نمایشگاه کتاب تهران: بوی کباب، بوی کباب

روزنامه شرق در شماره ۲۵۷۶ خود از سه روز نخست برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در «شهر آفتاب» گزارشی تهیه کرده است: در نمایشگاه کتاب تهران بوی بنزین و کباب شنیده می‌شود، بعد از ظهر‌ها طوفان می‌آید و گرد و خاک می‌شود و مردم را فراری می‌دهد. اطلاع‌رسانی هم نامناسب است.

گزارش را می‌خوانید:

(…) زن و مردم و پیر و جوان، از تهران و شهرستان‌ها در سه روز گذشته به شهر آفتاب آمدند. در محوطه نمایشگاه، افرادی با لباس‌های محلی کرد و عرب و گیلک و ترک به چشم می‌خوردند. ناشران شهرستانی هم مانند همیشه حضور پررنگی داشتند؛ اما آیا جابه‌جایی محل نمایشگاه برای شهرستانی‌ها مزیت بود یا عیب؟

خانمی در غرفه «نوید شیراز» به «شرق» گفت: «مصلا برای ما خیلی بهتر بود. ما جزء ناشران شهرستانی هستیم که در تهران هم دفتر داریم و هر شب پس از اتمام نمایشگاه باید به تهران برگردیم. این فاصله‌ای که شهر آفتاب با تهران دارد، ‌برای ما آزاردهنده است چون هر شب ترافیکی طولانی را باید تحمل کنیم و صبح‌ها باید خیلی زود‌تر از وقت شروع نمایشگاه راه بیفتیم و در ترافیکی سخت بمانیم و معلوم نیست باز هم به‌موقع به غرفه می‌رسیم یا نه؟»

مسئول غرفه «تعاونی انتشاراتی گیلان» که غرفه‌اش با کاه‌گل آراسته شده نیز درباره دسترسی به «شهر آفتاب» گفت: «ما مجبوریم شب‌ها به تهران برگردیم و این مسافت برای ما طولانی است. تجهیز کردن غرفه در محلی خارج از شهر هم برایمان سخت بود.» روبه‌روی غرفه او، «تعاونی انتشاراتی قزوین» قرار دارد و یکی از اهالی آن غرفه نیز گفت: «هیچ برنامه‌ریزی مناسبی هم برای مسیرهای رفت و آمد در همسایگی شهر آفتاب نشده. هتل ما آن طرف خیابان، کنار مرقد [بنیانگذار جمهوری اسلامی] است؛ اما در همه این شب‌ها چنان ترافیکی هنگام برگشت ایجاد می‌شود که تا به آن طرف خیابان و محل هتلمان برسیم، یک‌ ساعت و نیم توی ترافیک می‌مانیم.»

اما کسانی که از شهرستان برای بازدید از نمایشگاه کتاب به شهر آفتاب آمده‌اند چطور این مسیر را طی کرده‌اند؟ گروهی دانشجویی از خوزستان به ترمینال جنوب آمده بودند و از آنجا با یک تاکسی خود را به شهر آفتاب رسانده بودند. عده‌ای دیگر از اصفهان به تهران آمده و با اتوبوس‌هایی که در میادین اصلی شهر مستقر شده پس از تحمل ترافیک و گرما به نمایشگاه کتاب رسیدند. جمعیت بسیاری هم مترو را انتخاب کرده بودند.

