تجربه نماينده پارلمان اروپا از ديدار با پناهندگان ايرانی مقيم ترکيه، گفت‌وگو با ماريچه اسخاکه

موضوع حقوق بشر موضوع بسيار ملموسی است. تو هر که می‌خواهی باش و هر چه می‌خواهی بگو، اما مسأله شخصی نيست. در آمستردام و لندن هم مردم با تبعيض سروکار دارند. به‌علاوه، اين يک توهم است که فکر کنيم تحولات در آن دوردست‌ها اهميتی برای هلند ندارند

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

"چندسال پيش هنگامی که در شرق ترکيه بودم به يک زوج ايرانی برخوردکردم. همسن من بودند. اندکی بعد از تظاهرات مربوط به نتايج انتخابات رياست جمهوری ٢٠٠٩ بود. مرد پسر يک آيت الله مهم، اما خود مخالف جمهوری اسلامی بود"

بعضی از آدمها زندگی خود را برای اندکی آزادی به مخاطره می اندازند، در حالی که ما اينجا آنقدر آزادی داريم که به نظر می آيد گاهی متوجه آن نيستيم. اين موضوعی است که ماريچه اسخاکه را خيلی به خود مشغول می دارد. نماينده پارلمان اروپا در فکر آنست که در اين مورد يک فيلم مستند بسازد. اين مصاحبه در اول سپتامبر ۲۰۱۴ در روزنامه NRC Next انتشاريافت.

* ممکن است اين بار راجع به سياست صحبت نکنيم؟
- به نظرم فکر خوبی است!

* اگر نماينده پارلمان اروپا ازجانب "دموکراتهای ۶۶" نبودی، چکاره می شدی؟
- مستندساز. اين رويايی است که از ديرباز داشته ام، چيزی که براثر کارم در زمينه سياست قويتر شده است

* آها، پس قصد داری سياست را ترک کنی.
- نه، نه اينکه بخواهم سياست را ترک کنم. از آنجا که من به دليل کارم زياد سفر می کنم ضمن کارم آنقدر به داستانها و سرگذشتهای ويژه ای برخورد می کنم که فکر می کنم بايد شنيده و ديده شوند.

* مثلا؟
- مثلا، چندسال پيش هنگامی که در شرق ترکيه بودم به يک زوج ايرانی برخوردکردم. همسن من بودند. اندکی بعد از تظاهرات مربوط به نتايج انتخابات رياست جمهوری ٢٠٠٩ بود. مرد پسر يک آيت الله مهم، اما خود مخالف جمهوری اسلامی بود. پس از چندماهی که زندانی شده بود به خاطر عيد نوروز چند روزی به او مرخصی داده بودند. هنگامی که در همين مدت کوتاه آزادی اش به دوستی کمک کرده بود تا از کشور فرار کند خودش هم مجبور شده بود همراه او از مرز ترکيه عبور کند، زيرا در غيراينصورت هردو تايشان دستگير می شدند. در زندان به خاطر مقام پدرش از شکنجه اش "گذشته" بودند، اما مجبورش کرده بودند که شکنجه شدن ديگران را تماشا کند، مجازاتی که می گفت برايش بسيار بدتر بود.
همسرش هنگام تعطيلات پنهانی به ديدنش آمد. می خواست تنها با من صحبت کند. سراپا می لرزيد. پدرشوهرش زمانی که پسرش در ترکيه بود، فوت کرده بود. نقطه ای که مرد در شرق ترکيه در آن به سر می برد در ٨٠ کيلومتری مرز ايران قرارداشت، اما از ترس دستگير شدن هرشب جايش را عوض می کرد. ماموران مخفی جمهوری اسلامی در ترکيه هم دنبال پناهجويان هستند و قبلا در مواردی رد آنها را پيدا کرده بودند. زن نمی توانست خبر مرگ پدرشوهرش را به همسرش بدهد، زيرا می ترسيد برای وداع يا برای انتقام به منزل برگردد.
اين قبيل صحنه ها عميقا برانسان تاثير می گذارند و با آدم می مانند. ميل داشتم در اين زمينه ها کار بيشتری انجام بدهم. البته، اينها را جزو کار سياسی ام به حساب می آورم، اما اين در يک سطح انتزاعی صورت می گيرد، آدمها چهره ای برای خود دارند و اين چيزی است که گاهی نبودش را احساس می کنم.

