پياده روی اربعين و بهره برداری جمهوری اسلامی، علی افشاری

مراسم اربعين حسينی امسال از جهاتی متفاوت با ساليان گذشته است. در مرکز اين تمايز افزايش شمار کسانی که پياده به کربلا می روند و همچنين افزايش بعد آئينی اربعين در تبليغات حکومت و بهره برداری سياسی آن قرار دارد.

معمولا در گذشته افرادی از مذهبی ها برای کسب ثواب بيشتر از نجف با پای پياده در ايام محرم و صفر به کربلای معلی می رفتند. اين اقدام فراگير نبود. اما بعد از سقوط حکومت صدام و برداشته شدن محدوديت برای زيارت و مرايم عزاداری حسينی پياده روی به سمت کربلا برای حضور در مراسم اربعين جايگاه ويژه ای يافت و به مرور بر تعداد افرادی که در آن حضور می يافتند افزوده شد. به گونه ای که امروز امکانات و زير ساخت هايی برای اين منظور در جاده نجف و کربلا فراهم شده است. از جمله اين امکانات کمپ ها ، حسينيه ها و سرويس های بهداشتی در طول مسير است. مسير راهپيمايی در حدود ۸۰ کيلومتر است که با ۱۴۵۲ ستون در فواصل راه نشانه گذاری شده است. فاصله ستون ها با يکديگر ۵۰ متر است. اين ستون ها تداعی کننده سازه های سنگی مشابهی هستند که در دوران امپراطوری بيزانس برای تعيين فاصله شهر ها با قسطنطنيه تعبيه شده بودند.

معمولا پياده روی با سرعت معمولی در روز مدت زمان حرکت از نجف تا کربلا سه تا ۵ روز روز طول می کشد.

در سال های گذشته مراجع سنتی و محلی در نجف معمولا از مردم برای شرکت در مراسم پياده روی دعوت می کردند . در سنت شيعی پياده روی به سمت بقاع متبرکه به عنوان بخشی از آئين عزاداری مورد توجه بوده و برای آن ثواب هايی نيز اعلام کرده اند. شروع ارزش گذاری برای پياده روی به سمت مقبره های امام شيعه از دوره شاه عباس صفوی شروع شد که خود اقدام به حرکت با پا به سمت مشهد کرد. ممکن است است اين مناسک ريشه های دورتری داشته باشد.

اما بين اين حرکت و فلسفه عاشورا و حرکت امام حسين ارتباط معنايی وجود ندارد. نه تنها اين حرکت بلکه حتی خود عزدارای هم فی نفسه تطابقی با مشی و سيره امام حسين ندارد. بعد از گذشته قريب به چهار ده قرن ديگر حرکت امام حسين به تاريخ پيوسته است. آنچه اهميت دارد توجه به معارف و ارزش هايی است که آن انسان بزرگ و جان مشتاق تقرب الهی زندگی اش را وقف آن کرد. مصيبتی که بر امام حسين رفت سنگين بود اما آن مصيبت در مقابل درخشش امام حسين در درازای تاريخ و منکوب شدن و رسوا گشتن دربار اموی و ابن سعد ها و عبيدالله ابن زياد ها وزنی ندارد. از اين رو ميراث امام حسين فراتر از مظلوميت او حقانيت راه وی و تاکيد بر ظلم ستيزی و از بين نرفتن وظيفه و کرامت انسانی در بد ترين شرايط است. عزاداری در حد معقول اگر با هدف تعميق محبت و علاقه باشد و با شناخت و آگاهی و از همه مهتر با پيروی از مکتب امام حسين همراه شود ارزشمند است. اما عزاداری به عنوان يک قالب و ابزار نبايد اصل شود که متاسفانه در رويه مراسم و مناسک کنونی اين شکل را پيدا کرده است. کثيری از کسانی که برای امام حسين عزاداری های طولانی می کنند، حتی روايت های مشهور ماجرای عاشورا و نهضت امام حسين را نمی دانند و تحت تاثير برخورد های تحريف آميز و نادرست از آن واقعه دوران ساز هستند.

گسترش مناسک مذهبی در خصوص عاشورا در مسير افزايش و تعميق هويت گرايی از عاشورا و تشيع صورت می گيرد و در تحليل آخر اهداف سياسی و معطوف به کسب موقعيت های اجتماعی را دنبال می کند و ناگزير از توجه به ماهيت و پيام حرکت امام حسين غفلت کرده و در مواردی محتوی ضد اهداف امام حسين را ترويج می نمايد.

پرداختن بيشتر به اين موضوع از حوصله اين مقاله خارج است اما مقصود حکومت از تبليغ گسترده شدن ابعاد مناسک عاشورا و از جمله تبليغ برای پياده روی اربعين از اين دسته است.

امسال شمار افرادی که از ايران برای پياده روی به سمت کربلا و حضور در مراسم اربعين در حرم امام حسين افزايش چشمگيری داشته است. برخی از زائران از مرز های ايران و عراق پياده روی را شروع کرده اند.