نکته درخور ‌توجهی که در نمایشگاه امسال وجود داشت این بود: بوی بنزین و کباب در محوطه‌های باز و بوی تند چسبی که موکت‌های کف نمایشگاه را با آن چسبانده‌اند در محیط‌های داخلی پیچیده بود و در این هیاهو، بوی کتاب تند‌تر از همه این بو‌ها. دانشجویان و دانش‌آموزان بسیاری در سنین مختلف، با دست‌هایی تاول‌زده از حمل کتاب، غرفه‌ها را با حضورشان رونق بخشیده بودند. کودکان و خردسالان هم حضور درخور توجهی داشتند. صف جلوی غذافروشی‌ها نیز چنان طویل بود که در ساعاتی مانند ظهر بوی کباب بر بوی کتاب پیشی می‌گرفت؛ اما در نمایشگاه امسال خبری از غرفه‌های پرهزینه با معماری و دکوراسیون ویژه نبود. نشر چشمه که هر سال غرفه‌ای باشکوه می‌ساخت، امسال با چینشی خیلی معمولی، در گوشه‌ای از سالن اصلی حضور دارد. وقتی دلیل این سادگی را از یکی از ساکنان در این غرفه جویا شدیم، گفت: «حضور در نمایشگاه امسال یک ریسک بزرگ بود. ما ابدا پیش‌بینی نمی‌کردیم که مردم از نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب مثل سال‌های قبل استقبال کنند. به همین دلیل برای طراحی غرفه هزینه نکردیم.»

جدا از همه مشکلاتی که محل تازه نمایشگاه کتاب دارد که بیشتر به‌دلیل نیازموده‌ بودن آن است، ناشران از استاندارد‌بودن محل تازه‌ تأسیس‌شده راضی‌ هستند. گرچه این محل جدید، مردم را به‌شدت سردرگم کرده، چون نه تابلوی راهنما و نشانی در محوطه‌ها وجود دارد و نه باجه‌های اطلاعات، برای اینکه مردم بتوانند غرفه‌های مورد نظرشان را پیدا کنند.

از مشکلات دیگر نمایشگاه در بعد از ظهر روزهای چهارشنبه و پنجشنبه وزش باد شدید و غوطه‌ور شدن نمایشگاه در گرد و خاک بود که علاوه بر صدمه‌دیدن برخی از غرفه‌های ایجادشده در فضای باز و کنده‌شدن بنر‌ها، به‌نوعی باعث فرار مردم از نمایشگاه کتاب در ساعات پایانی کار نمایشگاه شد. اطلاع‌رسانی نمایشگاه همچنان نامناسب است و به‌دلیل نبود فهرست ناشران در ورودی سالن‌ها، غرفه‌داران خود کار اطلاع‌رسانی را انجام می‌دهند! زیرا مخاطبان سرگردان مرتب نشانی غرفه‌های مورد نظرشان را از مسئولان دیگر غرفه‌ها می‌پرسند که طبعا جواب درستی هم نمی‌توانند از آن‌ها دریافت کنند. مشکل قطع برق در غرفه‌ها که در سیستم خودپرداز‌ها و کارت‌خوان هم اختلال ایجاد کرده بود، از نقایص بارز نمایشگاه برپاشده در شهر آفتاب است.

اما روز گذشته خبر رسید تعدادی از کتاب‌ها از نمایشگاه جمع‌آوری شده. مدیرکل مجامع و تشکل‌های فرهنگی وزارت ارشاد در گفت‌وگو با ایسنا، از برخورد با کتاب‌های مروج افراطی‌گری و تفرقه‌افکن در بخش بین‌الملل نمایشگاه بیست و نهم کتاب خبر داد.

علی فریدونی گفت: آثار عربی و لاتین عرضه‌شده در بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب در چند مرحله ارزیابی شده است. در روز‌های برگزاری نمایشگاه هم شماری از آثار که مبتنی بر ضوابط نمایشگاه کتاب نبودند، از سطح نمایشگاه جمع‌آوری شدند. او متذکر شد: در نمایشگاه کتاب، عناوین و موضوع‌های تفرقه‌افکن میان قومیت‌های ایرانی و همچنین مروج افراطی‌گری و مخل مبانی دینی و مذهبی در بخش بین‌الملل از نمایشگاه جمع‌آوری می‌شود. فریدونی افزود: همچنین مباحثی که نقض حاکمیت ملی است از چرخه عرضه عمومی خارج می‌شوند. در ارزشیابی‌های انجام‌شده از میان کتاب‌های عربی و لاتین، آثاری که ضوابط را رعایت نکرده بودند، از چرخه عمومی خارج شدند. همچنین در حوزه‌ کتاب‌های لاتین از توزیع برخی کتاب‌ها که در تعارض با ارزش‌های فرهنگی نمایشگاه کتاب بودند، جلوگیری شد.