انقلاب واى مكس، تازه ترين تكنولوژى دسترسى به اينترنت، محمود فرجامى، شرق

براى دسترسى به اينترنت، سه راه مطمئن و شناخته شده وجود دارد. اول دسترسى باند پهن (Broad Band) كه معمولاً مودم كابلى و DSL براى دسترسى خانگى و خطوط پرسرعت T1 و T3 براى ادارات مورد استفاده قرار مى گيرد. دومين راه، دسترسى WiFi است كه كامپيوترهاى روميزى و به خصوص لپ تاپ ها مى توانند در اين روش، با استفاده از امواج رساننده داده هاى اينترنتى، با شبكه جهانى در ارتباط باشند. سومين راه، كه قطعاً در كشور ما معمول است نيز دسترسى از طريق خط تلفن (Dial up) است كه يك كاربر مى تواند با شماره گيرى يك خدمات دهنده اتصالات اينترنتى و اتصال به ISP ، با سرعتى به مراتب كمتر از دو روش گذشته (و به همين ترتيب هزينه هاى مقرون به صرفه تر) با اينترنت در ارتباط باشد. دو روش پيشين نيز هر كدام در كنار مزاياى مشهودى كه دارند واجد نقايصى هم هستند. مثلاً در روش هاى دسته بندى شده در دسترسى باند پهن (مثل T1۳، T و DSL) هزينه بالاى دسترسى و همچنين عدم امكان «حركت» براى كاربر نقص به شمار مى آيند. همچنين در روش بى سيم WiFi كه در آن دسترسى نسبتاً سريع (در مقايسه با Dialup) به همراه امكان حركت متصل شونده فراهم شده است، برد كوتاه امواج و نيز سرعت پائين (در مقايسه با T3 و DSL) خوشايند نيست.
حال فرض كنيد دانشمندان توانسته باشند روشى را براى دسترسى به اينترنت فراهم كنند كه مزاياى تمام روش هاى پيشين را داشته باشد و هيچ كدام از نقايص آنها را هم نداشته باشد!
اين ايده هيجان انگيز و رويايى اكنون جامه عمل پوشيده و با نام WiMAX در دنياى تكنولوژى حضور دارد.
•WiMAX چيست
WiMAX يك روش بى سيم فوق العاده سودمند و انقلابى در زمينه دسترسى تمامى كاربران (در هر سطحى) به اينترنت است. اين نام از حروف اول كلمات Worldwide Intero Perability for Microwave Access گرفته شده و همانگونه كه از نام آن پيدا است، راه حلى براى دسترسى به اينترنت از طريق امواج مايكروويو است. طراحان و مهندسان اين روش برآن هستند تا در آينده اى نزديك، دسترسى بى حد و مرز به اينترنت را براى تمامى كاربران تا حد دسترسى به تلفن همراه آسان كنند و همانگونه كه اكنون در اغلب كشورهاى جهان، داشتن و استفاده از يك تلفن قابل حمل، به پديده اى معمولى بدل شده است، دسترسى آسان و نامحدود به مكان به اينترنت، براى همگان حاصل شود.
واى مكس در آينده بسيار نزديك، اينترنت را در كنار شبكه مخابراتى قرار خواهد داد و چنان انقلابى را در اين زمينه به وجود خواهد آورد كه روشن كردن اكثر كامپيوترهاى قابل حمل، خانگى و يا خاص، مساوى با اتصال آنها به اينترنت باشد. اين استاندارد از طرف IEEE معتبر شناخته شده و كد ۸۰۲.۱۶ از طرف اين سازمان به آن اختصاص يافته است.
•طرز كار واى مكس
واى مكس از نظر استفاده از امواج مايكروويو براى دسترسى مستقيم كاربران به اينترنت، تا حدود زيادى شبيه واى فاى است، با اين تفاوت كه سرعت آن بسيار بالاتر و برد آن به طور چشمگيرى وسيع تر است به طورى كه سرعت آن را مى توان با خطوط پرسرعت با پهناى باند وسيع (نظير T3 و DSL) مقايسه كرد و برد امواج آن را با تلفن همراه. از نظر فراگيرى شبكه نيز با هيچ كدام از مقياس هاى شناخته شده شبكه قابل مقايسه نيست و حتى از مقياس MAN كه براى شبكه هاى شهرى به كار مى رود و در حال حاضر بزرگترين مقياس شبكه هاى يكپارچه است هم به مراتب وسيع تر است.
اين سيستم از دو بخش كلى تشكيل مى شود: اول برج واى مكس (WiMAX tower) كه بيشترين شباهت را به برج هاى مخابراتى دارد و قادر است تا شعاع ۸ هزار كيلومتر مربع را تحت پوشش خود بگيرد. دوم گيرنده واى مكس (WiMAX receiver) شامل آنتن گيرنده امواج مايكروويو كه مى تواند برحسب موقعيت گيرنده از يك قطعه كوچك گيرنده WiFi در يك لپ تاپ تا گيرنده فرستنده داخلى در يك اداره متفاوت باشد.
