بيانیۀ مطبوعاتی مشترک شورای دفاع از حق تحصيل، عفو بين الملل، عدالت برای ايران و شيرين عبادی به مناسبت ۱۶ آذر

شيرين عبادی برنده جايزه صلح نوبل و سه گروه حقوق بشریِ شورای دفاع از حق تحصيل، عفو بين الملل و عدالت برای ايران به مناسبت ۱۶ آذر ماه، روز دانشجو، از مسئولان ايران خواستند تا فوراً و بدون قيد و شرط همۀ زندانيان سياسی و عقيدتی شامل دانشجويان زندانی را که تنها برای بيان مسالمت آميز عقايد­شان به زندان افتاده­ اند آزاد کنند.

به مناسبت ۱۶ آذر ماه، روز دانشجو، شيرين عبادی برنده جايزه صلح نوبل و سه گروه حقوق بشریِ شورای دفاع از حق تحصيل، عفو بين الملل و عدالت برای ايران در کنار يکديگر و هم­صدا با هم از مسئولان ايران می­ خواهند تا فوراً و بدون قيد و شرط همۀ زندانيان سياسی و عقيدتی شامل دانشجويان زندانی را که تنها برای بيان مسالمت آميز عقايد و وجدانيات­شان به زندان افتاده­ اند آزاد کنند.
اين سازمان­ها از مسئولان می­ خواهند تا به آزادی بيان و تشکل­ يابی دانشجويان احترام گذاشته و به پايمال کردن اين حقوق خاتمه دهند.
از مقامات ايران خواسته می­ شود تا تمام سياست­ها و برخوردهای محدودکنندۀ دسترسی افراد به آموزش عالی را مورد تجديد نظر قرار دهند تا هر کسی بر اساس ظرفيت­ها و توانايی­هايش و بدون هر گونه تبعيض جنسی، مذهبی يا سياسی، به طور برابر به آموزش عالی دسترسی داشته باشد.
محدوديت دسترسی به آموزش بر پایۀ قوميت، جنس، اعتقادات و باورهای مذهبی، نقض حقوق بشر است: نقض حق آموزش و عدم تبعيض، آزادی بيان، تشکل­ يابی و فعاليت انجمنی صلح­آميز است.
ايران به عنوان يک کشور عضو پيمان بين المللی حقوق مدنی و سياسی (ICCPR)، نه تنها حقوق آزادی بيان و آزادی انجمن را نبايد محدود کند بلکه بايد آن­ها را تضمين کند. همچنين ايران به عنوان يک کشور عضو پيمان بين المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (ICESCR) لازم است که به حق تمام ايرانيان در دسترسیِ بدون تبعيض به آموزش عالی احترام بگذارد. (مواد ۲ (۲) و ۱۳ (۲) (C).
وضعيت دانشجويان ايران در آستانۀ شانزدهم آذرماه
در حالی که هزاران دانشجو در دانشگاههای سراسر کشور روز دانشجو را گرامی می­دارند، دهها دانشجو ۱۶ آذر را پشت ميله­ های زندان می­گذرانند چون از حقوق خود يعنی آزادی بيان و انجمن استفاده کرده­ اند و بسياری از دانشجويان ديگر همچنان ممنوع التحصيل­ند.
از زمان انتخابات مناقشه­ انگيز رياست جمهوری در خرداد ۸۸، هر ساله به تظاهرات مسالمت­ آميز دانشجويان در روز دانشجو در دانشگاهها، هزينه­ های سنگينی تحميل شده است.
در ماههای گذشته، دهها دانشجو بازداشت شده يا پس از محکوميت در محاکمه ­های ناعادلانه و با اتهاماتی مبهم، روانۀ زندان شده­اند يا به طور دايم يا موقت از ادامۀ تحصيل محروم شده­اند.
کميته­ های انضباطی دانشگاهها دانشجويان را متهم به فعاليت­های ضدنظام می­کنند - فعاليت­هايی که در چارچوب حقوق آزادی بيان و انجمن­ اند – تا آن­ها را محکوم و مجازات کنند. اين کار زمانی با کاربرد ستاره­ هايی انجام می­ شد که کنار اسم پذيرفته­ شدگان کارشناسی ارشد قرار می­ گرفت و دريافت سه ستاره به معنی محروميت قاطع و بی­ بازگشت از تحصيلات دانشگاهی بود.
