شرايط و نحوه تغيير "نام‌خانوادگي" ايرانيان

معاون اداره كل حقوقي و سجلي سازمان ثبت احوال كشور با اعلام اينكه هر ايراني تنها يك‌بار حق تغيير نام خانوادگي خود را دارد، گفت: نام خانوادگي كه تعويض شود، ديگر امكان بازگشت يا تعويض مجدد را ندارد.

مشايخي در گفت‌وگو با خبرنگار «اجتماعي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به اينكه با توجه به اهميت حفظ اعتبار و جلوگيري از تزلزل اسناد هويتي، محدوديت‌هايي براي تغيير نام خانوادگي وجود دارد، در عين حال گفت: افرادي كه نام خانوادگي آنها به يكي از دلايل ذكر شده در قانون، ممنوع شناخته مي‌شود،‌ مي‌توانند تقاضاي تغيير نام خانوادگي خود را به ادارات ثبت‌احوال يا دفاتر پيشخوان اعلام كنند تا در محل صدور سند به آن رسيدگي شود.

وي با بيان اينكه شرط تغيير كامل نام خانوادگي افراد اين است كه آن نام خانوادگي داراي «باقيمانده مناسب» نباشد،‌ اظهار كرد: به اين ترتيب اگر نام خانوادگي فردي داراي پسوند نامناسب بوده و يا پسوند مكان و زمان به دنبال آن آمده باشد، مي‌تواند جزء زائد را حذف و باقي‌مانده مناسب نام خانوادگي را حفظ كند.

هر ايراني تنها يك‌بار حق تغيير نام خانوادگي خود را دارد

مشايخي خاطرنشان كرد: در صورتي كه پدر، نام خانوادگي خود را تغيير دهد، تغيير نام خانوادگي فرزندان و وحدت با پدر، به سادگي ميسر مي‌شود؛ چراكه برابر قانون نام خانوادگي فرزند همان نام خانوادگي پدر است. به اين ترتيب، تغيير نام خانوادگي فرزندان كمتر از هجده سال با درخواست كتبي پدر امكانپذير خواهد بود. فرزندان بالاي هجده سال هم مي‌توانند با اخذ اجازه‌نامه از پدر، از نام خانوادگي جديد وي استفاده كنند.

وي در ادامه،‌ به اين موضوع اشاره كرد كه هر ايراني بالاي 18 سال مي‌تواند يك‌بار در طول عمر خود نسبت به تغيير نام خانوادگي اقدام كند. البته به شرط اينكه نام خانوادگي او به يكي از دلايل قانوني، قابل تغيير شناخته شود.

معاون اداره كل حقوقي و سجلي سازمان ثبت احوال تاكيد كرد: نام خانوادگي كه تعويض شود، ديگر امكان بازگشت يا تعويض مجدد را ندارد.

وي تصريح كرد: فردي كه قصد تغيير نام خانوادگي خود را دارد بايد از طريق انتخاب نام خانوادگي بلامعارض (كه فرد ديگري داراي حق تقدم آن نام خانوادگي نباشد) يا با اجازه از دارنده حق تقدم، تقاضاي خود را اعلام كند.

مشايخي يادآور شد: استفاده از نام خانوادگي زوج براي زوجه در زمان زوجيت، با ارائه اجازه‌نامه از زوج، بدون رعايت حق تقدم بلامانع است. همچنين در صورت انصراف زوجه و درخواست وي، به نام خانوادگي قبلي برگشت داده مي‌شود.

وي در ادامه گفت‌وگوي خود با ايسنا، برخي نام‌هاي خانوادگي كه برابر قانون، به دليل بدمعنا و نامناسب بودن، ممنوع به شمار مي‌روند را برشمرد و گفت: گرگي، گرگوند، پياده، سواره، حلقه به گوش، افيوني، گوش‌بر، بنده گنهكار، دو كله، سوراخ، عملي، كچل‌وند، تيغ‌زن، دو سر قندي، چه دانم، گاوي، تب‌خال‌پور، پالان‌دوز، قوري، پيش‌دستي، بزهكار، دويستي، دل كبابي و شمري، تنها برخي از نام‌هاي خانوادگي غيرمتعارفي هستند كه ثبت احوال به‌دليل نامناسب و بدمعنا بودن، با درخواست تغيير آنها در سال‌هاي پس از انقلاب اسلامي موافقت كرده است.