گزارش میدانی خبرنگار کلمه از نایاب شدن دارو در داروخانه ها

کلمه: بازی تلخ انرژی هسته ای با جان مردم. این بهترین توصیف از سیاست خارجی ایران با زندگی مردم ایران است، وقتی با شهروندانی هم صحبت می شوی که برای رسیدن به دارو تقلا می کنند. تازه اگر داروی مورد نظر خود را پیدا کنند. این قیمت هاست که به مرزهایی رسیده که بیمار یا باید قید درمان را بزند و یا قید گوشه ای از داشته های کل خانوار خود را: خانه، پیش کرایه یا هر چه که اندوخته ای محسوب می شود. اگر همین ها را هم نداشته باشد که….

تحریم ها و بازی ارزی دولت احمدی نژاد تنها دخل و خرج و سفره های خانوارهای ایرانی را نشانه نرفته. بلکه حالا از آنها جان می گیرد. به همین آسانی و تلخ تر از آن، این که دارو حالا دیگر تنها مشکل بیماران خاص نیست؛ داروخانه های سطح شهر به صراحت از بحران کمبود داروهای معمولی خبر می دهند و توصیه شان به مردم این است که از داروهای ضروری مصرفی خود یک بکاپ بگیرند: بیانی مؤدبانه برای احتکار!

نبود حمایت دولتی از تامین ارز دولتی برای واردکنندگان دارو و مواد اولیه آن و هم چنین تحریم بانک ها از عمده ترین دلایل کمبود دارو است. به گونه ای که اگر هم دارویی در حال حاضر در بازار است مربوط به خریدهای صورت گرفته قبل است. طبق اعلام مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت، این وزارتخانه به هیچ وجه نتوانسته به میزان ارزی که باید در ۶ ماه اول سال در اختیار شرکتها قرار می‌گرفت تا بتوانند مواد اولیه و داروها را تامین کنند، دست پیدا کند. او گفته است: اگر ذخایر دارویی نبود وضعیت این کشور به حالت وخیم در می آمد. وضعیتی که به اذعان داروخانه ها و داروسازها کشور به آن نقطه نزدیک شده است.

پرس و جویی در داروخانه ها و گفت و گوی خبرنگار کلمه با شما، شهروندان واقعیت های بهتری را ترسیم می کند. در ایامی که نه آمار حکومتی اعتباری دارد و نه حرف ها و اظهارات مسوولان؛ واقعیت آن چیزی است که در بطن جامعه جریان دارد.

* * *

جان مردم شوخی است؟

پیرومرد جلوی داروخانه نشسته و دستش را زیر چانه اش زده. ته مانده موهای بر سر، رنگ سپیدی دارد و عصایی هم کنار دستش است. با او هم صحبت می شوم. از شهرستان برای تهیه داروی همسرش که مبتلا به سرطان است، به تهران آمده و هنوز دست خالی مانده است. می گوید خیلی ها که آشنا و واسطه ای دارند مشکلی ندارند. اما ما که کسی را نداریم. می گوید چند جایی آدرس داده اند رفته ام و حالا هم باز یک جای دیگر گفته اند برو. سرگردان مانده ایم که چه کنیم؟

مراجعه کننده دیگری به داروخانه را در مورد وضعیت داروها مورد سوال قرار می دهم که می گوید: جان مردم شوخی است دیگر. شوخی نیست؟ این بلایی که سر ما دارند می آورند شوخی نیست. داروی یک میلیونی شده ۴ میلیون تومان. این شوخی نیست؟ اصلا مردم کی اند؟ کدام مردم؟ انگل ها نمی فهمند مردم یعنی چه؟ اینها خودشان را هم نمی شناسند.

نمونه هایی از این دست را زیاد می توان در داروخانه های خاص شهر یافت که درمانده از یافتن دارویی برای درمان هستند و یا اگر دارویی هم پیدا شود افزایش قیمت ها به قدری است که برخی ها قید درمان را می زنند.

