گزارش سخنرانی‌های روز دوم همايش ۱۰ سالگی اتحاد جمهوری خواهان (با عکس)

دومين روز همايش ده سالگی اتحاد جمهوری خواهان با مجموعه سخنرانی های آغاز شد. ابتدا منصور اسانلو از طريق اسکايپ سخنانش را ارائه داد. وی اتحاد جمهوری خواهان را حرکتی دانست که توانسته طيفهای گوناگون با تفکرات مختلف را در جهت رسيدن به يک اتحاد بزرگ جمهوری خواهی دور هم جمع کند.

وی سپس به اهميت توجه به جنبش کارگری برای رسيدن به دموکراسی اشاره کرد و گفت: «هيچ جمهوری دموکراتيکی نمی تواند در سرزمينی پا بگيرد مگر اينکه طبقه کارگر در آن حضور داشته باشد. من کمتر ديدم که در اجا به جنبش کارگری ايران به عنوان يکی از هسته های اصلی گذار به دموکراسی توجه شود».

اسانلو از اتحاد جمهوری خواهان خواست که توجه ويژه به طبقه کارگر را در اولويت خودشان قرار دهند و پيوند بين جنبش کارگری و جنبش دموکراسی خواهی را عملی کنند.

علی شاکری سخنران بعدی بود. وی شکل گيری اجا در ۱۰ سال پيش را يک نقطه عطف دانست چرا که به نظر او در آن زمان "تعامل و سازش" کلماتی بودند که پايگاهی نداشتند و مورد خصم بودند اما بنيان گذاران اجا عليرغم تجربه هايی که از زندان و شکنجه داشتند تابوی استفاده از اين واژه ها را شکستند.

آقای شاکری بيانيه ۱۰ ماده ای اجا را که در ژانويه ۲۰۰۴ تدوين و اعلام شد، سندی پايه ای و ارزشمند دانست که برای اولين بار مفاهيمی چون حقوق بشر، حقوق زنان، حقوق اقليتها و کرامت انسانی را به عنوان کارپايه خود قرار داد.

وی همچنين گفت: اجا بند نافش را با جنبش درون ايران قطع نکرده و سعی کرده با نيروهای صحنه سياسی و حتی نيروهايی که در صحنه حاکميت هستند تعامل داشته باشد».

ور درباره تعامل اجا با گروههای سياسی گفت: «در زمانی که تعامل، استبداد حاکم را به دور مياندازد وظيفه و مسئوليت ما ايجاد تعامل و رابطه بين دولت و ملت است. هرچه اين رابطه بيشتر باشد ما بهتر می توانيم به خواستهای خود جامه عمل بپوشانيم».

مريم سطوت سخنران بعدی دومين روز همايش اتحاد جمهوری خواهان بود. وی گفت که قصد دارد تنها راجع به يک مشکل فرهنگی صحبت کند که آن نوع نگاه اپوزيسيون به مسئله فرديت و کار حزبی است.

خانم سطوت گفت: بعد از شکست انقلاب يک نگاه منفی نسبت به کار جمعی در ما به وجود آمد که چرا فرد در جمع حل شد و چرا کار حزبی کرديم و اينها باعث شد به طور افراطی همه چيز را کنار بگذاريم ولی ۳۰سال زندگی خارج از کشور نشان داد که ما نميتوانيم جدا از هم کار کنيم و اين يک موفقيت خيلی بزرگ بود اما اين فقط يک شروع بود».

او ادامه داد: «ما بايد مکانيسمی ايجاد کنيم که اجا بتواند "مايی" به وجود آورد که همه خود را متعلق به آن "ما" بدانند ولی اين برگشت به مدل قبلی نيست».

پرويز مختاری در سخنانش قائل به وجود دو گونه شکل گيری حرکتهای سياسی در ايران شد: شخصيت محور و ايدئولوژِ محور. اما به نظر او اجا هيچيک از اين دو نبود بلکه: «اجا نه بر اساس شخصيت شکل گرفت و نه بر اساس ايدئولوژی بلکه يک منشور بود و برای اولين بار منشور جهانی حقوق بشر را بالا گرفت و آن را به عنوان راهبرد خودش معرفی کرد و ما در اجا شروع کرديم به يادگيری بر اساس منشور نه شخصيتها».

وی همچنين گفت که اجا به ما ياد داد که نگاه افيون توده ها بودن به دين نداشته باشيم بلکه دين را در ابطه با دموکراسی تحليل و نقد کنيم.

مختاری ادامه داد: «الان مشروعيت نظام به شدت آسيب ديده بنابراين ما بايد با صدای بلند جدايی دين از حکومت را فرياد کنيم. تنها در اين صورت است که جمهوری خواهی يک آدرس ميشود و راه حل های پيشنهادی آن را مردم گوش ميدهند».

