هيچ كس مالك اينترنت نيست، آرش فرح زاد، شرق

خدمات و توانايى هاى شبكه اينترنت به سرعت در حال افزايش و تخصصى شدن است. به عنوان مهمترين خدمات عمومى اين شبكه مى توان به پست الكترونيك، سرويس دسترسى به اطلاعات، سرويس انتقال پرونده هاى كامپيوترى، سرويس گروه هاى تخصصى، كنفرانس الكترونيكى و سرويس خبرى اشاره كرد. اما در كنار كاربردهاى متنوع شبكه هاى اطلاع رسانى، توجه به نيمه تاريك آن در بسيارى از كشورها از اهميت زيادى برخوردار است. امروزه سوءاستفاده هاى مخرب از اين فناورى نوين يك نگرانى عمومى و قابل درك در سطح جهان پديد آورده است به گونه اى كه هم اكنون هيچ كشورى را در شرق و غرب جهان نمى توان يافت كه نسبت به سوءاستفاده از آن ابراز نگرانى نكرده باشد.
آمارهاى منتشر شده نشان مى دهد كه روزانه صدها ميليون نفر به گشت و گذار در جهان اطلاعات مشغولند. شبكه هاى اطلاع رسانى مانند يك دنياى واقعى، البته در بعدى ديگر نقش بازى مى كنند. در اين دنيا افراد بدانديش، بيماران روانى، بزهكاران باسابقه و افراد ديگرى نيز وجود دارند كه از اينترنت براى انجام كارهاى غيرقانونى و غيراخلاقى استفاده مى كنند. سوءاستفاده از اينترنت در محورهاى مختلف انجام مى گيرد و هر روز بر تنوع و گستردگى آن افزوده مى شود. به عنوان نمونه از هر ده كلمه اى كه در موتورهاى جست وجو مورد جست وجو قرار مى گيرد شش كلمه در مورد مسائل غيراخلاقى است. در يك بررسى كه اخيراً توسط مجله «web» به عمل آمده نشان مى دهد كه كلمه «Sex» محبوب ترين كلمه كاربران شبكه است و در طى يك ماه بيش از پنج ميليون بار اين كلمه تايپ شده و مورد جست وجو قرار گرفته است. دومين كلمه مورد علاقه كاربران «Gap» بوده كه البته تا ميزان ۷۵ درصد كمتر به آن علاقه نشان داده شده است. متاسفانه تعداد بينندگان اين گونه سايت ها درصد قابل توجهى را به خود اختصاص مى دهند و اين در حالى است كه متقاضيان اطلاعات مفيد و سودمند در اقليتند.
• بزهكارهاى انفورماتيك
امروزه اكثر نقل و انتقال هاى پولى و مالى در بازار اقتصاد جهانى از طريق كامپيوتر انجام مى پذيرد. بسيارى از موسسات تجارى اطلاعات سرى مربوط به معاملات و فعاليت هاى بازرگانى خود را در كامپيوترها ذخيره مى كنند. اين نكته در مورد روش هاى مراقبت هوايى، ناوبرى هوايى و كنترل رفت و آمد كشتى ها و سيستم هاى كنترل امور پزشكى نيز صادق است. نتيجه اينكه توسعه داده هاى كامپيوترى در بانك، صنعت و تجارت مى تواند موجب ترس از قريب الوقوع بودن استفاده از روش هاى اجرايى از سوى بزهكاران متخصص شود. با توسعه يافتن شبكه هاى ارتباطى به خصوص اينترنت نوع جديدى از جرايم مرتبط با آن نيز به وجود آمده است. بزهكارى انفورماتيك روز به روز متنوع تر شده و اكنون اشكال شناخته شده اى چون خرابكارى، جاسوسى، سرقت، استفاده و دستكارى غيرقانونى در كامپيوترها و... را شامل مى شود. به عنوان نمونه فهرست اعمال مجرمانه در قلمرو اطلاعات و كامپيوتر كه به وسيله شوراى اروپا تهيه و معرفى شده به اين شرح است: تقلب نسبت به كامپيوتر، تقلب نسبت به اطلاعات، وارد كردن خسارت به داده ها و برنامه هاى اطلاعاتى، خرابكارى و دستكارى غيرقانونى در كامپيوتر، ورود غيرمجاز به سيستم ها، رهگيرى غيرمجاز ارتباطات كامپيوترى، تكثير و توزيع غيرمجاز برنامه ها و نرم افزارهاى كامپيوترى و جاسوسى از طريق كامپيوتر. امروزه در زمينه جرايم كامپيوترى و اطلاعاتى يعنى به طور عمده پديده Hacking، مسئله دستكارى غيرقانونى در سيستم هاى نقل و انتقال الكترونيكى سرمايه ها و داده ها و