هابل در جست وجوي اقمار كوچك اطراف سياره يخ زده، همشهري

دو قمر جديد براي پلوتو
گروه دانش و فناوري ـ ذوالفقار دانشي: اخـــترشــنــــاسـاني كه تلسكوپ فضايي هابل را به سوي مرزهاي منظومه شمسي نشانه رفته بودند، موفق شدند دو قمر جديد در اطراف سياره پلوتو كشف كنند. با اين حساب، تعداد قمرهاي اين سياره به عدد 3 رسيد.پلوتو، يكي از اجرام كمربند كويي پر است. حلقه اي دوردست از اجرام يخ زده كه بازمانده ابر نخستين تشكيل دهنده منظومه شمسي است و پشت مدار سياره نپتون گسترده شده است. هنگامي كه در سال 1930 كلاود تامبو آن را كشف كرد، همه تصور مي كردند اين سياره هم تنهاست و قمري ندارد. ولي در سال 1978، همدم نه چندان كوچك آن كشف شد: شارون، يك گوي يخ زده كه يك ششم، مادرش سنگيني داشت.دو قمر جديدي كه در تصوير هابل پيدا شده اند، s/2005p1 و s/2005p2 نام دارند و پنج هزار بار كم نورتر از سياره پلوتو هستند. P1 كه بين 55 تا 160 كيلومتر پهنا دارد، 20 درصد بزرگ تر از p2 است كه بين 45 تا 130 كيلومتر بزرگي دارد. ابعاد اين دو قمر بر اساس نور باز تابيده شده از سطح آن ها اندازه گيري شده است، ولي از آن جا كه دانشمندان نمي دانند سطح اين دو قمر از يخ بازتاب كننده، هيدرو كربن هاي مات و يا تركيبي از اين دو است، عدم قطعيت در مورد اندازه اين قمرها اين قدر بالا است.
هال ويور، اخترشناس دانشگاه جان هاپكينز زماني كه اين دو قمر را ديد، آن ها را باور نكرد. او مي گويد: مردم مدت ها بود در جست وجوي اقمار اطراف پلوتو بودند. ويور و همكارانش نخستين بار در خرداد ماه اين دو جسم را پيدا كردند و رصدهاي بعدي نشان داد آن ها به دور پلوتو گردش مي كنند. p2 در فاصله چهل و نه هزار كيلومتري، هر 25 روز و نيم يك بار به دور پلوتو مي گردد و p1 كه در فاصله 65 هزار كيلومتري است، هر 38 روز. پلوتو نخستين جرم كمربند كويي پر است كه بيش از يك قمر دارد. اين يافته در درك سيستم پلوتو و شارون كمك بسيار زيادي خواهد كرد. در ميان قمرهاي منظومه شمسي، تنها شارون است كه نسبت به سياره مادري خود اين قدر بزرگ است. ماه، تنها قمر بزرگ زمين، فقط 2/1 درصد زمين جرم دارد.

برخي اخترشناسان حدس مي زنند زماني كه پلوتو در حال شكل گيري بود، جسمي در حدود اندازه هاي پلوتو به اين سياره برخورد كرده است و بقاياي اين برخورد، قمر شارون را تشكيل داده است. البته در اين تصاوير جديد هيچ دليل خاصي در تأييد يا رد اين فرضيه به دست نيامده است، ولي مشخص است دو قمر جديد در صفحه مداري شارون گردش مي كنند و اين بدان معني است كه اين سه قمر در يك اتفاق به وجود آمده اند. البته ممكن است دو قمر جديد p1 و p2، اجرامي از كمربند كويي پر باشند كه در دام گرانش ضعيف پلوتو به دام افتاده اند.
با افزايش قدرت تلسكوپ هاي زميني، اخترشناسان موفق شده اند اجرام ديگري را در كمربند كويي پر پيدا كنند. دو جرم بسيار بزرگ كه در سال هاي 2003 و 2005 در كمربند كويي پر پيدا شده اند، ابعادي بزرگ تر از سياره پلوتو دارند و در فاصله بسيار دورتري نسبت به خورشيد گردش مي كنند؛ از اين رو برخي متخصصان شك كرده اند آيا پلوتو سزاوار سياره بودن هست يا خير. تصاوير آينده هابل و تلسكوپ هاي زميني حقايق بيشتري را روشن خواهد كرد.
منبع: Nature.com