سهراب رزاقی به تبيين نقش جامعه مدنی در گذار به دموکراسی پرداخت و آن را مهمترين پروژه جامعه ايرانيان دانست چرا که نقطه کانونی برای گذار به دموکراسی و مهار قدرت سياسی است.

وی به چهار مقطع تاريخی اشاره کرد: مشروطه، سالهای ۲۰ تا ۳۲ ، ۵۷ تا ۶۰ و ۷۶ تا ۸۴ که گذار به دموکراسی نتوانست کامل شود ودليل آن را همين ضعف جامعه مدنی دانست. و نتيجه گرفت يکی از مهترين راههای رسيدن به دموکراسی گذار از جامعه مدنی ضعيف به قوی است.

دکتر رزاقی لازمه يک حکومت دموکراتيک را جامعه دموکراتيک دانست چرا که در غير اين صورت دموکراسی شکننده خواهد بود.

سهراب رزاقی در بخش بيان دغدغه های خود ابتدا به استفاده غلط از مفهوم جامعه مدنی اشاره کرد و آن را نتيجه ضعف تئوريک در اين زمينه دانست.

وی تاکيد کرد که جامعه مدنی پديده همگن و منسجمی نيست و چهره های متعددی دارد و ما وقتی از جامعه مدنی صحبت ميکنيم بايد مشخص کنيم از کدام چهره آن صحبت ميکنيم.

به نظر دکتر رزاقی جامعه مدنی حتی می تواند ابزار سلطه باشد يعنی از آن به عنوان ابزار سلطه استفاده کرد يعنی زاييده و بدنه حکومت شود.

او گفت: «دموکراسی دو پايه دارد؛ جامعه سياسی و جامعه مدنی. اگر اين دو پايه متوازن رشد کنند ميتوان به دموکراسی رسيد. اين دو درسهای مهمی ميتوانند به هم بدهند مثل ظرفيت سازی که نيروهای سياسی بايد اين را از جامعه مدنی ياد بگيرند».

آقای رزاقی عنوان کرد که جمهوری اسلامی در حال حاضر دو استراتژی دارد: سرکوب و تقويت جامعه مدنی و تاميد کرد که غفلت ما باعث ميشود جامعه مدنی دولتی رشد کند.

او در پايان گفت: «استراتژی جامعه مدنی راهپيمايی طولانی است يعنی بر اساس صبر و حوصله و درک شرايط موجود و واقع بينی. بنايراين يک شبه ممکن نيست».

حسن فرشتيان سخنرانی خود را به صورت حکايت روايت کرد.

او با تعريف داستانی از اسدالله علم،‌ نخست وزير ايران در سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ و علمای قم در رابطه با برگزاری انتخابات برگزار نکردن انتخابات آزاد در آن زمان را با وضعيت فعلی ايران مقايسه کرد.

او گفت: «چند ماه پيش از حوادث خونين خرداد، حکومت در جهت تثبيت خويش نياز به ايجاد حماسه انتخاباتی با مشارکت بالايی داشت تا انتخابات را تبديل به يک همه پرسی کند. هنوز خون کشته شدگان خرداد نخشکيده بود و هنوز زندانيان حادثه پشت نرده ها روزگار سپری می کردند، و پنجره ای در آن فضای دم کرده و سنگين، هوای تازه ای به ارمغان نمی آورد. »

فرشتيان مقايسه شرايط سال ۴۲ با شرايط سال ۹۲ را با بحث انتخابات آزاد که در آن زمان هم مطرح شده بود تکميل کرد انتخابات آزادی که علم زير بار آن نرفت.

اين پژوهشگر دينی گفت: «اجرای انتخابات فرمايشی هرچند سبب شد جلوی سقوط دولت علم را نگرفت اما سبب ماندگاری حاکميت شد. ۱۴ سال بعد از آن حادثه اما علم به نيکی دريافت که انتخابات فرمايشی و آن بزک های مشاطه گری چندان تضمين کننده بقای حکومت نيست».

فرهاد فرجاد در سخنانش خواست که اين همايش به يک ميتينگ انتخاباتی تبديل شود. او گفت که ايران به سمت يک فاجعه پيش ميرود و به همين دليل نيروهای جمهوری خواه و دمکرات بايد روی انتخابات تمرکز کنند چون مهمترين موضوع کشور است.

فرجاد گفت: «اين بار ماهستيم که بايد جام زهر را بنوشيم و به رفسنجانی رای بدهيم».

فرخ نگهدار با اشاره به تاريخچه شکل گيری اجا و تاکتيکها و استراتژی هايی که تا کنون داشته در مقطع کنونی اتحاد برای تقويت عناصر جمهوريت در نظام سياسی و اتحاد برای گذار مسالمت آميز به دمکراسی را دو تاکتيک اصلی دانست.