اطلاعات مشاهده مى شود. خطر اين پديده نخستين بار در سال ۱۹۸۹ و زمانى براى عموم آشكار شد كه در دادگسترى آلمان، دادرسى كيفرى عليه چند آ لمانى در جريان بود كه از طريق شبكه هاى كامپيوترى بين المللى در سيستم هاى كامپيوترى دولت آمريكا، انگليس و ساير كشورها نفوذ كرده بودند و اطلاعات به دست آمده از اين طريق را به سرويس هاى اطلاعاتى شوروى سابق (KGB) فروخته بودند. در يك مورد ديگر، يك متخصص كامپيوتر با نفوذ به يك شبكه بانكى ترتيبى داد كه تمام اعداد «صد» را كه در عمليات ظاهر مى شد به حسابى كه خود باز كرده بود واريز گردد. به اين ترتيب حساب ها را سرراست كرده بود. با اين روش وى موفق به جمع كردن مبلغ قابل توجهى شد و فقط به كمك ادعاى يك مشترى دقيق و نكته سنج مبنى بر اينكه در حساب او يك دلار كسرى وجود دارد اين كلاهبردارى كشف شد. بسيارى از متخصصان امور شبكه هاى اطلاع رسانى بزرگترين مشكل اين شبكه ها را مسئله امنيت مى دانند و زمانى بر وسعت اين ناامنى افزوده مى شود كه بدانيم مراكز نظامى ايالات متحده نيز به راحتى مورد حمله هكرها قرار مى گيرد و مهاجم به راحتى به اطلاعات مورد نياز خود دست پيدا مى كند.
هفته نامه Defense News مى نويسد: «يك راهزن كامپيوترى به مغز سيستم كامپيوترى مدرسه عالى نيروى دريايى كاليفرنيا دسترسى پيدا كرده و اين اقدام باعث هراس مقامات نظامى آمريكا شده است. در پى آن مقامات نظامى و صنعتى آمريكا از اينكه ممكن است اينترنت در قالب و به صورت يك كانال اطلاعاتى سبب تهاجمات ديگرى به بانك اطلاعات پنتاگون شود دچار وحشت شده اند.»
• حمله اينترنتى
امروزه انتشار و ارسال ويروس هاى كامپيوترى خطرناك به شبكه هاى جهانى و كامپيوترهاى شخصى به امرى عادى و معمولى و در عين حال وحشتناك و نااميدكننده تبديل شده است. ظهور ويروس ها همانند حمله ناگهانى مهاجمان قدرتمند و بى رحم به ساكنان بى پناه يك آبادى در نيمه هاى شب است. تصور اين واقعيت كه يك دانشمند و محقق در پى مشاهده يك پيام ناآشنا بر صفحه مانيتور خود همه تحقيقات، مطالعات و يافته هاى خود را نابود شده ببيند و يا تصور اينكه صورت مبادلات و عمليات هاى بانكى كامپيوترى يك بانك زنجيره اى كه داراى شعب متعدد در سراسر جهان است با اقدام از سر شوخى يا ناراحتى يك فرد به صفحه اى سفيد تبديل شود بيم و نااميدى را به نحو گسترده اى در سراسر جهان مى پراكند. به طور مثال ديويد اسميت سى ساله با ايجاد ويروس «Mellisa» به سرويس هاى پست الكترونيك بسيارى از مراكز مهم و استراتژيك از جمله پنتاگون حمله كرده و همگى را فلج كرد. به گفته برخى كارشناسان اين ويروس چنان تاثيرى بر روى شبكه هاى كامپيوترى آمريكا داشته كه وزارت دفاع آمريكا مجبور شد براى مدتى سيستم پست الكترونيك خود را ببندد. البته اين جريان همچنان ادامه دارد و سيستم هاى كامپيوترى هنوز خود را كاملاً از گزند ويروس مليسا نرهانيده اند. در موردى ديگر دو سوئدى به سيستم كامپيوترى ناسا و يك شركت اينترنتى انگليسى نفوذ كردند و در مورد ديگر يك نوجوان پانزده ساله كانادايى كه لقب پسر مافيايى را بر خود نهاده بود به همراه چند نفر ديگر به دو شبكه عمده اينترنت آمريكا حمله كردند. پليس فدرال آمريكا تحقيقات خود درباره اختلال در شبكه هاى بزرگى چون yahoo و Amazon را از هنگامى شروع كرد كه آنان اعلام كردند به دليل اختلال ناشى از دريافت ميليون ها نامه الكترونيكى، به مدت چند ساعت فعاليتشان متوقف شده است. «پسر مافيايى» بارها تهديد كرده بود كه به سايت اينترنتى CNN و چند مركز ديگر حمله خواهد كرد.