برخی دانشجويانی که اخيراً دستگير، زندانی يا از تحصيلات دانشگاهی محروم شده ­اند موارد زيرند:
· نسيم سلطان بيگی، فعال حقوق زنان و دانشجوی دانشگاه علامه طباطبايی، برای تحمل حکم سه سال حبس در تاريخ ۲۲ مهر ۹۱ روانۀ زندان شد. او در سال ۸۹ به تبليغ عليه نظام و اقدام عليه امنيت ملی محکوم شده بود. دو سال از حکم وی به خاطر شرکتش در راهپيمايی ۲۲/۳/۸۵ مدافعان حقوق زنان برای مطالبۀ حقوق برابر بود.
· رشيد اسماعيلی، عضو ادوار تحکيم وحدت، در تاريخ ۱۷ شهريور ۱۳۹۱ در اصفهان بازداشت شد و پس از تحمل دو ماه «بازداشت موقت» در سلول انفرادی و بدون هيچ اتهامی آزاد شد. او همچنان از ادامۀ تحصيل خود در رشتۀ حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبايی پس از ستاره­ دارشدن در سال ۱۳۸۵ محروم است. وی در آذر ۱۳۸۸ به اتهام توهين به رهبری به ۱۸ ماه حبس محکوم شده بود.
· لوا خانجانی، عضو اقليت مذهبی بهايی، که به خاطر دين­ اش از ادامۀ تحصيل دانشگاهی محروم شده بود، در تاريخ ۳/۶/۹۱ برای گذراندن حکم دو سال زندان با اتهام تجمع و تبانی برای ضربه زدن به امنيت کشور، تبليغ عليه نظام و تشويش اذهان عمومی، راهی زندان اوين شد. اين اتهامات با ادعای شرکت او در تظاهرات عاشورای ۱۳۸۸ عليه نظام، بر وی وارد شده­اند.
· عباس خسروی فارسانی، دانشجوی دکتری دانشگاه اصفهان در تاريخ ۳۱/۳/۹۱ به خاطر مطالبی که در وبلاگ و کتابش منتشر ساخته بود بازداشت شد. کتاب او شامل انتقاداتی مسالمت ­آميز بر مقامات ايرانی بوده است. او با قرار وثيقه آزاد شد و اکنون در انتظار محاکمه به اتهامات توهين به مقامات و توهين به بنيانگذار جمهوری اسلامی است. وی از ادامۀ تحصيل و تدريس در کلیۀ دانشگاههای ايران محروم شده است.
امضاکنندگان اين بيانيه همچنين بر آزادی بدون قيد و شرط و فوری دانشجويان ذيل که از زمرۀ زندانيان عقيدتی سال­های اخيرند، تأکيد دارند:
مجيد دری، دانشجوی عضو شورای دفاع از حق تحصيل، در تيرماه ۱۳۸۸ در قزوين بازداشت شده و اکنون در حال گذراندن حکم شش و نيم سال زندان در تبعيد است. او از زمان بازداشت­ اش هرگز اجازۀ مرخصی نداشته است.
فعال حقوق دانشجويان و زنان، بهاره هدايت، عضو کميتۀ مرکزی دفتر تحکيم وحدت و دبير کميتۀ زنان اين تشکل، در تاريخ ۱۰/۱۰/۸۸ بازداشت شده و در حال گذراندن دورۀ محکوميت ده ساله در زندان است. اتهامات وی توهين به رييس جمهور، توهين به رهبری، تبليغ عليه نظام و اقدام عليه امنيت ملی بوده است.