ميز گرد جنبش های اجتماعی و اتحاد جمهوری خواهان

بعد از ظهر روز دوم سمينار دهسالگی اتحاد جمهوری خواهان ميزگرد جنبش های اجتماعی و جمهوری خواهی با حضور صادق کارگر از جنبش کارگری، منصوره شجاعی، کاظم کردوانی، امير ممبينی، پروين بختيار نژاد و علی هنری برگزار شد.

کاظم کردوانی اشکال و نقد اجا را در حوزه دانشگاهی کمبود توجه به حوزه نشر دانست و اظهار داشت که با وجود آنکه مخاطب اصلی اين جريان طبقه متوسط شهری است اما در حوزه نشر کارنامه چندان درخشانی نداريد.

علی هنری درباره رابطه جوانان با سياست گفت: «اگر بخواهيم يک حکم کلی بدهيم که جوانان سياسی نيستند يا دغدغه هايی ديگر دارند اين درست نيست بايد بپرسيم چگونه سياست ورزی می کنند آن تعريفی که ما از سياست ورزی داريم آنها آنگونه نيستند».

وی در مورد رابطه جوانان با اجا اظهار داشت که جوانان به دخالت دين در حکومت معترضند همچنين به نابرابری و تبعيض هم اعتراض دارند بنابراين با خواستهای جمهوری خواهان همدلی دارند اما اين همدلی لزوما به معنای همراهی نيست.

آقای هنری در بيان اين نکته که چگونه ميتوان اين همدلی را به همراهی تبديل کرد گفت: «مشارکت سياسی تنها با ايدئولوژی ميسر نيست، هويت هست، احساسات هست، احتساب هزينه و فايده است و اينکه من و اين مجوعه چقدر ميتوانيم تاثير بگذاريم و آيا با مشارکت من در اين مجموعه تغييری در وضعيت فردای زندگيم ايجاد ميشود؟».

او تصريح کرد که اجا بايد بازيگر سياسی باشد نه شرط بند سياسی، بايد موضع داشته باشد. اگر اينگونه نباشد در جذب و همراهی جوانان مشکل خواهد داشت.

در تبيين راههای اين بازيگر سياسی بودن، علی هنری سه گام را برشمرد: «اولين گام اين است که لنز سياست ورزی کلاسيک و ايدئولوژيک را برداريد و در زمينه گفتار و رفتار سياسی تغيير به وجود آوريد. دوم اينکه به سيال بودن شبکه ها و سلسله مراتبی نبودن آنها توجه کنيد و سوم اينکه نهادهای جايگزين را جدی بگيريد مثلا وقتی جوان نميتواند در خيابان قعاليت کند نهادهای ديگر را شکل ميدهد جلسه کتابخوانی صفحه فيس بوک و....».

منصوره شجاعی در بحث مربوط به رابطه زنان با جنبش جمهوری خواهی با ذکر يک مصداق صحبت خود را بيان کرد.

او به منشور جمهوری خواهی که ۱۰ سال پيش توسط اتحاد جمهوری خواهان تدوين شد اشاره کرد که يکی از بندهای آن درخواست پيوستن ايران به کنوانسيون رفع تبعيض از زنان است.

خانم شجاعی گفت که درست همان ۱۰ سال پيش جنبش زنان در ايران هم همين خواسته را مطرح کرد اما تفاوتش با طرح خواسته جمهوری خواهان در اين بود که بر اساس اين خواسته تاکتيکهای جنبش زنان به طور مرتب تغيير کرد.

از تجمع جلوی دانشگاه تهران تا شکل گيری کمپين يک ميليون امضا و بعد ائتلاف زنان و همگرايی و بعد از جنبش سبز همگرايی سبز زنان. به گفته او در تمام اين حرکتها پيوستن به کنوانسيون در اشکال گوناگون مطرح بود در حالی که اتحاد جمهوری خواهان تنها به عنوان يک بند از منشور خود ۱۰ سال است که اين خواسته را مطرح کرده و هيچ کار عملی هم برای تحقق آن نکرده است.

او گفت آرزوهای مدرن را در قالب يک شکل سنتی نميشود اجرا کرد و بايد شکل کار عوض شود.

امير ممبينی درباره محيط زيست و جايگاه آن در جنبش جمهوری خواهی صحبت کرد و اظهار داشت که وضعيت محيط زيست در ايران بسيار خطرناک است. او بر اساس آمار اعلام شده ايران را جزو شش کشوری دانست که بيشترين ميزان تخريب جنگل را دارد در حالی که بين صد کشور اول جنگلدار نيست.

