گزارش لس انجلس تایمز از مذاکرات هسته ای: چه چیزی در خطر است؟

لس انجلس تایمز نوشت: دیپلمات هایی که به دنبال محدود کردن برنامه هسته ای ایران هستند، از مدت ها پیش گفته اند که در صورت عدم تمایل تهران به تغییر موضع، چانه نزنی را ادامه نخواهند داد، آنها بعد از دوسال مذاکرات فرساینده و دو بار اتمام ضرب الاجل دقیقاً همین کار را کرده اند.

به گزارش سرویس بین الملل پایگاه خبری «تیک» Tik.ir، شش قدرت جهانی و ایران نتوانستند در پایان ضرب الاجل روز 24 نوامبر به یک توافق فراگیر برسند و این مذاکرات را هفت ماه دیگر تمدید کردند. دیپلمات های گردامده در وین گفته اند که نظرات تازه ای در آخرین ساعات مذاکرات حاصل شد که باید بر روی آنها مطالعاتی صورت می گرفت، لذا آنها یک ضرب الاجل دیگر را تعیین کردند.

جان کری- وزیر خارجه امریکا - به خبرنگاران گفت: «عاقلانه نیست که پا پس بکشیم.»

اگرچه اختلافات عمیقی در خصوص مسائل اصلی باقی مانده است، ولی دیپلمات ها نگران آنند که شکست در گفتگوها خطراتی را - پیشرفت در برنامه هسته ای ایران، احتمال خطر بیشتر سوی جنگ یا تحریم های تازه ازسوی امریکا و اروپا که می تواند اقتصاد ایران را هرچه بیشتر مورد صدمه قرار دهد - برای تمام طرف ها به وجود آورد.

توافقی که قصد حصول آن بود، یک معامله را در بر می گرفت: قدرت های غربی تحریم های اقتصادی تحمیلی از سوی امریکا، اروپا و سازمان ملل علیه ایران را مرتفع خواهند کرد، مشروط بر آن که ایران محدودیت های اعمال شده را بپذیرد.

ایران و شش قدرت جهانی – امریکا، انگلیس،فرانسه،آلمان، روسیه و چین- تحت شرایط یک توافق موقت اجرایی شده از ماه نوامبر 2013 میلادی، مشغول مذاکره با یکدیگر بوده اند. یک برنامه موسوم به طرح مشترک اقدام در ازای توقف برخی از نگران کننده ترین فعالیت های هسته ای ایران، یک تخفیف نسبی در مورد تحریم ها را برای این کشور قائل شد.

این گفتگوها ظرف مدت یک سال در چندین زمینه به پیش رفته است. ایران موافقت کرده است تا از افزودن بر تعداد سانتریفوژها - دستگاهی که اورانیوم را برای تبدیل شدن به سوخت هسته ای غنی سازی می کند – دست بردارد. این کشور همچنین توافق کرده است تا غنی سازی در سطح 20 درصد - نزدیک به سطح مورداستفاده به عنوان سوخت بمب- را متوقف کند.

با این حال، اختلافات باقی مانده هنوز لاینحل مانده است. ایران که برنامه غنی سازی خود را نماد دستاورد ملی تلقی می کند، مایل به توقف برخی از فعالیت های خود است، ولی از درخواست برای برچیدن ساختار 100 میلیارد دلاری زیرساختار هسته ای خود سرباز زده است و قصد دارد با افزودن چندین هزار دستگاه سانتریفیوژ دیگر تا سال 2021 میلادی، ظرفیت غنی سازی خود را بیست برابر کند.

تهران همچنین خواهان رفع سریع محدودیت های مسافرتی و تحریم های شدید علیه اقلامی مانند فروش نفت خود است.شش قدرت جهانی تاکید می کنند که مجازات تنها به صورت تدریجی رفع خواهند شد تا ایران حسن نیت خود را در مورد تعهداتش ثابت کند.

محمد جواد ظریف – وزیر امورخارجه ایران – رابطه خوبی را با مذاکره کنندگان غربی به وجود آورده و نظر آنها را نسبت به تعهد خود در رسیدن به یک توافق جلب کرده است.

مذاکره کنندگان امیدوار بودند که ایران در جلسات پایانی گفتگوها در ماه گذشته در عمان و وین امتیازاتی را واگذار کند، ولی چنین نشد.

هنگامی که تازه ترین دور از مذاکرات پایان یافت، اختلافات بر سر چندین مساله کلیدی باقی ماند: ایران تا چه اندازه ای مجاز است ظرفیت غنی سازی را حفظ کند، این توافق تا چه مدت طول خواهد کشید، برنامه ایران از چه فاصله ای تحت نظارت قرار خواهد گرفت، چه میزان پژوهش هسته ای ممکن خواهد بود و راکتور اراک چگونه بازطراحی خواهد شد.

بسیاری از مقام های غربی نگران آنند که چشم انداز رسیدن به توافق با شکست مذاکرات در ماه گذشته کمرنگ شده است. جمهوری خواهان کنترل بر سنا را در ماه ژانویه آینده به دست خواهند گرفت. آنها به اعمال تحریم های تازه تهدید می کنند. تندروها در تهران نیز ممکن است به واسطه شکست ظریف در کاستن از تحریم ها جسورتر شوند.

ولی هردو طرف در تمایل خود به تداوم چانه زنی تحت توافق نامه موقت دلایلی را دارند. از نقطه نظر ایران، تداوم مذاکرات حداقل میزانی از کاهش تحریم ها را به دنبال دارد و خطر مجازات های اضافی یا حمله مسلحانه از سوی امریکا یا اسرائیل علیه سایت های هسته ای این کشور را دور می سازد.

از منظر غرب نیز تداوم مذاکرات امکان رسیدن به توافق و ایجاد میزانی از محدودیت ها علیه فعالیت های هسته ای ایران را فراهم می سازد. و گزینه های مقابل آن نیز چندان عالی نیستند. بمباران تاسیسات هسته ای ایران می تواند امریکا را درگیر یک منازعه تلخ دیگر در خاورمیانه کند و پیشرفت ایران را تنها چند سال به تاخیر اندازد.

تشدید هرچه بیشتر تحریم ها می تواند مقام های ایرانی را وادارد که هرچه بیشتر به سوی مذاکره متمایل شوند، ولی همچنین ممکن است آنها را از میز مذاکره دور سازد.

تشدید تحریم ها همچنین می تواند با متقاعد کردن خریداران اصلی غیر غربی نفت ایران – چین، هند و ترکیه – به قصور غرب در شکست دیپلماسی، نظام کنونی تحریم ها را سست کند و آنها را به این تصمیم برساند که بانقض تحریم ها خرید نفت از ایران را افزایش دهند.

ادوارد لیواین - مشاور با سابقه امور خارجی سنا – می گوید این خطر وجود دارد که هفت دولت تصمیم بگیرند که تحت قوانین محدود کنونی زندگی کنند و گفتگوها را ادامه دهند نه آن که به خطرپذیری بزرگتر قرین با توافق فراگیر دست بزنند.

لیواین ماه گذشته در مجمع موسسه بروکینگز اظهار داشت:« این خطر وجود دارد که [تداوم مذاکرات] مانع دستیابی به یک توافق واقعی شود، زیرا یک راه حل ثانویه آسان محسوب می شود.»