امکان حذف دلار از ۵۵ درصد واردات

ایسنا ـ پيمان پولی دوجانبه استفاده همزمان از دو پول ملی کشورهای مبدا و مقصد برای تسويه‌های مرتبط با تجارت فرامرزی به گونه‌ای که نيازی به ارز واسط نباشد است. اين درحالی است که تاکنون بيش از ۵۰ پيمان پولی دوجانبه بين ۳۲ کشور امضا شده که در رأس آنها چين با حدود ۲۹ مورد قرار دارد و ژاپن با۹ و کره‌جنوبی نيز با پنج پيمان پولی در جايگاه دوم و سوم قرار دارند.

اگرچه کمرنگ شدن ارزهای واسطی نظير دلار در معاملات بين المللی در دوره تحريم ها و اعمال فشار خارجی که حساسيت آن را نسبت به قبل افزايش می‌دهد ارزش پيمانهای پولی را بيش از پيش بالا می برد، ولی انعقاد اين پيمانها ويژه شرايط تحريم نبوده و کشورهای خارج از اين محدوديت نيز به آن وارد شده اند.

اما ايران نه در سالهايی که شدت تحريم های اعمالی عليه آن و نه در روزهايی که تحريم ها نسبت به قبل تشديد شده و معاملات بين المللی بالاخص بانکی تحت الشعاع قرار گرفت به اين ميدان وارد نشد.

باوجود اينکه بخش قابل توجهی از منتقدان براين باورند که کم کاری بانک مرکزی و عدم ريسک پذيری آن در اين رابطه مانعی برای جاماندن ايران از اين دور شده اما مقامات بانک مرکزی معتقدند که همواره کارشناسان اين بانک در مورد ابعاد پيمانهای پولی بررسی‌هايی را انجام داده‌اند ولی به نتيجه قابل قبولی که ايران بتواند بر پايه آن به طور محکمی چنين قرار دادهايی را امضا کرده و دلار و يا ساير ارزهای واسط را به مرور از معاملات خود حذف کند نرسيده است.

اين در حالی است که تحقيق و بررسی اخير مرکز پژوهش های مجلس در رابطه با ضرورت و امکان انعقاد پيمان پولی دوجانبه، آن را به عنوان يکی از محوری‌ترين اقدامات در راستای پياده‌سازی سياست‌های"اقتصاد مقاومتی" در حوزه تبادلات بانکی خارجی کشور معرفی کره و ارتقای جايگاه ريال در تجارت بين‌المللی، کاهش آثار تحريم بانکی، افزايش قدرت چانه‌زنی کشور و کاهش هزينه و ريسک انتقال ارز را از مهمترين دستاوردهای امضای پيمان پولی دوجانبه می داند.

در گزارش مرکز پژوهش های مجلس تاکيد شده که اگر ايران با هشت کشور چين، هند، کره‌جنوبی، ترکيه، امارات متحده عربی، تايوان، پاکستان و روسيه وارد پيمان پولی دوجانبه شود، اين امکان وجود خواهد داشت که بيش از ۵۵ درصد واردات به‌صورت دوجانبه تسويه ‌شده و نيازی به ارزهای واسط نظير دلار نيست.

اما کارشناسان معتقدند که برای اجرای پيمانهای پولی تاکيد و ضرورت چندانی بر متعادل بودن تجارت با کشور مقابل نيست، چرا که چين تاکنون با ۲۹ کشور پيمان پولی امضا کرده که با هيچکدام، تجارت متعادل نداشته است.

در حالی بسياری از صاحب نظران و کارشناسان پيمانهای پولی را برای ايران ضرور می دانند که به اعتقاد آنها دليل مشخص و قانع کننده ای برای عدم ورود بانک مرکزی و ساير سازمانهای درگير، به حتی يک پيمان دوجانبه وجود ندارد، اين درحالی است که کشورهايی که تحت تحريم هم قرار نداشته و مبادلات ارزی آنها کاملا آزاد انجام می شود نيز با درک ضرورت اين موضوع و تعيين راهکار نسبت به آن اقدام کرده‌اند.

با اين وجود اخيرا بحث انعقاد پيمان پولی دو جانبه بين ايران و روسيه مطرح شد تا با توجه به حجم بالای مبادلات بين اين دو کشور با حذف دلار، روبل و ريال جايگزين شوند، اما در حالی که حدود سه ماه از قرار بررسی اين مورد در بانک مرکزی می گذرد هنوز نتيجه مشخصی از نتيجه آن اعلام نشده است.