چگونه کودکان را تحسین کنیم، همشهری

حميد رضا موسوی

ما معمولا به رفتارهاي غلط كودكمان توجه مي‌كنيم و اعتقاد داريم تربيت كودك يعني اصلاح رفتارهاي غلط او.

بدون آنكه متوجه باشيم اين فقط بخشي از تربيت كودك است و اين بخش امكان پذير نيست مگر با تقويت رفتار‌هاي درست كه خود هنري ديگر و بي‌شك نيازمند صبر و حوصله و دانش است.

هنگامي كه كودكان ما با آرامش در اتاق در حال بازي هستند و اسباب بازي هايشان را با هم قسمت مي‌كنند كسي نيست كه آنها را تشويق كند و يا به آنها توجه كند ولي احتمالا پس از چندي كه آنها بر اثر عدم‌توافق بر سر اسباب بازي‌هايشان با هم دعوا مي‌كنند ما در موقعيت حاضر مي‌شويم و آنها را دعوا مي‌كنيم و در واقع به آنها مي‌گوييم كه چه كار نكنند نه اينكه چه كار بكنند و اين تعريف كاملي براي تنبيه است كه ضعيف‌ترين شيوه تربيتي است.

كودكان در هر صورت به‌دنبال جلب توجه والدين خود هستند و اين ما هستيم كه با توجه به رفتار خاصي احتمال آن رفتار‌ها را كاهش يا افزايش مي‌‌دهيم. رفتار كودك را تحسين كنيد نه شخصيت او را. والدين معمولا كودك خود را با كلماتي چون لجباز تنبل و خودخواه توصيف مي‌كنند، اين يك دور باطل است و راه به جايي نمي‌برد. تغيير شخصيت به‌مراتب از تغيير رفتار سخت‌تر است.

به بچه نگوييد «چه دختر خوبي». زيرا اين جمله بدين معناست كه هدف، عبارت است از خوب بودن در تمام اوقات و مسلم است كه اين انتظار غيرممكن است به جاي آن مي‌توانيد از «من از طرز حرف زدنت با مريم خوشم آمد» استفاده كنيد.

گفتن پسر خوب و دختر خوب نمي‌تواند احساس مشخصي به كودك القا كند مگر آنكه كودك بتواند آن را با رفتارهاي خويش ارتباط دهد.

استفاده از تحسين ويژه

هدف از تحسين كردن، افزايش رفتارهاي شايسته است پس شما بايد بر رفتارهاي خاصي كه مورد قبولتان هستند تاكيد كنيد.

هر چه تحسين شما اختصاصي‌تر باشد كودك درست بودن كارش را بهتر درك مي‌كند و احتمال تكرار آن عمل بيشتر مي‌شود.مثلا چنين جمله‌اي مناسب به‌نظر مي‌رسد «از اينكه امروز خودت كيفت را آماده كردي خيلي خوشم آمد ممنونم.»

اگر به فرزندتان گفتيد كه بايد بعد از اتمام بازي همه آنها را جمع كند و هيچگاه او اين كار را انجام نداده است پيشرفت‌هاي كوچك او را ستايش كنيد؛ يعني اگر فقط يكي از اسباب بازي‌هايش را درون كمد قرار داده است او را تشويق كنيد و به او بگوييد چه كار خوبي انجام دادي كه كاميونت را درون كمد گذاشتي.

در زمان مناسب تحسين كنيد

براي دريافت پاسخ‌هاي بهتر نوع تحسين را با سن و اخلاق كودك متناسب كنيد. براي نمونه در آغوش گرفتن، بوسيدن و كلمات محبت آميز بيشتر مناسب كودكان خردسال است. اما براي كودكان بزرگتر بهتر است از كلمات رمزي استفاده كنيم. زيرا آنها بيشتر تمايل دارند به‌طور خصوصي تشويق شوند. بيشتر كودكان بزرگتر يك لحن آميخته با شوخي را به تعريف و تمجيد مستقيم ترجيح مي‌دهند. به خاطر داشته باشيم كلمات تكراري به راحتي خسته‌كننده و بي‌اثر مي‌شوند.

تحسين كردن در مورد كودكان خرد سال وقتي مؤثر است كه بدون معطلي صورت گيرد. معمولا فاصله بين عمل كودك و واكنش ما مي‌تواند با يك اشاره كوچك به موضوع پر شود، در هر صورت نگذاريد تا بين رفتار پسنديده كودك و پاسخ شما فاصله‌اي طولاني بيفتد، اگرچه كودكان بزرگتر قادرند اين فاصله زماني را درك كنند و منتظر شما مي‌مانند.