بیانیه گزارشگران بدون مرز درباره اینترنت و سرکوب در ایران

دست‌کم ۱۲ تن در واکنش به ارسال و تبادل پیامک‌های طنز آمیز در باره آیت‌الله خمینی، بازداشت شده‌اند، مقامات ایران تأیید کرده‌اند که می‌توانند نرم‌افزارها ارسال کننده این پیام‌ها، را کنترل و یا مسدود کنند. در پی این رخ‌دادها، گزارش‌گران بدون مرز، به کاربران در استفاده از این نرم‌افزارها، احتیاط بیشتر را توصیه می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران شبکه اینترنت را سخت‌گیرانه کنترل می‌کند. از آغاز شهریویر ماه ۱۳۹۳، پیام‌های طنز آمیزی در باره آیت‌الله خمینی بر روی سه نرم‌افزارکاربردی واتس‌آپ، ویبر و تانگو انتشار یافتند، این لطیفه‌ها سپس به شبکه‌های اجتماعی فیس بوک و توئیتر نیز راه یافتند. مقامات رسمی ایران تأیید کرده‌اند در واکنش به ارسال و تبادل این پیامک‌های، دست‌کم ۱۲ تن را بازداشت کرده‌اند،آنها همچنین تأیید کرده‌اند که می‌توانند نرم‌افزارها ارسال کننده این پیام‌ها، را کنترل و یا مسدود کنند. در پی این رخ‌دادها، گزارش‌گران بدون مرز، به کاربران در استفاده از این نرم‌افزارها، احتیاط بیشتر را توصیه می‌کند.

واتس‌آپ، ویبر و تانگو

در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۹۳ ،سردار سیدکمال هادیانفر، رئیس پلیس فتا، در رابطه با پیام‌هایی توهین آمیزی که در فضاهای مجازی در آیت الله خمینی منتشر شد، گفت: «باید بدانید که پیام‌های خصوصی در وایبر، واتس آپ و... توسط پلیس فتا قابل کنترل است.»

واتس‌آپ، وایبر و تانگو، نرم‌افزارهای‌ کاربردی و پیام‌رسانی هستند،برای مکالمه و یا ارسال پیامک به فهرست مخاطبان تلفن همراه از طریق شبکه اینترنت. پیام‌های بر روی واتس‌آپ، ویبر و تانگو نیز چون دیگر داده‌های به هنگام انتقال بر روی اینترنت در معرض خطر مسدود شدن، رصد و دستیابی و کنترل، هستند.

از میان این سه نرم‌افزار کاربردی که برای پیام‌های طنزآمیز در باره بنیان‌گذار جمهوری اسلامی استفاده شده است، تنها واتس‌آپ است که محتوای پیام‌ها را کدگذاری می‌کند. با این حال متخصصان امنیت داده‌پردازی چندین بار وجود حفره‌های امنیتی در این نرم‌افزارها را تأیید کرده‌اند. کسانی که اینترنت را کنترل می‌کنند ( اینترنت کابلی، ۳G و یا edge بی سیم خانگی) با کوششی بیشتر، امکان دست یابی به محتوای پیام‌ها را دارند. در سال ١٣٨٨ در پی خصوصی سازی عرصه ارتباطات در ایران، شرکت مخابرات، اصلی‌ترین شرکت ارتباطاتی و بزرگ‌ترین شرکت خدمات دهنده ایتنرنت کشور به تملک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمده است. سه اپراتور مهم تلفن همراه در ایران نیز در اختیار حکومت قرار دارند.
در تاریخ ۱۶ مهر،ابراهیم رئیسی دادستان کل کشور «شناسایی و دستگیری» عاملان انتشار پیام‌های طنزآمیز در باره آیت‌الله خمینی را تأیید کرد.

گزارش‌گران بدون مرز با توجه به استفاده‌ی بسیاری از روزنامه‌نگاران و شهروند وب‌نگاران از این نرم‌افزارهای و در برابر نبود اطلاعات کافی در باره‌ی خطر استفاده از آنها، از هر سه شرکت واتس‌آپ، وایبر و تانگو خواهان توضیح و اطلاعات مشخص در مورد موازین به‌کار گرفته شده از سوی آن‌ها برای حفظ امنیت کابران شد. تا امروز هیچ پاسخی به نگرانی سازمان داده نشده است. در برابر نبود پاسخی از سوی این سه شرکت، توصیه گزارش‌گران بدون مرز به استفاده‌کنندگان این نرم‌افزارها احتیاط برای تبادل داده‌های حساس است.

دوراهه‌ی سرکوب و توسعه اینترنت در ایران

حجم انتشار پیام‌های نه چندان تحسین آمیز در باره‌ی رهبر سابق جمهوری اسلامی را، مقامات حکومتی « توطئه ای» قلمداد کردند، تا امر بر مهار بیشتر شبکه اینترنت در ایران دهند.

احمد علم‌الھدی امام جمعه مشهد و یکی از روحانیان نزدیک به علی خامنه‌ای،با متهم کردن وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات به «بزرگترین آفت» که « اوضاع اینترنت را به ھم می‌ریزد.» اعلام کرد : «رھبری دستور دادند که از افزایش سرعت اینترنت پرھیز شود با این حال شاھد این ھستیم که دستورالعمل ایشان را زیرپا گذاشتند و اینترنت امروز در جیب ھمه بچه‌ھا قرار دارد و این خود به تنھایی باعث توسعه فحشا در جامعه است.»

بسیاری از اعضای دولت از این میان محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات با تأکید بر ضرورت « جایگزین ملی» نرم‌افزارها کاربردی چون واتس‌آپ، وایبر و تانگو اعلام کرد‌ه است «تا زمانی که جايگزينی برای اين شبکه‌ها در کشور نداشته باشيم دولت موافق مسدود کردن آنها نيست(...) و در این باره « دولت با سه دانشگاه برای طراحی این نرم افزارها قرارداد بسته است.»

از آغاز دوره ریاست جمهوری حسن روحانی در مرداد ماه ۱۳۹۲، چگونگی کنترل اینترنت در ایران به جدلی جدی در راس حکومت تبدیل شده است. رژیم تهران همچنان به توسعه اینترنت ادامه می‌دهد. بنا بر آمار رسمی انتشار یافته در سامانه مدیریت ضریب نفوذ اینترنت در کشور، وابسته به وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات، ضریب نفوذ اینترنت در ایران ۴۹.۱۳ درصد است و تعداد کاربران نزدیک به ۳۷ میلیون نفر اعلام شده است. ایران یکی از کشورهای پر کاربر منطقه محسوب می‌شود. دولت حسن روحانی طرح اینترنت حلال (ملی) را رها نکرده است، اما به دلایلی از این میان اقتصادی خواهان انعطاف بیشتر در این زمینه است.

بنا بر اطلاعات رسمی منتشر شده در وب‌گاه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران تنها در طی سال ۱۳۹۲ وارادت سخت‌افزار ( برای کامپیوتر و شبکه اینترنت) و گوشي تلفن همراه، از دو کشور چین بیش از دو میلیارد دلار (۲,۳۰۰,۶۳۲,۹۶۸ ) و از امارات متحده عربی بیش از یک میلیارد و نیم دلار (۱,۵۹۰,۵۴۰,۶۲۵) بوده است. صدها شرکت وارادت نرم‌افزار کامپیوتر و اینترنت که بسیاری از آن‌ها وابسته به سپاه پاسداران و مقامات حکومتی هستند، از این بازار پر منفعت بهرمند می‌شوند.