ساخت اولين نرم افزار بازى در ايران، افسانه بهرامى، شرق

تفكر در هنگام بازى

در ايران ساخت كامل نرم افزار بازى به دليل نبود قانون كپى رايت مقرون به صرفه نيست. قانونى كه اظهار مى دارد هرگونه چاپ و تكثير از CDها پيگرد قانونى دارد در سال هاى اخير شركت هايى در ايران اقدام به ساخت بازى فارسى كردند ولى به دليل ضررهاى مادى از ادامه كار بازماندند.
هم اكنون براى اولين بار در خاورميانه بازى رايانه اى با مضمون پليسى توسط متخصصان ايرانى ساخته شد. اين پروژه طرح جامع آموزش مقررات رفت و آمد است كه در قالب كتاب، ساختارهاى انيميشن و بازى هاى سه بعدى رايانه اى از نوع آموزش رانندگى ارائه مى شود. اين مجموعه بازى ها در سه بخش كودك، نوجوان و بزرگسال تهيه شده است. ساخت قسمت اول اين مجموعه به نام بهاره پليس شهر ميوه ها براى كودكان شش تا دوازده سال به اتمام رسيده است. در قسمت دوم اين مجموعه به نام رانندگى در تهران سيصد كيلومتر مربع از منطقه شش تهران واقعى با حدود پانزده ميليون قطعه عكس شبيه سازى شده است كه در بهار ۸۴ ارائه مى شود. قسمت سوم اين مجموعه چيدمان شهرى است كه تيراژ بازى هاى بهاره پليس شهر ميوه ها و رانندگى در تهران در اولين مرحله توليد صدهزار نسخه است. بنا بر اظهارات مهندس لطفى مدير پروژه اين مجموعه بازى ها در ساخت اين بازى ها از زبان برنامه نويسى visual C++ استفاده شده است. اين نرم افزار به صورت dirtct x بوده و توسط تمام سيستم عامل ها حمايت مى شود. مقدار فضاى لازم براى نصب نرم افزار بازى بهاره پليس شهر ميوه ها ۸۵۰ مگابايت، بازى رانندگى در تهران تا يك گيگابايت و چيدمان شهرى حدود ۸۵۰ مگابايت است. كارت گرافيكى مورد نياز اين مجموعه ها بدين ترتيب است: ۱- بازى هاى غيرتهرانى حداقل ۶۴ مگابايت و براى بهترين كارايى ۱۲۸ مگابايت (MB).
۲- بازى هاى تهرانى حداقل ۱۲۸ MB و براى بهترين كارايى ۲۵۶ MB. مهندس لطفى در ادامه افزود: «اين مجموعه ها به غير از بازى بهاره پليس شهر ميوه ها بر روى شبكه قابليت اجرايى دارند. البته در نسخه هاى بعدى بازى بهاره پليس شهر ميوه ها اين امكان فراهم مى شود. قابل ذكر است در حال حاضر به دليل سرعت پايين خطوط اينترنت نمى توان از اين بازى ها به اين طريق استفاده كرد. اما اطلاعاتى نظير سير داستان، راهنماى استفاده از بازى روى سايت هاى اداره فرهنگ ترافيك و شركت سميع رايان منعكس شده است.»بنا بر اظهارات سرهنگ اسماعيلى مديركل اداره فرهنگ ترافيك نيروى انتظامى با تاسيس اداره فرهنگ ترافيك سعى كرد در موازات اقدامات انتظامى به كارهاى فرهنگى نيز روى آورد چرا كه صرفاً با برخوردهاى قهرى نتوانست به رفع كامل معضل ترافيك بپردازد. وى افزود: «انيميشن هاى پليسى كه از طريق تلويزيون پخش مى شد در شمار زيادى از افراد جامعه تاثيرات مثبتى را نسبت به برخوردهاى قهرى نظير جريمه بر جاى گذاشته است. با توجه به گرايش زياد بچه ها به بازى هاى رايانه اى از ابتداى سال ۸۱ اين اداره همراه با شركت سميع رايان پرداز با حدود صد و ده متخصص مجرب در رشته هاى مختلف شامل: نرم افزار، سخت افزار، گرافيك، عكاس، روبات، روان شناس و كارشناسان ترافيك شروع به ساخت بازى فارسى كردند كه در مجموع هزينه اى حدود يك ميليارد و چهارصد ميليون تومان دربرداشته است.»