خانم جوانی در گفت و گو با ما از یکی از نزدیکانش می گوید که برای تامین هزینه های بیماری ام اس فرزند خود خانه شان را فروخته اند.

مراجعه کننده دیگری هم در این مورد می گوید: خیلی ها از نداری بی خیال درمان شان شده اند. پول ندارند. با این هزینه های گران شکم خانواده را به سختی سیر می کنیم این دوا و درمان هم که قوز بالا قوز شده است.

به داخل داروخانه می روم. خانمی با مراجعه به داروخانه با پاسخ منفی برای داروی مورد تقاضای خود مواجه می شود، می گوید: حاضر است دو برابر قیمت آن را پرداخت کند. صاحب داروخانه می گوید شما بگو ۱۰ برابر قیمت می پردازی. وقتی دارویی نیست چه کاری از من بر می آید.

در داروخانه با یکی از پرسنل در مورد لیست داروهای نایاب سوال می کنم، می گوید: داروهای نایاب فراوان است. کدام را بگویم؟ داروهای بیماران خاص سرطانی شیمی درمانی هموفیلی، کلیوی، سرطان، دیابت .. او ادامه می دهد: ما چون با بیمارهای خاص در ارتباط هستیم، مشخصا در این مورد صحبت می کنم. اما مشکل سراسری است.

او که مشخصا به نایاب شدن داروی سرطان سینه از مدتها قبل اشاره می کند، می گوید: قیمت برخی از همین داروها هم به قدری بالاست که هر خانواری توان تامین آن را ندارد. او با بیان اینکه برای دارو ها هر روز نرخ جدیدی می آید، به این نکته اشاره می کند: بعضی ها هم باید قید درمان را بزنند. توافق می کنند از درمان هایی که خیلی هم ضروری است صرف نظر کنند. البته این مشروط به آن است که دارویی که می خواهند را پیدا کنند.

براساس آمار اعلام شده تعداد بیماران تالاسمی ۱۸ هزار نفر، ام‌اس بیش از ۴۰ هزار نفر، دیالیز ۱۹ هزار نفر، دیابت۴ میلیون نفر، سرطان۴۰۰ هزار نفر، هموفیلی بیش از ۸ هزار نفر و بیش از ۲۳ هزار نفر مبتلا به بیماری اچ‌آی‌وی-ایدز هستند

مرداد ماه فاطمه هاشمی رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص در نامه ای به دبیر کل سازمان ملل متحد با اعلام اینکه به عنوان رئیس بنیادی که با ۶ میلیون بیمار و به تبع آن، دست کم ۳۰ درصد از جامعه ایران در ارتباط است و آسیب‌های ناشی از تحریم‌ها را بر سرنوشت آنان با تمام وجود لمس‌ می‌‌کند، نوشت: اگرچه دارو در لیست تحریم‌های اعمال شده قرار نگرفته، اما تبعات تحریم، عدم امکان انتقال وجوه از طریق سیستم بانکی و نیز فضای رعب‌آمیز ایجاد شده که باعث دشواری‌ها یا توقف جدی در مبادلات تجاری با ایران شده است، سایه سنگین خود را بر بخش بهداشت و درمان انداخته و در نتیجه، ورود داروهایی که در ایران تولید نمی‌شوند و نیز مواد اولیه دارو، دچار وقفه شده و می‌رود تا علاوه بر کمبود یا نایاب شدن تعدادی از اقلام دارویی، بعضی کارخانه‌های داروسازی را نیز تا یکی دو ماه آینده به تعطیل بکشاند.

او گفته بود: کمبود دارو و افزایش قیمت آن ناشی از کمبود افزایش نرخ برابری ارزهای خارجی و آثار تورمی آن است، مستقیما بر جان و سلامت هزاران بیمار اثر می‌گذارد.

در همین زمینه ۳۰ مرداد ماه امسال نیز احمد شیبانی٬ رئیس سازمان غذا و دارو با اعلام نگرانی از توقف فروش دارو‌های «خاص»٬ خواستار آن شد تا برای رفع تحریم‌های دارویی تلاش شود.