بر اساس گزارش برخی از شاهدان عينی حجم تبليغات سياسی حکومت در پياده روی امسال از نجف به کربلا بالا بوده است. امسال به نظر می رسد تنوع حضور شيعيان از کشورهای محتلف در اين تجمع مذهبی، سران جمهوری اسلامی را برآن داشته است تا از مسير هشتاد کيلومتری نحف به کربلا، برای تثبيت خلافت آقای خامنه ای بر شيعيان ومسلمين منطقه بهره برداری کنند.

پرچمهای لبيک يا خامنه ای، نحن ابناء الخامنئی ( ما فرزندان خامنه ای هستيم) وخامنئی قائدنا (خامنه ای رهبر ماست) ، صحنه ای است که اين روزهای در کشور عراق ودر مسير نجف به کربلا بسيار به چشم می خورد. در ميان زائران پياده برخی لباسهايی با تصوير آيت الله خمينی وعلی خامنه ای برتن کرده اند که شک زيادی وجود دارد که نيرو های وابسته به بسيج و سپاه قدس هستند.

برخی مقامات رسمی وحکومتی عراق بارها نسبت به بهره برداری سياسی حکومت ايران از اين مراسم مذهبی هشدار داده اند و اين فعاليت ها را راهبرد جمهوری اسلامی برای بسط نفوذ خود در افکار عمومی مردم عراق قلمداد کرده اند. اما عليرغم اين هشدارها نفوذ سياسی، امنيتی ونظامی جمهوری اسلامی در اين کشور مانع از جلو گيری از اينگونه اقدامات حکومت ايران شده است.

در يکی از فيلمهای منتشر شده از اقدامات عناصر حکومتی پرچمی نشان داده می شود که بر روی آن شعار لبيک يا خامنئی حک شده است. در شرايطی که مردم عراق به طور سنتی مرجعيت خود را در نجف دانسته ونظرات آيت الله سيد علی سيستانی را مبنای رفتار سياسی خود قرار می دهند، طرح شعارهايی از اين دست، نشان می دهد رهبری و نيرو های همسو با او در انديشه رقابت با آيت الله سيستانی در عراق و گسترش نفوذ رهبری ايران در بين مذهبی های عراق و تغيير جهت گيری آنها هستند. برخلاف مشی معتدل آيت الله سيستانی، جمهوری اسلامی علاقه چندان به ثبات سياسی وامنيتی عراق در قالب بسط و گسترش دمکراسی و تکثر گرايی سياسی ندارد و به طرح نظامی مشابه جمهوری اسلامی بر اساس شيعه گرايی آمرانه در برابر الگوی عراق دموکرات پس از صدام همچنان تمايل نشان می دهد.

به گزارش سازمان جهانی ديده بان حقوق شيعيان، يکی از ارگانهای رسمی مدافع حقوق شيعيان در سراسر جهان ومستقر در آمريکا، هواداران نظام ايران، در مسير پياده روی اربعين، اقدام به درگيری با هواداران ديگر مراجع تقليد شيعه بويژه مرجع تقليد منتقد مانند ، سيد صادق شيرازی، نموده اند. در برخی موارد پلاکارها، پوسترها وتصاوير اين مرجع تقليد توسط عناصری که متهم به خط گيری از وزارت اطلاعات ايران هستند ، پايين کشيده شده و پاره گشته اند.

برخی عناصر ناشناس به دفتر سيد صادق شيرازی در شهر کربلا حمله کرده ومسئول دفتر وی ، حجت الاسلام محمدی، را زخمی کرده اند.

حتی اين نيرو ها در مسير پياده روی اربعين اقدام به نصب پوسترهای رهبر جمهوری اسلامی بر روی پوستر آيت الله علی سيستانی نموده اند. امری که بر اساس برخی از گزارش ها خشم قبايل عرب ساکن در منطقه را برانگيخته وبه درگيری با عناصر متهم به وابستگی به حکومت ايران انجاميده است.

اين اقدامات نشان می دهد که حکومت نه تنها به دنبال بهره برداری سياسی از مراسم اربعين در عراق است بلکه به تصفيه حساب سياسی با ديگر مراجع مستق و منتقد شيعه نيز می پردازد.

البته هدف اصلی با توجه به جنگ قدرت در منطقه خاور ميانه ، تلاش نظام برای گسترش نفوذ در عراق و تثبيت موقعيت خود به عنوان نيرويی است که قادر به حل بحران و رفع تهديدات است. در اين ميان همچنين در صدد است تا از فرصت پيش آمده برای از به در کردن رقيبان درون مذهبی وبرون مذهبی اش استفاده نمايد.

جالب آنجا است که در سال های اوليه بعد از سقوط صدام که اين پياده روی به صورت گسترده در عراق صورت می گرفت، چمهوری اسلامی توجهی نشان نمی داد. تنها در ساليان اخير است که با توجه به بحران عراق و مشاهده تاثيری که اين مراسم بر افکار عمومی شيعه در منطقه دارد سران حکومت به فکر تاثير گذاری افتاده اند .

در مجموع رويکرد جمهوری اسلامی به پياده روی اربعين و تقويت آن بر مبنای انگيزه های سياسی و تقويت نفوذ و عمق استراتژيک خامنه ای در عراق و تلاش تحکيم موقعيت کاذب ولی امر مسلمانان جهان صورت می گيرد.