* باتوجه به کاهش محبوبيت اتحاديه اروپا راجع به ادامه دفاع از آن چطور فکر می کنی؟
- البته، گاهی وقتها کار خيلی دشوار می شود، تضاد و تعارض بسيار زياد است. موقعی که پس از بازديدی از يک کمپ پناهندگی به يک جلسه سخنرانی يا رای گيری در پارلمان اروپا می روی تضاد آشکار را می بينی. بعضی از آدمها زندگی خود را برای اندکی آزادی عملا به خطر می اندازند، در حالی که ما اينجا آنقدر آزادی داريم که به نظر می آيد گاهی متوجه آن نيستيم.
بعلاوه، من اين احساس را ندارم که بايد از پارلمان غيرمحبوب فعلی اروپا دفاع کنم، اما براين باورم که امکاناتی را که در اختيار داريم بايد برای ساختن يک اتحاديه بهتر و دموکرات تر به کار ببنديم. جامعه باز، آنطور که می شناسيمش زير فشار قرار دارد.

* اينطور فکر می کنی؟
- بله، سياستمداران می گويند که تظاهرات و حمل پرچمها بايدبصورت پيشگيرانه ممنوع اعلام شوند. اما، حق آزادی بيان، همين طور حق تظاهرات کنه اصلی دموکراسی و جزو حقوق اساسی هستند. از ١١سپتامبر ٢٠٠١ اين گرايش ايجاد شده که به بهانه امنيت آزادی را محدود کنند. حتی هنگامی کهموضوع به امنيت اينترنتی مربوط است. به نظر می آيد که مردم حاضرند برای آن، ازبخشی از آزادی شان صرف نظر کنند. افشاگری های مربوط به سازمان امنيت ملی امريکا نشان می دهد که اکنون چه امکانات فنی وسيعی برای ورود غيرمجاز در عمليات اينترنتی هر فرد، خواه مظنون يا غيرآن، بوجود آمده است. درنتيجه، مقبوليت و پايه های اصل "بی گناهی،مگر درصورت اثبات خلاف آن" متزلزل شده است. اين واقعيت که اين همه تصميمات بدون نظارت و کنترل ضروری دموکراتيک يا قانونی، غالبا هم با کمک شرکتها و موسسات تجاری، اتخاذ می شوند و اينکه کاربران اينترنت در سراسر دنيا قربانی آن می توانند باشند، نشانه آنست که اصول اساسی دموکراسی خيلی راحت زيرپا گذاشته می شود. پرسش عمده اينجاست که آيا می توان همه اينها را به حالت اول برگرداند. با تحديد آزادی ها و شفافيت درواقع به تروريستها آنچه را که می خواهند می دهيد.البته، نبايد آنقدر ساده لوح باشيم که از تهديدهای واقعی آنها غافل بمانيم، اما لازمست بدانيم که از چه چيز دفاع می کنيم.

* حالا باز راجع به سياست صحبت می کنيم.
- بله و نه.

* پاسخ خاص "دموکراتهای- ۶۶" است.
- (می خندد) "بله، شايدهمين طور است. اما تمايز و به ويژه ژرفا درارزشها کماکان چيزهای مهمی هستند، فقط به يک عنوان يا توئيت مختصر نمی توان قناعت کرد.

* فکر نمی کنی موضوعاتی مثل ايران، حقوق بشر و حتی موضوع انتزاعی تر"اروپا درجهان" که خودت را مشغول آن می کنی گيرايی و جذابيت چندانی ندارند؟
- موضوع حقوق بشر موضوع بسيار ملموسی است. تو هرکه می خواهی باش و هرچه می خواهی بگو، اما مساله شخصی نيست. در آمستردام و لندن هم مردم با تبعيض سروکار دارند. بعلاوه، اين يک توهم است که فکر کنيم تحولات در آن دوردستها اهميتی برای هلند ندارند. تابستان گذشته اين را با تاسف حس کرديم. روسيه، داعش، سوريه يا ليبی بطور مستقيم ما را تحت تاثير قرار دادند. ارتباط ما با سراسر دنيا از طريق تجارت، مساله پناهندگان يا هلنديانی که در جنگی در خاورميانه شرکت دارند، هرروز بيشتر می شود.

* حالا که در بروکسل سکوت برقرار است.
- بله، خيلی ساکت است و اين قابل قبول نيست.

