فيلتر يا ضد فيلتر برنده کيست؟ علي پرند ، آي تي ايران

فيلترينگ اينترنت آنگونه که اين روز ها موضوع نقل محافل کامپيوتري شده موضوعي است که از حدود چندين سال قبل دست اندرکاران وزارت پست و ديگر نهادهايي که خود را به نوعي در زمينه اينترنت صاحب اختيار و متولي مي ديدند با آن درگير بوده و هم اکنون نيز به نوعي درگير آن هستند.
چند سال قبل که هنوز اينترنت به شکل فعلي در کشور فراگير نشده بود هر آي اس پي به دلخواه خود به فيلترينگ اينترنت مي پرداخت اما پس از آنکه يکي دو سرويس دهنده نيمه دولتي چندين سرويس دهنده خصوصي را در کنار خود يافتند که عملا نه محدوديت هاي آنها را داشتند و نه قيمت هاي سر به فلک کشيده آنان را به مردم ارايه مي دادند مجبور به حذف فيلترينگي شدند که البته به شکلي کاملا نصفه و نيمه هم عمل مي کرد و به نوعي چندان قدرت جلوگيري از ديدن سايت هاي اينترنتي غير مجاز را نداشت. به مرور حتي مخابرات به عنوان يکي از سرويس دهندگان اصلي و عمده اينترنت هم فيلترينگ را از روي سرويس هاي خود برداشت و به اين ترتيب در يک دوره چند ساله عملا روي اينترنتي که در ايران ارايه مي شد هيچ فيلتري قرار نداشت.
اما طي يکي دو سال اخير با فراگير شدن بسيار گسترده اينترنت در سطح کشور موضوع فيلترينگ با تاکيد مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي مطرح شد. به اين ترتيب بارديگر دولت تلاش بسيار گسترده اي را براي نحوه فيلترينگ اينترنت آغاز کرد.

به سوي يکي شدن دروازه هاي ورودي
نخستين کاري که نويسندگان و تصويب کنندگان مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي درباره فيلترينگ انجام دادند مجبور کردن آي اس پي ها به جمع کردن ديش ها و اتصالاتي بود که آنها را به طور مستقيم به اينترنت متصل مي کرد. اما از آنجا که سرويس مخابرات اساسا توانايي و ظرفيت پاسخ به تقاضاي بازار رو به رشد اينترنت کشور را نداشت با کمي تغيير در مصوبه شورا اين دروازه هاي عبوري به ۱۲ آي سي پي افزايش پيدا کرد و به اين ترتيب تا اندازه اي از فشار شرکت هاي اينترنتي به وزارت پست نيز کاسته شد. با اين وجود اين ۱۲-۱۳ شرکت شکل فيلترينگ نيز تا اندازه اي تغيير مي کرد.
در حقيقت در زماني که مخابرات مي توانست کنترل کل ورودي و خروجي ديتا را در دست داشته باشد مي توانست با يک نرم افزار فيلترينگ کل ديتاي کشور را کنترل کند اما حالا با اين دوازده سيزده شرکت کار تا اندازه اي مشکل مي شد زيرا اين شرکت ها کاملا مستقل به اينترنت متصل بودند.
اما طولي نکشيد که مشخص شد ضعف تکنيکي مخابرات و عدم پشتيباني لازم از اينترنت و ديتاي کشور که در چند مورد منجر به قطع گسترده اتصال اينترنتي کشور شده عملا قابل مقايسه با شرکت هاي آي اس پي نيست. در حقيقت اين شرکت هاي آي اس پي بودند که مي توانستند با امکاناتي که ناشي از سرمايه گذاري آنان در بخش اينترنت بود سايت هاي درخواستي را به سادگي و دقيقتر فيلتر کنند در حالي که فيلترينگ مخابرات داراي اشکالات بسيار زيادتري بود

فيلترينگ اشتباهي
طي ماههاي گذشته بسياري از سايت اينترنتي به اشتباه فيلتر شده اند. در ميان سايت هايي از اين دست بسياري از سايت هاي دولتي هم به چشم مي خورند. نمونه هايي از اين دست پيشتر هم توسط برخي شرکت هاي خصوصي مثل پارس آنلاين سابقه دار بوده است. به عنوان مثال يک بار شرکت پارس آنلاين به فيلترينگ وبلاگ هاي بزرگترين سرويس دهنده وبلاگ يعني پرشين بلاگ پرداخت که اين موضوع بلافاصله با اعتراض کسترده اي رو به رو شد پس از آن که اين فيلترينگ به اندازه کافي سرو صداي کاربران و حتي مقامات کشور را بر انگيخت وزارت پست وارد ماجرا شد و شرکت پارس آنلاين را مقصر اين ماجرا عنوان کرد.
اين شرکت نيز بلافاصله با معذرت خواهي از کاربران به آنان گفت که يک ساعت اينترنت رايگان به عنوان جبران اشتباه خود مي دهد هر چند مشخص نشد آيا هيچ وبلاگ نويسي حاضر به گرفتن اين بذل و بخشش ! شد يا نه.
همين طور طي روزهاي گذشته نيز مواردي از فيلترينگ اشتباه چندين سايت دولتي از طرف چندين آي اس پي گزارش شد که بعد از آن بلافاصله موضوع اصلاح و يکي از مسئولان آي اس پي ها هم بر اشتباه خود تاکيد کرد.