به گفته كارشناسان مبارزه با تهاجمات كامپيوترى دانش فنى افرادى كه چندين ساعت بزرگترين سايت هاى اينترنتى آمريكا را از كار انداختند بسيار بالا بود. معروف ترين مهاجم كامپيوترى آمريكا كه اخيراً از زندان آزاد شده و حالا هم ظاهراً بيكار است در مورد امنيت شبكه هاى كامپيوترى مى گويد: امنيت كامپيوترى مثل قفل زدن به در است و اگر كسى واقعاً بخواهد داخل شود مى تواند اين كار را از پنجره انجام دهد. او كه فردى سى و شش ساله به نام كوين ميتينگ است و ديگر حق ندارد به هيچ كارى كه از دور، نزديك، مستقيم و غيرمستقيم با كامپيوتر سروكار داشته باشد مشغول شود اين حرف ها را در كنگره آمريكا و در برابر سناتورها به زبان آورد. همچنين او در توضيحات خود به سناتورهاى آمريكايى گفته است كه در تمام مدتى كه به عنوان هكر به سيستم هاى كامپيوترى نفوذ مى كرده تنها يك بار ناموفق بوده است. آن هم به اين دليل كه آن سيستم موردنظر تحت نفوذ هكر ديگرى قرار داشت. وى در ادامه مطالب خويش اظهار كرده كه در بسيارى از موارد نياز به حملات فنى نداشته زيرا با حرف كشيدن از كاركنان شركت هاى بزرگى مثل «Motorola» و «Nokia» به راحتى اطلاعات كليدى و رمزها را به دست آورده است. براين اساس جهت برقرارى امنيت در اينترنت نه تنها بايد چاره اى براى حملات فنى كه هر روز پيچيده تر مى شود انديشيد، بلكه بايد نسبت به آموزش كاركنان و كاربران كامپيوترهاى دولتى و خصوصى اقدام مناسبى صورت گيرد. در همين راستا و در جهت سنجش ميزان ايمنى شبكه هاى اطلاع رسانى و كامپيوترى يك نمايشگاه در سنگاپور اعلام كرده به هركسى كه بتواند به سايت هاى اين دانشگاه در اينترنت دستبرد بزند ده هزار دلار جايزه مى دهد. مسئولان اين نمايشگاه مى گويند پس از حملات ويروس هاى مليسا، چرنوبيل،Love you I و چند ويروس خطرناك ديگر كه دو، سه سال اخير سيستم ها را مورد هجوم قرار دادند به اين فكر افتادند تا سايتى براى هكرهاى كامپيوترى در اينترنت ايجاد كنند و ضمن اعطاى جايزه، نقاط ضعف سيستم ايمنى كامپيوترها را شناسايى كرده و نسبت به اصلاح آنها اقدام كنند. البته حملات اينترنتى هميشه از طريق ارسال و انتشار ويروس صورت نمى گيرد. بلكه در بسيارى از موارد از راه نفوذ در سيستم هاى اطلاعاتى و دستكارى در آن به گونه هاى مختلف انجام مى پذيرد. به طور مثال يك مهاجم اينترنتى در گوشه نامعلومى از جهان هنگامى كه احزاب سياسى استراليا سرگرم مبارزات انتخاباتى بودند وارد وب سايت حزب حاكم ليبرال استراليا شد و ضمن ايجاد تغييرات در محتوا، مطالب آن را به صورت مضحكى درآورد و در پايان چند عكس نيز ضميمه آن كرد. اين عمل لطمه شديدى به حيثيت حزب ليبرال وارد ساخت. و در موردى ديگر هكرها با ورود به سيستم كامپيوترى دانشگاه استنفورد آمريكا رمز پست الكترونيكى ۴۵۰۰ نفر از دانشجويان و استادان را تغيير دادند و براى مدت سه هفته بدون اينكه كسى متوجه شود به مطالب پست هاى الكترونيكى وب سايت دانشگاه دسترسى داشتند.
