کوبایی که من دیدم (بخش دوم)٬ محمد برقعی

خیلی زود پس از پیروزی انقلاب کوبا در سال 1959 آمریکا کوبا را تحریم کرد . ولی از آن جا که شوروی به کمک آمد کوبا مشکلاتی نداشت. بازار شکر هم خوب بود واز این بابت در آمد خوبی داشت اما با سقوط شوروی در1991 کمک های بی دزیغ شوروی قطع شد . و کوبا بزرگترین مصرف کننده شکر خود را از دست داد. قیمت شکر هم دربازارهای بین المللی سقوط کرد.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

بخش نخست را با این پرسش به پایان آوردم که چگونه مردم کوبا با حقوق بین 20 تا 40 دلار زندگیشان را تامین می کنند . و همان گونه که دیدیم سرووضع تمیز و مرتبی هم دارند . و گفته شد برای فهم آن باید دو نوع سیستم پولی در کوبا را بشناسیم . در کوبا دو نوع پول رایج است یکی پزوی قابل تبدیل که ویژه توریست هااست و به آن پزوی قابل تبدیل convertable pezo یاCUC می گویند و تا سال 1994 که کوبا دلار آمریکا راممنوع اعلام کرد به آن دلار می گفتند . دیگری پزوی ملی یاNational pezo ویا CUP که پول رایج در میان مردم است. این پول هم مثل دلار به صدقسمت می شود که می شود سنت.در این سالها یک پزوی قابل تبدیل که برای آسانی فهم از این پس به آن می گویم دلار برابر25 پزوی ملی است. لذا وقتی گفته می شود حقوق ماهیانه کوبائی ها بین 20 تا 40 دلاراست ، خودشان می گویند میان 500 تا هزار پزواست.

مردم کوبا اجناس مورد نیازشان را از سه طریق یا سه گونه بازار تهیه می کنند

بازار اجناس کوپنی

این اجناساز دکان های مخصوصی که دولتی است و بارائه دفتر سهمیه هاخریداری می شوند. هر کوبایی دفتر چه کوپنی دارد که در آن ارقامی را که ت مراقبند تا جلو دزدی ها را بکیرند. این دفترچه ها را پس از انقلاب حدود سال 1360 به مردم دادند ، تا همه حداقل زندگیشان تامین شود، و گرسنه ای سر به بالین نگذارد.اما در طول زمان از ارقام آن کاسته شده.و حال بسیاری از کسانی همم که که دستشان به دهانشان میرسد، حوصله ایستادن در صف واستفاده از آن را ندارند. چند رقم برای نمونه ذکر می شود این ارقام از دفتر کوپن دوستی در کوبا رونویس شده

نوع کالا سهم ماهیانه فرد قیمت

برنج 7 پوند پوندی 20 سنت
لوبیا 2 پوند پوندی 15 سنت
شکر 3 پوند پوندی 10 سنت
اسپاگتی 2 پوند پوندی 50 سنت
مرغ 1 پوند ا پزو
گوشت چرخ کرده 1 پوند 1 پزو
مارتادلا 1 پوند 50 سنت
نان روزانه 400 گرم 5 سنت

ارقام چندی دیگر چون کبریت ، گاز یا نفت ف لامپ برق ،گوجه فرنگی .،موز، ماهی ، مصرف گاز و برق تا محدوده ای در این کوپن ها آمده . همچنین اقلامی است که شامل افراد خاصی می شود مثل شیر برای کودکان کمتر از 7 سال و سالمندان بالای 65 سال (یک لیتر در روز یک سنت ) . پس از سقوط شوروی ازسال 1991 سهمیه ها کاسته شدند. از جمله لباس و کفش وپارهای از اقلام دیگر حذف شدند . در سالهای اخیر سیگار و مشروب نیز از سهمیه ها حذف شده اند.

** توجه شود این قیمت ها به پول ملی است . برای مقایسه 100 سنت این پول می شود یک پزوو هر پزو معادل 4 سنت با دلار آمریکا است. لذا خرج کوپن یک خانواده متوسط کوبایی در ماه حدود 400 پزو می شود که معادل 16 دلار است .