فعال دانشجويی و برندۀ جايزۀ صلح دانشجويان نروژی سال ۲۰۱۳، مجيد توکلی، در روز دانشجوی ۱۳۸۸ و پس از ايراد سخنرانی در يک گردهمايی مسالمت­ آميز در دانشگاه محل تحصيلش - دانشگاه صنعتی اميرکبير-، بازداشت شد. اين زندانی سياسی اکنون محکوميت نه ساله­اش را در زندان رجايی شهر سپری می­کند. او به شرکت در تجمع غيرقانونی، تبليغ عليه نظام و توهين به مقامات متهم شده بود. او نه تنها از اتمام تحصيلاتش در زندان محروم شده، که حق نام­نويسی در دانشگاههای کشور پس از آزادی از زندان را هم نخواهد داشت.
سيد ضياالدين نبوی، فعال دانشجويی زندانی و از بنيانگذاران شورای دفاع از حق تحصيل – تشکلی که در سال ۱۳۸۷ توسط گروهی از دانشجويان محروم از تحصيل تأسيس شده – به دليل فعاليت­های سياسی مسالمت­ آميزش، در سال ۸۷ از ادامۀ تحصيل در مقطع کارشناسی ارشد محروم شد. او در ۲۴/۳/۸۸ به فاصلۀ کوتاهی پس از راهپيمايی توده­ ای پس از انتخابات مناقشه­ برانگيز رياست جمهوری بازداشت شد. وی با اتهام محاربه، به ده سال حبس در تبعيد محکوم شد و اکنون دوران حبس­اش را در زندان کارون اهواز، در فاصله­ ای بسيار دور از خانه و خانواده­اش می­ گذراند.
پيشينه
از آغاز سال تحصيلی ۹۱-۹۲ در مهرماه، دهها نفر از فعالان دانشجويی در سراسر ايران توسط نيروهای امنيتی با اتهاماتی سوال­ برانگيز و مبهم بازداشت شده، توسط دادگاههای انقلاب و برای گذران دورۀ زندان احضار شده يا در ترم جديد از تحصيل محروم­ شده­ اند. پرونده­های قديمی برخی ديگر از دانشجويان دوباره در دستگاه قضايی به جريان افتاده است. محدوديت­های تبعيض­ آميز در دستيابی به آموزش عالی همچنان باقی است. اعضای اقليت­های مذهبی به­ رسميت­ شناخته­ نشده مانند جامعۀ بهاييان عموماً از ادامۀ تحصيلات عاليه محروم­اند. ديانت بهايی در قانون اساسی به رسميت شناخته نشده و اعضای جامعۀ بهايی به خاطر ايمان­شان مورد اذيت و آزار قرار می­ گيرند.
زير نظر وزارت علوم، تحقيقات و فناوری، تعدادی از دانشگاهها اقدامات تازه­ای را برای جلوگيری از تحصيل دانشگاهی زنان در برخی رشته­ ها در پيش گرفته­ اند. وزير علوم يکی از مدافعان تفکيک جنسی در دانشگاهها است و پيشتر نيز موضوع دانشکده­ های زنانه را برای اسلامی­ کردن دانشگاههای ايران مطرح کرده است.
دانشجويان به خاطر استفاده از حقوق آزادی بيان و انجمن يا باورهای سياسی و مذهبی يا جنس، از حق تحصيلی محروم شده­ اند که به موجب مادۀ ۱۳ پيمان بين المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (که ايران نيز عضوش است)، تضمين شده است. دسترسی برابر به آموزش عالی بدون تبعيض، طبق مادۀ (a)۲۶ اعلامیۀ جهانی حقوق بشر و مادۀ (a)۱ کنوانسيون يونسکو عليه تبعيض در آموزش تضمين شده است و ايران تمام اين موارد را پذيرفته است.
پيمان بين المللی حقوق مدنی و سياسی (ICCPR) برای محافظت از حقوقی است مانند حق افراد برای آزادی عقيده، بيان، انجمن و تجمع و حق اقليت­ها برای بهره­ جستن از فرهنگ خود و ابراز و عمل به مذهب خود و استفاده از زبان خود. علاوه بر اين­ها، کنوانسيون بين­المللی رفع تبعيض نژادی (CERD) و پيمان بين المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، در دستيابی به حق آموزش، تبعيض عليه هر شخصی بر هر پايه­ ای (سياسی يا اعتقادی، جنسی، نژادی، مذهبی، قومی، زبانی يا هر وضعيت ديگری) را قدغن ساخته است.