فيلترينگ غير اشتباهي
اما جدا از اين با خريداري يک فيلترينگ که با تجهيزات آمريکايي پياده سازي شده فيلترينگ مخابرات وارد فاز جديدي شد .
هر چند اين فاز جديد باز هم کاربران اينترنتي را بي نصيب نگذاشته است . به گفته برخي کارشناسان فني کندي و سرعت پايين که گاهي به سراغ خط هاي کم سرعت کاربران مي آيد ناشي از پهناي باندي است که توسط فيلترينگ مخابرات گرفته مي شود.
فيلترينگ جديد به غير از برخي سايت هاي غير اخلاقي تعدادي از سايت هاي فارسي را نيز تحت تاثير قرار داده است. براي نخستين بار وزير پست و تلگراف و تلفن که حالا با تصويب لايحه اختيارات بايد او را وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات و يا به اختصار وزير آي سي تي خطاب کنيم طي مصاحبه خاتمي با خبرنگاران در حاشيه اجلاس سران جامعه اطلاعاتي گفت که حدود ۲۴۰ سايت فارسي زبان مسدود شده است.
هر چند اين اشاره او در وسط مصاحبه رييس جمهور از سوي وي به اشتباه فهميده شد و در يک اشتباه بزرگ خاتمي عدد کل سايت هاي فيلتر شده را توسط ايران ۲۴۰ سايت عنوان کرد که بخش عمده آن ها را سايت هاي غير اخلاقي تشکيل مي شد. اين نشان ميداد حداقل تعداد کل سايت هاي اينترنتي و سايت هاي فيلتر شده به اطلاع رييس جمهور رسانده نشده بود چنانچه همه مي دانند تعداد سايت هاي غير اخلاقي روي اينترنت عملا از ميليون فراتر است و سايت هاي مسدود شده صرفا سايت هاي فارسي زبان هستد.
البته رييس جمهور در اين مصاحبه خاطر نشان کرد که از اينترنت چندان استفاده اي نمي کند ولي در عوض دخترش خيلي به اينترنت علاقه مند است! با اين هم موضوع فيلترينگ اينترنت شايد مهمترين موضوعي بود که رييس جمهور و وزير پست در طول سفر چند منظوره خود به ژنو مجبور به پاسخ به آن شدند. براي هر دو آنها اين موضوع به اندازه ديگر مسايل مطرح شده در اين سفر مثل ملاقات با رييس جمهور مصر و شرکت در اجلاس سران جامعه اطلاعاتي مهم نشان نمي داد و به همين دليل از توجه جامعه جهاني و خبرنگاران به موضوع فيلترينگ بسيار متعجب شدند.
چنانچه وزير پست در مصاحبه اي گفت:‌ فيلترينگ در همه کشورها اتفاق مي افتد ولي من نميدانم چرا اين موضوع اين قدر براي ايران حساسيت برانگيز شده است.

کار تمام نشده است
با اين وجود نشست وزير پست در حاشيه اجلاس با خبرنگاران و پذيرش اين موضوع که فيلترينگ حتي اگر حق کشور باشد بايد اطلاع رساني دقيقي درباره آن صورت بگيرد يک پيشرفت در اين عرصه محسوب مي شود. هم اکنون بسياري از سايت هاي فيلتر شده از دلايل فيلترينگ خود آگاه نمي شوند و عملا نمي دانند که آيا راهي براي بازگشت آنها هست يا خير .
وزير پست گفته است ممکن است در آينده شيوه اي اتخاذ شود که به يک سا يت اطلاع داده شود که چرا مسدود شده و در صورت رعايت برخي نکات ممکن است فيلترينگ آن برداشته شود. البته هم اکنون سايت هاي ضد فيلترينگ متعددي هم روي اينترنت در حال ايجاد شدن است که برخي از آنها نرم افزارهايي هستند که کاربران روي سرور و يا فضاي اينترنتي خود نصب مي کنند و به قول يک وبلاگ نويس با چنين نرم افزار کوچک و موثري عملا ميليون ها دلار هزينه مخابرات به هدر مي رود.
به راستي در جنگ فيلترينگ برنده چه کسي خواهد بود؟

لينک مطلب اصلي