فارس و کشورهای عرب با تحریم ایران همراهی می‌کنند.»

وی ادامه داد: «متاسفانه فضای بین ما و کشورهای عرب همسایه‌مان فضای بسیار بدی است و آن‌ها به هیچ‌وجه طرف ایران را نخواهند گرفت.»

این استاد دانشگاه تهران راجع به واکنش احتمالی بخش خصوصی کشور‌های تحریم‌کننده گفت: «به هر حال بخش خصوصی کشورهای پنج به علاوه یک از تحریم خوشحال نمی‌شوند؛ چرا که ایران یک بازار هفتاد میلیونی است.»

وی ادامه داد: «وقتی دولت‌ها فشار بیاورند و خواهان تحریم علیه ایران شوند؛ این کار صورت خواهد گرفت؛ چرا که اگر دولت‌ها تسهیلات تجارت با ایران را بردارند، بخش خصوصی صرفاً متکی به خود خواهد بود.»

زیباکلام با اشاره به مواضع آلمان گفت: «آنگلا مرکل، نهم بهمن‌ماه به صراحت اعلام کرده است ما حاضریم در بیرون از چارچوب 5+1 و شورای امنیت تحریم‌های بیشتری را علیه ایران انجام دهیم.»

وی افزود: «درست است از دست دادن بازار ایران برای بخش‌ خصوصی آمریکا و آلمان مطرح است؛ ولی به هر حال باید توجه داشته باشیم که ملاحظه اصلی که تعیین تکلیف می‌کند مشی کشورهای 5+1 خواهد بود.»

وی در پایان خاطرنشان ساخت: «اگر تحریم‌ها جدی شود این طور نیست که اسپانیا، ایتالیا، ژاپن و ترکیه جایگزین آلمان و فرانسه در بازار شوند. آن‌ها تلاش می‌کنند تا تحریم‌ها صورتی جهانی پیدا نماید.»