در داروخانه هلال احمر مراجعه کننده ای که برای داروی شیمی درمانی ۷۰۰ هزار تومان پرداخت کرده به ما می گوید: با کلی تاییدیه و نامه و ثبت نام همین گیرمان آمد. از الان باید غصه بعد را داشته باشیم که چه کنیم. این جدای از هزینه های آن است.

با پدری هم صحبت می شویم که اگر چه پیگیر خرید دارویی دیگری است؛ اما می گوید: دختر من بیماری ام اس دارد. قیمت دارو بارها تغییر کرده است. تا ۳۰۰ درصد هم تغییر داشته است. می گوید: چه کنیم بنشینیم تا جان بدهند. از او در مورد عوارض نرسیدن دارو می پرسم که تو ضیح می دهد: هر خطری آنها را تهدید می کند. نه فقط این بیماری هر بیمار دیگری هم همین گونه است. دولت باید حمایت کند. باید بودجه ارزی را تامین کند. همین بیماران ام اس ممکن است بینایی و شنوایی شان را از دست بدهند. نابینا شوند. جان مردم را به بازی گرفتند.

چندی پیش نایب رئیس انجمن تالاسمی ایران از چندین مورد فوت ناشی از نبود دارو خبر داد و در انتقاد به وضع موجود عنوان کرد: بیماران تالاسمی چون خون می‌زنند آهن بدنشان بالا می‌رود، بنابراین باید دسفرال یا دسفوناک مصرف کنند تا آهن خون آن‌ها پایین بیاد. متاسفانه با نبود دارو در چند ماه اخیر فرتینای بدن این بیماران به ۱۵هزار رسیده که خطر مرگ را به همراه دارد و کسانی را هم داشتیم که بر اثر این مسئله فوت کرده‌اند.

دستفروشی در حوالی یکی از داروخانه ها را در مورد مراجعین روزانه مورد سوال قرار می دهم؛ می گوید: مردم را گرفتار کرده اند. از شهرستانها می آیند سرگردان می شوند. بیماری های سرطان و شیمی درمانی. ام اس و.. او می گوید: می گویند مقصد کامیون های حمل بار داروها به جای داروخانه ها، شب ها در ناصرخسرو است. او در عین حال تاکید می کند که مشکل اصلی در واردات است.

بیمار دیگری که نسخه اش روی دستش مانده و برای گرفتن دارو به در بسته خورده است، با این توصیه یکی دیگر از مراجعین مواجه می شود که او را به داروخانه ای در خیابان سپهبد قرنی هدایت می کند که به گفته او هنوز خیلی از داروها را دارد.

خبرگزاری ایسنا ۸ آبان ماه به نقل از محمد خادم علیزاده مدیرعامل شرکت تجهیزات پزشکی هلال‌احمر نوشت که چهار ماه است نتوانسته‌ایم حتی یک ریال ارز مرجع تهیه کنیم و تاخیر در تامین ارز تولید دارو را با مشکل مواجه می‌کند.

وی در ادامه افزود: تاخیر در تامین ارز، برنامه های تولید را با مشکل مواجه می‌کند. اخذ دستمزدهای بالا، مالیات، عوارض و مطالبات گمرکی ما را اذیت می‌کند. این موضوع نیازمند همت دولت است تا مشکلات تولید حل شود.

داروهای معمولی هم در حال نایاب شدن است

مشکل دارو فقط خاص بیماری های خاص نیست. سراغ دیگر داروها را هم که بگیری داستان مشابهی دارند. توصیه فروشنده ها این است که هر دارویی را که مصرف می کنید از همین حالا تهیه کنید. وضع دارو هر روز بدتر می شود. آنها از ورشکست شدن شرکت های داروسازی و تعطیلی آنها خبر می دهند.