* پيش از اينکه فراموش کنم، بگو ببينم کار آن ايرانی ها چه شد؟
- آنها از من می خواستند که برايشان ويزا بگيرم.

* و تو چه کردی؟
- چنين کاری ازمن ساخته نيست.

* برای چه؟
- برای اينکه يافتن يک چارديواری امن درهلند بسيار مشکل شده است. ما از يک سرزمين امن برای آزادانديشان به کشور بسته ای تبديل شده ايم. در روزهای بعد از زدن هواپيمای ام اچ ۱۷آقای تِيوِن، معاون وزارت امنيت و دادگستری، اعلام کرد که علی رغم تقاضای دولت آلمان، هلند ديگر پناهچويان سوری نخواهد پذيرفت، برای اينکه کشور در سوگ عميقی به سر می برد. به دليل عزای گسترده عمومی توجه چندانی به اظهارات وی نشد. انتخاب زمان اعلام از لحاظ سياسی کاری زيرکانه، اما از لحاظ اخلاقی کار ناپسندی بود. کشور ما اکنون فقط ٢۵٠ پناهجوی سوری را می پذيرد، در حالی که سوئد با جمعيتی با نصف جمعيت ما ١۶٠٠٠ پناهجوی سوری را پناه می دهد. اين نظر که مساله تعداد نيست، بلکه به آدمها مربوط می شود، مبالغه آميز است.

* حالا خيال داری چه کنی؟
- من علاقمندم بدانم وضع ايرانی ها چطور است. گاه به گاه ايميلهای ناشناسی از ايران دريافت می کنم. همين طور از افرادی که سالها پيش در ترکيه ملاقاتشان کرده ام. بهترين کاری که می توانم بکنم اينست که سرگذشت ايشان را در راستای يافتن راه حلها به کار ببرم.

* به نظر می رسد که سياستمداران در اين زمينه کار بيشتری بايد بکنند.
- مسلما، اين کاری است که بايد انجام بگيرد، اما سياستمداران شايد درباره شمار زيادی از مسايل و مشکلات توافق داشته باشند، اما راجع به راه حلها چنين نيست. سياست خارجی اروپا ضعيف است. در زمينه دفاعی به ندرت همکاری صورت می گيرد، در حالی که تقريبا هيچ کشور عضوی به تنهايی توان دفاع از خودرا ندارد. علاوه برآن، کشورهايی مثل روسيه، چين و ايالات متحده به راحتی کشورهای عضو اتحاديه را به جان هم می اندازند. مثلا، به جای اينکه انرژی موردنيازمان را همه باهم بطور جمعی بخريم، ٢٨ بار انرژی خريداری می کنيم و اصلا به فکر آن نيستيم که در زمينه انرژی مستقل و خودکفا باشيم. درعين حال رهبران دولتها نمی توانند راجع به يک سياست و رويه محکم باهم توافق برسند. به جای اينکه برای يک اروپای نيرومند رهبری از خود نشان دهند يا اصلا بينشی بلندمدت اتخاذ نمايند، ترجيح می دهند موقعيت خودشان را حفظ کنند و در انتخابات پيروز شوند.

* در خاتمه، می توانی بگويی اولين مستندت را کی می بينيم؟
- مسلما آنرا خواهيد ديد. اما فعلا من به عنوان نماينده مردم آنچه را در توان دارم برای روشن کردن موضوعات و مسايل مهم و افراد وعناصری که پشت سر آن قرار دارند، انجام می دهم.

ــــــــــــــــــ

ماريچه اسخاکه (متولد ۱۹۷۸) نماينده پارلمان اروپا از جانب حزب" دموکراتهای- ۶۶"هلند است. قلمرو فعاليت او تجارت بين المللی، امور خارجه و فناوری است. وی سخنگوی دولت در موضوع پيمان بازرگانی با ايالات متحده است و توانست پارلمان اروپا را با اصلاحات موردنظرش در زمينه بی طرفی اينترنت در قانون گزاری اتحاديه اروپا با خود همراه سازد. بدين جهت روزنامه وال استريت ژورنال او را "مطرح ترين سياستمدار اروپايی در زمينه شبکه مجازی" خوانده است.

اين مصاحبه در اول سپتامبر ۲۰۱۴ در روزنامه NRC Next انتشاريافت. نسخه ديجيتال آن را در [تارنمای NRC] بخوانید.