برج واى مكس مى تواند به طور مستقيم و با يك پهناى باند بالا (مثلاً خط T3) با اينترنت در ارتباط باشد و امواج را به كاربران و يا برج بعدى انتقال دهد. با توجه به گستره بالاى هر برج (۸ هزار كيلومتر مربع) با ايجاد برج هاى متعدد در انتهاى محدوده تحت پوشش يك برج ديگر، مى توان محدوده قابل توجهى را _ مشابه با سيستم تلفن همراه غير ماهواره اى _ تحت پوشش قرار داد. كاربرانى كه هم اكنون از سيستم WiFi براى اتصال به اينترنت استفاده مى كنند به خاطر تشابه استفاده از سيگنال ها، احتمالاً مى توانند از WiMAX نيز استفاده كنند هرچند كه تجهيزات دريافت امواج واى مكس در حال حاضر متفاوت با واى فاى است.

•چرا واى مكس
دسترسى «اينترنت بى سيم» هم اكنون از طريق تكنولوژى واى فاى ميسر است و ممكن است اين سئوال به نظر برسد كه چه لزومى به ابداع يك تكنولوژى ديگر در اين زمينه است. آيا اگر فقط مشكل برخى از اشكالات سيستم واى فاى است، نمى توان با بهسازى اين سيستم به همان چيزى كه واى مكس مدعى آن است دست يافت؟نگاهى به تفاوت هاى واى مكس و واى فاى نشان مى دهد كه به رغم تشابه اين دو روش در استفاده از امواج مايكروويو براى تامين دسترسى اينترنت براى كاربران، واى مكس و واى فاى دو سيستم جداگانه هستند.
واى فاى اتصال بى سيم را با بردى كوتاه، حداكثر در حد محوطه يك فرودگاه، نمايشگاه يا كافى شاپ (نهايتاً در سطح ۶۵ كيلومتر مربع) برقرار مى سازد. در حالى كه در واى مكس صحبت از اتصال بى سيم دست كم در حد يك شهركوچك است (چيزى در حدود هشت هزار كيلومتر مربع). گذشته از اين حداكثر سرعتى كه تكنولوژى واى فاى براى كاربران فراهم مى كند، سرعت دانلود پنج مگابايت در ثانيه است و اين در حالى است كه كاربران تكنولوژى واى مكس با سرعت شگفت انگيز ۵۰ تا ۱۰۰ مگابايت خواهند توانست داده ها را از اينترنت دانلود كنند (به اين ترتيب امكان تماشاى يك فيلم با كيفيت بالا از اينترنت- كه سرعتى حداقل برابر با ۱۰ مگابايت در ثانيه نياز دارد- براى كاربرى كه در حال حركت با يك لپ تاپ است به راحتى ممكن خواهد بود).
تفاوت عمده ديگر واى مكس با واى فاى و نيز روش هاى دسترسى با پهناى باند بالا، ارزان بودن آن است كه هرچند تا رسيدن به اين مولفه به شدت مهم راه زيادى مانده است ولى يكى از اهداف طراحان آن است. «ارزان بودن» يا حتى «زياد گران نبودن» چيزى است كه برآورده شدن آن مى تواند تمام تكنولوژى هاى رقيب واى مكس را از ميدان به در كند.
•اينتل و واى مكس
در حال حاضر شركت اينتل بيشترين تمركز را بر روى واى مكس گرفته و مرتباً در حال توسعه اين تكنولوژى است و در ميان بيش از ۲۰۰ شركتى كه در مورد واى مكس در حال تحقيق و ابداع هستند پيشرو محسوب مى شود.اينتل اعلام كرده لپ تاپ هاى سنترنيوى خود را با قابليت واى مكس حداكثر تا سه سال ديگر به بازار خواهد فرستاد كه اين از هم اكنون يك موفقيت براى تكنولوژى واى مكس محسوب مى شود. اين شركت همچنين اعلام كرده كه به همراه شركتى به نام كليرواير (Clearwre) اقدامات بيشترى را براى دسترسى برخى كاربران محدود از طريق واى مكس فراهم خواهند كرد تا از هم اكنون تعداد كاربران اين تكنولوژى رو به افزايش گذارد.
هم اكنون اينتل براى سيستم واى مكس تجهيزاتى شايد مودم كابلى و يا دى اس ال در دست تهيه دارد كه سيگنال هاى پرسرعت بى سيم واى مكس را به بهترين شكل دريافت مى كند.
•دو مسئله كوچك
واى مكس در دو جا با مشكل روبه رو است. اول آن كه اين سيستم بى حد و مرز مى تواند امنيت دولت ها را به خطر اندازد و به همين خاطر از هم اكنون يك تهديد امنيتى براى حكومت ها به شمار مى رود. از اين رو، به موازات تامين لوازم تكنيكى آن مسائل حقوقى واى مكس نيز احتياج به حل دارند. مسئله دوم تامين هزينه واى مكس است كه براى آن راهكار منسجم و مشخصى ارائه نشده است. آيا بايد مانند تلفن همراه با آن برخورد كرد و از مشتركان هزينه اتصال را برحسب مدت دريافت كرد و يا همچون ISP هاى بيشتر كشورها، هزينه اشتراك ثابت از مشترى اخذ كرد؟ يا... پاسخ هرچه باشد از نظر كاربران زياد مهم نيست. اگر «ارزان بودن» تامين شود!