یکی از آنها به ما می گوید: شرکت ها همین هفته سفارش های دارویی ما را ارسال نکردند که صد درصد اگر برسد باز افزایش قیمت خواهیم داشت. ممکن هم هست نرسد. در مورد نوع سفارش دارو ها سوال می کنم که می گوید: همین داروهایی معمولی. سرماخوردگی و…

پیش بینی او این است که همین داروها هم نایاب می شود و هر چه بگذرد کمبودها تمام اقلام دارویی را در بر می گیرد.

به گزارش روزنامه خراسان، بر اساس دستور جدیدی که وزارت بهداشت به تمام شرکت‌های وارد کننده دارو ابلاغ کرده، از ابتدای آبان ماه درخواست برای واردات ۱۱۸ قلم دارو از جمله استامینوفن، قرص‌های سرماخوردگی و ترامادول پذیرفته نخواهد شد.

وزارت بهداشت همچنین در این ابلاغیه، ۱۷۰ قلم داروی دیگر را جزو اقلامی اعلام کرده که ممکن است به زودی واردات آن ها به کشور ممنوع شود.

چندی پیش احمد شیبانی معاون وزیر بهداشت با اعلام اینکه توقف فروش دارو در آینده از سوی شرکت‌های خارجی بسیار نگران‌ کننده است٬ یاد‌آور شد: با توجه به این موضوع مسئولان باید در رفع تحریم‌ دارو از طریق دیپلماسی تلاش کنند.

وی در واکنش به اظهارات مسئولان در رابطه با تعطیلی کارخانه‌های تولید دارو در آینده نزدیک٬ افزود: هم‌اکنون حدود ۹۷ درصد از داروهای مصرفی و ۴۵ درصد از مواد اولیه در داخل تولید ‌می‌شود٬ از این رو تعطیلی این کارخانه‌ها امکان‌پذیر نیست.

آمار تولید دارو در کشور البته از سوی امینی معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز بیش از ۹۵ درصد اعلام شده که گفته است: از این میزان ۶۰ درصد مواد اولیه آن از چین و هند وارد می شود.

خبرگزاری ها گزارش داده اند، در حال حاضر وزارت بهداشت به دلیل تحریم بانک مرکزی ، بانک‌هایی را در کشورهایی نظیر ترکیه، هندوستان و دوبی به عنوان واسط تامین دارو و تجهیزات پزشکی و مواد غذایی مستقر کرده تا با قیمت بالاتر و کارمزدی بیشتر این نیازها را تامین می‌کنند که این واردات هم با کالاهای بی کیفیت و نامرغوب و دست چندم همراه است. پیش‌ از این رئیس انجمن جراحان ایران گفته بود برخی جراحان از نخ جراحی نامرغوب چینی استفاده می‌کنند. این نخ‌‌ها کیفیت ندارد و پس از جراحی و دوختن شکم پاره می‌شود و بیمار باید بار دیگر تحت عمل جراحی قرار گیرد.

در داروخانه دیگری نیز که با داروساز آن هم صحبت می شوم، می گوید: اگر تا چند وقت پیش مشکل داروهای وارداتی بود، الان داروهای ایرانی هم با مشکل مواجه شده است. توصیه او این است که از داروهایی که مصرف می کنید حتما یک بکاپ داشته باشی.

خانم میانسالی می گوید: حتی برای خرید اسپری تنفسی داروخانه او را در لیست نوبت قرار داده تا در صورت رسیدن بارهای جدید او را مطلع کنند.

او می گوید: داروهای دیگر هم همینطور است باید در لیست نوبت قرار گیریم. قیمت ها هم که چند برابر شده است. او به نقل از داروسازها می گوید: کشور توان ساخت خیلی از این ها را دارد مشکل از مواد اولیه و کمبود آن است.

خانم دیگری که دست خالی از داروخانه بیرون می آید، می گوید: پیگیر قرص یاسمین برای جلوگیری از بارداری است که هیچ جا پیدا نکرده است. او می گوید: ایران مشابه همین را تولید کرده که جز عوارض و مشکل برایمان چیز دیگری ندارد.

