جنگ سیاسی میان خامنه ای و روحانی جدالی پرمخاطره است زیرا نتایج آن برای کشور و در منطقه آسیب های جدیدی را تولید میکند و حاکمیت دینی را با گسیختگی عریانی مواجه خواهد کرد. البته جمهوری اسلامی از ابتدا رژیمی با ساختار بحرانی بوده است و درگیری های جناحها اغلب با تصفیه حساب حاد یا خونین همراه بوده است. امروز پرسش اینجاست که عوامل بحران برانگیز کنونی کدامند؟ چند عامل را برای فهم این جدال باید در نظر داشت.

شکست و بیماری خامنه ای

این بار درگیری درون رژیمی در لحظه خاصی صورت میگیرد. این لحظه خاص بی رابطه با شکست جناح خامنه ای در انتخابات، بیماری پایانی خامنه ای، تلاش جهت تحکیم موضع برای نگهداری قدرت در درون بیت رهبری و تحکیم قدرت نظامی سپاه در سیاست کشوری، نیست. موضعگیری خامنه ای بطرز بیسابقه عریان است و موضعگیری رئیس جمهور بطور بیسابقه مستقیم است. موضع گیری ولایت فقیه و رئیس جمهور با خشم و عصبانیت بیان میشود. شتاب در اعلام مواضع مقابله جویانه ناشی از چیست؟ آیا برای خامنه ای زمان زیادی باقی نمانده است؟ آیا نزد خامنه ای تمایل به استبداد فردی و حرص افزایش یافته و همزمان با تشدید بیماری احساس ناامنی و احساس توطئه گری در ذهن او افزایش یافته است؟ آیا سپاه که پس مرگ احتمالی خامنه ای باید زیر قدرت دولت قرار گیرد نگران است و این راه حل برای سرداران مورد پسند نیست؟ آیا روحانی قبل از آنکه دیر شود و واژگون شود، درجستجوی بسیج رای دهندگان و بخشی از جناحهای نزدیک بخود است؟

روشن است که این گمانه زنی ها ناشی از فقدان اطلاعات قابل اتکاست. آنچه که تجربه اخیر انتخابات ریاست جمهوری نشان داد باخت رئیسی بمعنای باخت بیت خامنه ای و سپاه بود و این شکست برای همه اصولگرایان و سپاه و خامنه ای دردناک بود. درست است که مهندسی انتخابات، روحانی را وارد میدان کرد ولی انتظار آنها پیروزی رئیسی بود. بعلاوه میزان رای بالا برای روحانی، قابل قبول نبود. این پیروزی برای خامنه ای یک بن بست بود و تجربه تقلب انبوه زمان احمدی نژاد و واکنش تند جامعه، ولایت فقیه را در انجام تقلب گسترده محتاط میکرد.
افزون بر این شکست، دیکتاتور زخمی، بیمار است. دیکتاتورها در آخرین دوران زندگی خود اغلب خشن تر و بدگمان تر و سرکوبگر تر میشوند. موسیلینی در آخرین روزهای زندگی اش دست به اعدام های گسترده میزند، حسن آبره رئیس دولت چاد در روزهای آخر دولت اش به دستگیری و کشتار فراوانی دست میزند. پول پوت دیکتاتور سرخ کامبوج، رهبران بودایی و روشنفکران بسیار زیادی را قتل عام میکند. منگیستو مریم دیکتاتور اتیوپی و امین دادا دیکتاتور اوگاندا، در آخرین روزهای قدرت تعداد بیشماری را نابود کردند. فرانکو در روزهای آخر زندگی خیلی سرد و بیرحم و سنگدل شده بود. استالین زمانی که در تخت مرگ بود خود را ابدی نشان می داد و به اطرافیانش میگفت:«بدون من چه خواهید کرد، شما ضعیف تر از بچه گربه ها هستید.».استالین همیشه یک دیکتاتور بیرحم بود ولی در سالهای پس از جنگ دوم از یکسو غره شده و کیش شخسیت اش باوج رسیده بود و از سوی دیگر با اوج گیری بیماری قلبی اش و ناتوانی فیزیکی و روانی اش، به همه مشکوک بود و پلیس خود را علیه همه فعال کرده بود. استالین در لحظه فرتوتی، دوست داشت تملق گوئی اطرافیان اش همه جانبه باشد و به همین خاطر ماشین تبلیغاتی و ایدئولوژیکی حزبی، او را همچون خدا نمایش میدادند. خامنه ای یک دیکتاتور روبه مرگ و مایوس و مالیخولیایی است و خواهان تمکین همگانی است.
تناقض ساختاری جمهوریت و ولایت فقیه