وی به بندی در اساسنامه اتحاد جمهوری خواهان اشاره کرد که درباره پايبندی اين حرکت به ارزشهای محيط زيست است اما تصريح کرد که بندهای اساسنامه ها با بی اعتقادی کامل و عدم پايبندی عملی به آن همراه است.

به عقيده ممبينی بحث محيط زيستی اساسا با بن مايه کار سياسی همخوانی ندارد چون مردم عادی را جذب نميکند.

وی همچنين اظهار داشت که فرهنگ مردانه فرهنگی ضد محيط زيست است که اين بايد تغيير کند.

پروين بختيار نژاد که درباره نان در گروههای اتنيکی صحبت می کرد گفت: «من نکات پررنگی را در اين باره در اسناد اجا مشاهده نکردم».

وی با اشاره به موضع گيری اجا در مورد اطلاعيه دو حزب کرد و مخالفت شديدی که با اين اطلاعيه از سوی اجا صورت گرفت گفت: «بعد از اين موضع گيری اجا در نشست قبلی شاهد درگيری های لفظی بوديم و در اين نشست از احزاب آنها کسانی را نمی‏بينم».

خانم بختيارنژاد به اجا توصيه کرد که با اطلاعيه و بيانيه حرف نزنند. او گفت: «ما بايد رودرو حرف بزنيم. ما بايد باب ديالوگ و گفتگو را به روش های مختلف باز کنيم. اگر اين نشست ها پاسخگو نيست بايد بگرديم و روشهای جديدی را پيدا کنيم وگرنه اطلاعيه و بيانيه ها راه گفتگو را می بندند».

او بسته شدن راه ديالوگ و گفت و گو را به ضرر زنان در گروه های اتنيکی دانست چرا که ديگر مسائل آنان قابل طرح نخواهد بود.

صادق کارگر فعال جنبش کارگری تاکيد کرد که بر خلاف تصور رايج ديد سياسی کارگران کمتر از بقيه جامعه نيست. وی به اعتصابات کارگری در سال ۱۳۵۷ اشاره کرد و آن را نشانه بلوغ سياسی آن کارگران دانست.

آقای کارگر در رابطه با اجا گفت: «من انتظار کارکرد حزبی از اجا ندارم اما اين گروه تا به حال حتی يک اعلاميه در روز کارگر نداده، به قانون کار اعتراض نکرده. شما که ميگوييد ميخواهيد تغيير مسالمت آميز بدهيد، با اتکا به کدام نيروها ميخواهيد اين کار را بکنيد وقتی هيچ تعاملی با گروه های فعال مدنی نداريد؟»

پيشنهادها و راهکارها

امير ممبينی به عنوان پيشنهاد مطرح کرد که اجا قوانين و مقرراتی را تصويب کند که مبشر يک فرهنگ نوين باشد و برداشت ايدئولوژيک حکومت از محيط زيست را به چالش بکشد.

وی گفت: «نبايد بحث انتخابات را صرفا به مسائل سياسی محدود کنيم اگر بحثی در مورد اصلاح طلبان هست بايد در مورد مواضع کانديداها در مورد محيط زيست هم گفتگو کرد.»

منصوره شجاعی با تاکيد بر اينکه جريان اجتماعی جامعه محور است و جريان سياسی روی قدرت تمرکز دارد گفت: « من بعيد ميدانم که جنبش زنان بتواند نماينده ای در اجا داشته باشد بلکه به نظر من اجا ميتواند کميسيون زنان داشته باشد».

وی تصريح کرد که نقطه تلاقی جنبش اجتماعی و سياسی بايد در جريان دموکراسی خواهی و با پيدا کردن مطالبات مشترک ايجاد شود.

خانم شجاعی به اين نکته اشاره کرد که در همين سه سال گذشته چندين قانون تبعيض آميز عليه زنان به تصويب رسيد اما اجا هيچ عکس العملی نشان نداد.

وی پيشنهاد کرد برای تقويت نقطه تلاقی اجا با جنبش زنان مثلا يک بار روز جهانی زن يا روز جهانی مبارزه با خشونت عليه زنان توسط اين نيروی اجتماعی برگزار شود.

صادق کارگر نيز از عدم اعتراض اجا به قانون کار انتقاد کرد و گفت جريانی که سابقه چپ دارد بايد بيش از اينها به جنبش کارگری اعتنا داشته باشد.

او گفت بر اساس قانون کار فعلی زمان استخدام به زن کارگر عملا گفته ميشود حامله نشو، مهد کودک نيست و يا موقع اجاره خانه به کارگر موقت خانه اجاره نمی دهند. آيا اجا نمی خواهد واکنشی به اين مسائل نشان دهد؟

بخش رسانه ای اتحاد جمهوری خواهان