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

یکی دیگر از داروسازهای داروخانه هم نظرش این است که مواد اولیه شرکت های داروسازی رو به اتمام است و تا چند وقت دیگر همین داروهای معمولی هم امکان تولید ندارد. از او در مورد تامین مواد اولیه از کشورهایی چون چین و هند سوال می کنم که می گوید: آنها که مرغوبیتی ندارد.

مراجعه کننده دیگری می گوید همیشه نسخه دارو خود را با ۵ هزار تومان بادفترچه بیمه می گرفت که اکنون به ۱۵ هزار تومان رسیده است.

طبق اعلام وزیر بهداشت سالانه حدود ۷٫۵ درصد از مردم جامعه به خاطر هزینه های درمانی زیر خط فقر می روند. مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت گفته است: “در حال حاضر پرداخت از جیب مردم برای هزینه های درمانی بیش از ۵۰ درصد است در حالی که در کشورهای دیگر سهم پرداخت دولت و بیمه ها برای هزینه های درمان بیش از ۷۰ درصد است.”

سراغ داروخانه دیگری می روم که بسیار پر رفت و آمد است در نقطه ای در مرکز شهر، از مسوول آن که پیگیر وضعیت داروها و قیمت ها می شوم، می گوید: ویزیتور هفته پیش دارو آورده با افزایش ۱۲ درصدی قیمت و این هفته باز ۴۸ درصد روی قیمت ها کشیده است. دیگر خود شما حساب کنید اوضاع قیمت ها چگونه است. او پیش بینی می کند وضعیت بدتری در انتظار دارو و داروسازان است. از نگاه او که تحریم با آنکه مشخصا دارو را نشانه نرفته اما تاثیر صد درصدی در این بخش داشته است، وضع موجود جای شکر دارد و بدتر از این خواهد شد.

بد نیست اشاره شود مشکل دیگر در این حوزه وضعیت داروخانه های کشور است که به گفته رهبر مژدهی آذر، رئیس انجمن داروسازان ایران «داروخانه‌داری برای داروسازان به‌صرفه نیست» و «اکثر داروخانه‌های کشور در معرض فروش قرار گرفته‌اند.»

مهر ۱۴ مرداد ماه به نقل از او نوشت که «تاخیر در پرداخت مطالبات داروخانه‌ها از سوی بیمه‌ها و همچنین مالیات‌هایی که برای داروخانه‌ها بسته می‌شود، باعث شده تا هزینه‌ها بیشتر از درآمد شود و در نتیجه داروخانه‌داری برای داروسازان منفعتی نداشته باشد.»

رئیس انجمن داروسازان ایران با اعلام اینکه صدها داروخانه در ایران برای فروش گذاشته شده‌اند، ادامه داد: «امروز دیگر داروخانه برای دکتر داروساز مناسب نیست و شاید مکانی مفید برای تاجرها و افراد دیپلمه باشد.»

آنچه زیاد شنیده می شود، ورشکستگی و تعطیلی شرکت های تولیدی است. به نظر می رسد اگر برای این بحران تمهیدی اتخاذ نشود، تولیدکنندگان دارو از رده تولید خارج شوند.

با این همه وزیر بهداشت اظهار امیدواری کرده است “که در نیمه دوم سال ۹۱ تخصیص ارز‌ها که در شش ماه نخست سال جاری صورت نپذیرفت محقق شود.”

هر چند مشخص نیست روندی که شهریاری از تخصیص ارز در ماه های گذشته ترسیم کرده تداوم یابد یا حکومت برای جان شهروندان ارزشی قایل شود. رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از اختصاص ارز برای واردات چوب بستنی و لوازم آرایشی در مقایسه با ارز تخصیص یافته به داروهای وارداتی خبر داده و با تاکید بر تامین ارز مورد نیاز داروهای سرطانی، می افزاید: متاسفانه در این بخش مشکل جدی داریم و با وجود نامه ای که حدود ۵ ماه قبل به احمدی نژاد نامه نوشتیم و هشدار دادیم که ممکن است مشکلات جدی برای مردم به وجود بیاید، اما معلوم نیست چرا بانک مرکزی توجهی به این مشکلات ندارد.