جدال ولی فقیه و رئیس جمهور، بیانگر تناقض قطعی ولایت فقیه و شکل جمهوریت است. جمهوری چیست؟ مونتسکیو تفکیک سه قوای قانونگذار و قضائی و اجرایی را پایه جمهوریت می داند. استقلال این سه نهاد تضمنی در برابر استبداد و هرج ومرج است. حال در ایران اصل قدرت، قدرت ولایت مطلقه فقیه است. بمعنای روشنتر یک فرد دارای قدرت برتر و مسلط بر سه نهاد میباشد و بنابراین خامنه ای هر لحظه ای که تمایل داشته باشد میتواند تصمیم و سیاست هر سه نهاد را باطل کند. روشن است که ساختار قدرت در کل، حافظ نظام اسلامی و منافع طبقه روحانیت و بیت و یاران خامنه ای و سرداران نظامی است. بعلاوه روشن است که ریاست جمهوری بر پایه مهندسی سیاسی ولایت فقیه و شورای نگهبان رهبری، ساماندهی میشود و نامزدها با اجازه ولی فقیه وارد کارزار انتخاباتی میگردند. ولی رئیس جمهور بعنوان یک مسئول سیاسی در برابر جامعه باید پاسخگویی کند و بعلاوه رئیس جمهور بعنوان یک شخصیت، دارای منافع و ویژگی های سیاسی و سلیقه فردی خود است.

اگر چنانچه رئیس جمهور از نظر سیاسی و دینی با ولی فقیه نزدیک باشد، این امر دلیلی بر نفی کامل شخصیت فرد نیست. ائتلافها و نزدیکی های و منافع مشترک اعضای حکومتی و بالایی ها، بمعنای تبعیت مکانیکی و رقص خیمه شب بازی نیست. موقعیت ریاست جمهوری و میزان رای 24 میلیون رای دهنده، به روحانی قدرت بزرگی می بخشد و او به این اعتبار خود را دارای مشروعیت می داند. این حالت و تمایل رئیس جمهور، بلافاصله با خواست و اراده و تمایل و سلیقه ولی فقیه مطلقه در تناقض قرار میگیرد. ولی فقیه هیچ قدرتی را بالاتر از قدرت خود نمیداند. بنابراین تناقض میان رئیس جمهور و خامنه ای، ذاتی این ساختار است. تناقضات میان بنی صدر و خاتمی و احمدی نژاد و روحانی با ولایت فقیه خیمه شب بازی نیست بلکه از تجلی دو قدرت متضاد در سیستم سیاسی ایران است. خواست ولی مطلقه مستبد بر تمامی کشور، بر تمامی مردم و بر تمامی نهادهای شرعی و اداری و نظامی و قضایی و مسئولان غلبه دارد. البته این رهبری ولایتی از آنجا که میداند الله همیشه به کمکش نمی آید، بنابراین همیشه قوای نظامی را زیر کنترل مستقیم دارد و بعلاوه باندهای سرکوب بسیجی و لباس شخصی را برای اقدام سریع علیه رقیب، در اطراف خود دارد. گفته اخیر خامنه ای با عنوان «آتش به اختیار» اشاره به همین باندهای فاشیستی سرکوب است. اگر در گذشته ولی مطلقه بشکل پنهانی این باندهای فاسیستی را به حرکت درمیاورد امروز آشکارا آنها را برای اقدام خشونتی فرامیخواند.