بنا بر گفته هاى وى در اين بازى ها نهادهاى ملى، ارزشى، ادبيات ايرانى و قسمت هايى از كتاب كليله و دمنه نيز گنجانده شده است.براساس اظهارات شركت هاى عرضه كننده بازى در ايران نظير نوين، نوين پندار بازى هاى اكشن (بازى هايى كه همراه با زدوخورد و رفتارهاى خشن هستند.) طرفداران بيشترى دارند چرا كه بازى هاى تفكرى و استراتژيك در محيط هاى انگليسى تهيه شده و قابل فهم براى كودكان ايرانى نيستند. اين عدم درك، ناتوانى در انجام بازى هاى فكرى را به دنبال دارد ولى در بازى هاى اكشن كارهايى نظير شليك كردن و پيروزى بر دشمن نياز به محيط و زبان خاصى نداشته بنابراين داراى قابليت فهم براى كودكان ايرانى هستند. بر همين اساس شركت هاى عرضه كننده بازى به مونتاژ بازى هاى خارجى روى آوردند. جوادى مدير شركت نوين پندار مى گويد: «سالانه حدود هفت تا هشت بازى به بازار ارائه مى دهيم كه بسته به نوع بازى به طور متوسط چهار تا پنج هزار نسخه از هر بازى به فروش مى رسد.» در همين راستا دكتر سميع آذر تشريح كرد: «پروژه طرح جامع آموزش مقررات رفت و آمد يك كار آموزشى از نوع آموزش پنهان است. آموزش پنهان قدرت، اعتبار و خلاقيت كودكان را در زمينه فكرى زياد كرده و منجر به كسب تجربه هاى مثبت و منفى در كودك مى شود.»وى كه متقاضى استفاده از قانون كپى رايت است گفت: «پليس نسبت به مجرمانى كه اقدام به كپى CD مزبور كنند، مطمئناً حساسيت زيادى به خرج خواهد داد.» دكتر سميع آذر تاكيد كرد موتور هوشمند يا engine اين مجموعه بازى ها تماماً ايرانى است و اين CD از لحاظ تكنيك قابل رقابت با توليدات سازندگان بزرگ بازى در جهان منجمله مايكروسافت است و اين بار ايران با ساخت بازى همگام با جهان پيش مى رود. اما CD فرهنگ استفاده از اين بازى ها همراه با اين بازى ها پخش مى شود؟ آيا اين دو در يك جايگاه اهميت قرار دارند؟ در صورت برابرى اهميت ها تبليغات اين دو برابرند؟


•نقش بازى در تنظيم شخصيت كودكان
دكتر مجد روانپزشك عضو هيات علمى دانشگاه علوم پزشكى ايران مى گويد: «بازى در شكل گيرى و تنظيم شخصيت كودكان نقش موثرى دارد كه بعد ها در سنين بزرگسالى و تداخلات مختلف زندگى الگو هاى خاصى را به افراد ارائه مى دهد. كودكان ضمن جابه جا كردن اشياى بازى فكر مى كنند و با بازى فكر خود را عملاً پياده مى كنند. به تدريج در نتيجه بازى تفكر جامد و يك بعدى كودك به تفكر گسترده و كاملاً شكل گرفته تبديل مى شود. بازى يك تجربه براى انسان است. از آنجا كه نداشتن تجربه انسان را عقب مى اندازد، كودكانى كه بازى را تجربه نكنند نسبت به كودكان ديگر عقب مى افتند. (البته نه به مفهوم عقب ماندگى ذهنى.) در بازى هاى غيررايانه اى يا دستى كودك مالك اسباب بازى است و مطابق با سناريوى ذهن اشيا را جابه جا مى كند.
