سقوط آمریکا به دسته «دموکراسی‌های معیوب» جهان

دویچه وله - در تازه‌ترین شاخص دموکراسی که واحد اطلاعاتی اکونومیست منتشر کرده، آمریکا به خاطر «از دست رفتن اعتماد عمومی به نهادهای سیاسی» در این کشور، عنوان «دموکراسی کامل» را از دست داده و در دسته «دموکراسی‌های معیوب» جا گرفته است.

آیا انتخاب دونالد ترامپ، آغاز پایان لیبرال‌دموکراسی است؟ تنها چند روز از ورود ترامپ به کاخ سفید گذشته، اما همین حالا بسیاری از تحلیلگران، ناظران و کنشگران نگران آن‌اند که حقوق مدنی و آزادی‌های رسانه‌ای در دوران ریاست‌جمهوری او به‌طور هراس‌آوری تضعیف شود. بسیاری آمریکا را در سراشیبی می‌بینند و «شاخص دموکراسی» سال هم موید «واپس‌گرایی دموکراسی آمریکایی» است، اما سقوط آمریکا فقط به خاطر ظهور ترامپ نیست.

واحد اطلاعاتی گروه رسانه‌ای «اکونومیست» در گزارش سالانه خود اعلام کرده که تعداد «دموکراسی‌های کامل» جهان از ۲۰ دموکراسی در سال گذشته به ۱۹ مورد رسیده است. آمریکا امسال پس از ژاپن و حتی ایتالیا قرار گرفته و به دسته «دموکراسی‌های معیوب» جهان سقوط کرده است.

در رده‌بندی امسال نروژ در جایگاه برترین دموکراسی جهان نشسته و ایسلند، سوئد، دانمارک، کانادا، سوئیس، فنلاند و استرالیا به ترتیب در جایگاه‌های دوم تا دهم قرار گرفته‌اند. در قعر جدول هم ازبکستان، کنگو، عربستان، تاجیکستان، ترکمنستان، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، سوریه و کره شمالی، به ترتیب نزولی نشسته‌اند. ایران در این رده‌بندی پس از آذربایجان، افغانستان، سودان و لائوس در جایگاه ۱۵۴ قرار گرفته است.

خبرهای بد برای دموکراسی آمریکایی

بر اساس این گزارش، آمریکا سال‌ها «لب مرز» بوده و حالا صرف‌نظر از نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ وضعیت‌اش دیگر شباهتی به یک دموکراسی کامل ندارد. شاخص دموکراسی می‌گوید کاهش اعتماد عمومی به نهادهای سیاسی در آمریکا، این نهادها را با «بحران مشروعیت» مواجه کرده است.

بنا بر این گزارش، سقوط آمریکا از دهه ۱۹۶۰ و با جنگ ویتنام، جنبش حقوق مدنی، ترور مارتین لوتر کینگ و رابرت کندی و رسوایی «واترگیت» آغاز شده و در دهه گذشته در پی جنگ‌هایی که این کشور در خاورمیانه به راه انداخته و بحران اقتصادی کمرشکنی که پشت‌سر گذاشته و بن‌بست‌های پیاپی سیاسی که در واشنگتن رخ نموده، اوضاع وخیم‌تر شده و حالا در پی همه این‌ها ترامپ ظهور کرده است؛ رئیس‌جمهوری که از هر سو با اتهامات جدی نژادپرستی، بیگانه‌ستیزی، زن‌ستیزی،‌ اسلام‌هراسی و دشمنی با رسانه‌ها روبرو است.

در گزارش شاخص دموکراسی اکونومیست آمده است: «آقای ترامپ با هدف قرار دادن نارضایتی‌های سیاسی توانست با بهره‌گیری از ساز و کار دموکراتیک، از اعتماد ضعیف عمومی به احزاب سیاسی و تشکیلات دولتی برای رسیدن به قدرت بهره بگیرد، اما او مسئول همه مصائبی نیست که از دیرباز پابرجا بوده‌اند.»

شاخص دموکراسی می‌گوید سقوط اعتماد عمومی به تشکیلات سیاسی، می‌تواند رای شهروندان بریتانیا به خروج این کشور از اتحادیه اروپا (برگزیت) و ظهور جنبش‌های پوپولیستی در سراسر جهان را هم توضیح دهد.

در مجموع در سالی که گذشت اوضاع دموکراسی در ۷۲ کشور جهان رو به وخامت گذاشت و در ۳۸ کشور بهبود یافت. نزدیک به نیمی از جمعیت جهان در گونه‌ای از جوامع دموکراتیک زندگی می‌کنند اما ساکنان جوامعی که دموکراسی‌های کامل دارند، تنها پنج درصد جمعیت زمین‌اند. نزدیک به ۶/ ۲ میلیارد نفر از ساکنان زمین هم در سایه حکومت‌های اقتدارگرا و تمامیت‌خواه زندگی می‌کنند و از همه مواهب دموکراسی بی‌بهره‌اند.