• تجاوز به حريم خصوصى
يكى ديگر از مواردى كه موجب نگرانى كاربران شده است ترس از انتشار اطلاعات محرمانه و خصوصى آنها در اينترنت است. البته از اواسط دهه ۱۹۷۰ موضوع حمايت از اطلاعات خصوصى بر محور رشد انفجارى كامپيوتر و توانايى آن براى جمع آورى، جست وجو، طبقه بندى، مقايسه و ادغام اطلاعات خصوصى درباره افراد مى چرخيد. امروزه اهميت حمايت از زندگى خصوصى افراد در مقابل خطرهاى ناشى از فناورى كامپيوترى و اطلاعاتى از نگرانى هاى مهم مربوط به شبكه هاى اطلاع رسانى جهانى است. كامپيوترهاى بزرگ و نيرومند امروزى كه در اختيار شبكه هاى اطلاعاتى قرار دارند، خصوصى ترين و شخصى ترين اطلاعات مربوط به افراد را جمع آورى مى كنند و به عبارتى تقريباً همه افراد پرونده دار شده اند البته بدون اينكه از محتواى پرونده خود باخبر باشند. در اين صورت افرادى با مقاصد نادرست با دستيابى به اطلاعات شخصى، سوءاستفاده هاى گوناگونى را مرتكب مى شوند. مثلاً سال ها پيش و بعد از مرگ فرانسوا ميتران رئيس جمهور سابق فرانسه، هنگامى كه پزشك معالج او اسرارى از بيمارى و زندگى او را در كتابى فاش كرد به درخواست خانواده ميتران و همچنين نظام پزشكى فرانسه فروش كتاب از كتاب فروشى ها ممنوع شد اما چند ساعت بعد تعدادى مهندس كامپيوتر در «Grenoble» تمام كتاب و محتواى آن را بر روى شبكه اينترنت منتشر كرده و در دسترس همگان قرار دادند. از ديگر فعاليت هاى غيرقانونى و نادرست در اينترنت مى توان به قتل و آدم كشى از طريق اين شبكه، آموزش جرائم، فروش نوزادان و بسيارى موارد ديگر اشاره كرد.
يكى ديگر از معايب و يا شايد مزيت اينترنت اين است كه هيچ مامور، سرپرست و يا دستيارى در راه عبور مطالب اين شبكه در سطح بين المللى وجود ندارد و در حقيقت هيچ كس مالك اينترنت نيست.

در اينترنت كسى قدرت اخراج ديگرى را ندارد و به اصطلاح چيزى به نام «كليد كنترل مركزى» وجود ندارد تا در مواقع لزوم اقدام به از كار انداختن كل شبكه نمايد. زيرا طراحى اوليه اينترنت به گونه اى بوده است كه در صورت از كار افتادن بخشى از شبكه، ساير بخش ها بتوانند به كار خود ادامه دهند. به بيان ديگر «تمركززدايى» از اصول اوليه پايه گذارى اينترنت بوده است. البته در مورد مديريت و هدايت اينترنت مى توان به وجود گروه هاى داوطلب در اين زمينه اشاره كرد. به عنوان نمونه بالاترين مرجعى كه تحولات اينترنت را رهبرى مى كند به اختصار «ISOC» ناميده مى شود كه متشكل از اعضاى داوطلب است و هدف آن توسعه فناورى موجود در جهت گسترش تبادل اطلاعات ذكر شده است. «ISOC» داراى شورايى متشكل از كارشناسان عالى رتبه است كه مسئوليت فنى تحولات اينترنت را برعهده دارد و آن را به اختصار «IAB» يا Internet Architecture Board يعنى هيات عالى معمارى اينترنت مى نامند.
در آخر بايد اين نكته را يادآور شويم كه اينترنت نيز مانند هر پديده ديگرى مزايا و معايب خود را دارد و اين ما هستيم كه مى توانيم به عنوان يك ابزار قوى و كارآمد از آن در جهت تحقيقات و پژوهش و حتى ايجاد صلح و برابرى استفاده نمائيم و يا برعكس در جهت شر و پليدى از آن بهره گيريم.