اشياى بازى با دست لمس شده ضبط اين لمس در مغز فرد را وادار به تفكر كرده كه نتيجه آن را در جابه جايى و تنظيم وسايل بازى مى بينيم. اين گونه بازى ها در ايجاد تمركز و افزايش ابتكار و مهارت نقش مهمى دارند. لذت حاصل از اين گونه بازى ها نيز بيشتر است اما در بازى هاى رايانه لمس وجود ندارد. توپ و عروسك گربه اى كه بدون لمس و فقط با شاسى هاى صفحه كليد اداره مى شوند تا حدودى باعث كاهش ابتكار مى شوند. محققاً اجسام جاندار يا بى جان موجود در عالم واقع از نظر كارايى احساس، ابتكار و رشد مغزى ارجحيت بيشترى نسبت به بازى هاى رايانه اى دارند.
•منفعل بودن در بازى رايانه اى
در بازى هاى رايانه اى عموماً كودك به تنهايى بازى مى كند و گاه بدون برنامه ريزى ساعت ها مشغول بازى مى شود. دكتر مجد در رابطه با اين منفعل بودن در بازى مى گويد: «تجربيات دوران كودكى در بزرگسالى تداوم مى يابد. فردى كه منفعل بازى مى كند تا انتهاى عمر منفعل مى شود. من نگران آينده هستم. ما تعدادى انسان منفعل تربيت مى كنيم. در گذشته مردم فاعلانه زندگى مى كردند و در پيدا شدن اشياى گم شده نقش فعال داشتند. تجربه ها عينى، عملى و لمسى بودند. هم اكنون براى پيدا كردن يك معادله رياضى با زدن يك شاسى معادله پيدا مى شود. استرس ها و دلشوره ها، ارتباطات چهره به چهره با اشيا و مردم در افزايش هوش تاثير دارند. در استفاده مداوم از اين ابزار با كاهش قدرت تصميم گيرى و در نتيجه كاهش كيفيت هوشى افراد روبه رو مى شويم.

•بازى هاى خشونت بار
بر طبق اظهارات شركت هاى ارائه دهنده بازى در ايران بازى هاى اكشن (زد و خوردى) فروش بيشترى دارند. دكتر مجد در اين راستا تشريح كرد: «كودكان با ديدن صحنه هاى نابهنجار نظير خشم و كشتار عمومى دچار كابوس و خواب هاى پريشان مى شوند و با توجه به اينكه قدرت يادگيرى در كودكان سريع است باعث القاى اينگونه رفتارها در كودكان مى شود. در نهايت با جامعه اى كه احساسات، عواطف انسانى و محبت در آن رنگى ندارند روبه رو مى شويم.
•كاهش پويايى مغز
گاهى برنامه ريزى براى استفاده از بازى هاى رايانه اى وجود ندارد. در واقع تمركز طولانى روى صفحه مانيتور با يك موضوع ثابت و يكنواخت سبب اشكالاتى در مغز مى شود. اين تمركز يكنواخت در زمانى طولانى از سيال و پويا بودن مغز جلوگيرى مى كند. بنابر اظهارات روانپزشك مغز براى موضوعات مختلف ترشحات متفاوتى دارد اما تمركز بر يك موضوع يكنواخت و ثابت موجب مى شود در زمان هاى طولانى ترشحات مغزى تغييرى پيدا نكند و در نتيجه باعث تداعى تغييراتى در تفكر و خلق مى شود. به عنوان مثال در افراد صرعى تمركز يكنواخت باعث تكرار حملات صرع مى شود در واقع بر كل سيستم هاى بدن از مغز تا پوست و اندام ها تاثير مى گذارد.بر عكس هوشيارى يا Alertness بودن باعث افزايش عمر و به تاخير انداختن بروز بعضى از بيمارى ها نظير آلزايمر مى شود.
وى تاكيد كرد والدين بايد در مدت زمان استفاده فرزندان خود از بازى الكترونيكى حساسيت بيشترى داشته باشند. در صورت استفاده از اين بازى ها در زمان مشخص و به صورت منطقى به ويژه در بازى هاى رايانه اى كه نياز به تصميم گيرى و تفكر دارند اگر سناريوى بازى ها در جهت افزايش رفتار هاى هنجار تنظيم شده باشد اثرات مثبتى را در پيش خواهد داشت.