واین اقلام یک سوم تا نیمی از مصرف خانواده را تامین می کند .در ضمن هر کارمند یا کارگری در محل کارش نهار خوبی را به قیمت 30 سنت ملی می خرد. آز آنجا که این اقلام بسیار ارزان هستند مامورین مراقبند که فروشنده با تحویل جنس دفتر سهمیه را مهر کند. هم چنین چون همیشه جنس ها موجود نیست ، یا در صف باید ایستاد، خیلی اوقات کسانی که دستشان به دهانشان میرسد از خیر آن می گذرند ،وهر روز هم بر تعداد این افراد ،در شهرهای بزرگ ، افزوده می شود
بازار آزاد.

از آن جا که این اقلام کمتر از نیم مصرف یک خانوده متوسط را تامین می کند ،لذا مردم باقی مایحتاج خود را از بازار آزاد می خرند ،که به طور متوسط قیمتشان بیست تا سی برابر قیمت اجناس سهمیه ای است. بخش اصلی این اقلام توسط کشاورزان به مغازه دارها داده می شود زیرا کشاورزان دو گزینش دارند اگر از کمک دولتی برای سوخت و کود و تخم و غیره استفاده کنند باید چهل در صد محصولشان را به دولت و با نرخ دولتی بفروشند . در غیر این صورت می توانند همه مواد را خو تامین کرده و همه محصولات خودشانرا در بازار آزاد بفروشند. در محلاتی که مردم محلی زندگی می کنند فروشندگانی با آواز اجنناس خود چون نان و میوه را فریاد می زنند ،تا آنان که وقت یا پای رفتن به بازاررا ندارنداز آنان به نرخ بازار آزادخریداری کنند.

بازار سیاه

اجناس بسیاری نیز از طریق بازار سیاه و به صورت غیر قانونی به فروش میرسد. گفته می شود این اجناسی است که فردی برای خانواده ای سوقات آورده واو بدان نیاز ندارد مثل کفش و لباس . یا ماهی هایی است که افراد صید کرده اند، اما گواهی فروشندگی ندارند. اما همگان می دانند که بخش قابل توجهی از آنها اجناسی است که فروشندگان دکان های دولتی آن ها را دزدیده اند ،که بالاخره بهر حیلتی باید جبران این حقوق های نا چیز را کرد.
اجناس لوکس.

کالاهای وارداتی چون شامپو ولوزم آرایش ، مشروبات الکلی، سیگار خارجی ، لوزم خانگی مثل ماشین لباس شویی ، یخچال ، میز ومبل ، لباسهای خارجی،تلفن دستی . این اجناس را به طور کلی با پزوی توریستی یا دلار می فروشند وقیمت آنها از کشورهای اروپایی و آمریکا هم گرانتر است . زیرا فروشنده آن کالا را از آن کشورها میخرد و به کوبا می آورد با کلی هزینه..بری آن که بدانیم چه کسانی این کالا ها را می توانند بخرند ،لازم است بدانیم چه کسانی و چه گونه به ارز خارجی ویا پزوی توریستی دسترسی دارند.

ارز خارجی از چند طریق به دست می آید

1- خدمات توریستی . : از همین روی پول سازترین مردم کسانی هستند که با توریست ها سر وکاردارند. دربان هتل، پیش خدمت انعام بگیر هتل ها و رستوران ها ، شوفر تاکسی و غیره. کافیست یکی از اینان 5 دلار در روز اعام بگیرد . این رقم می شود یک چهارم حقوق ماهیانه اش یادر آمد یک هفته او می شود برابر یک ماه یک دکتر یا مهندس استاد دانشگاه.روزی در باغ رستوران ویژه هنرمندان بودم .سیگارمان تمام شده بود رفتم یکی بخرم پرسیدم ملبورو می خواهید یا وینستون همه خندیدند که ما که شوفر تاکسی و دربان هتل نیستیم که از این پول ها خرج کنیم . یک پاکت ملبورو 2/5 دلر است که با آن می شود بیش از چهل پاکت سیگار کوبایی خرید.

2- ماموریت خارج از کشور : این امتیاز بیشتر شامل پزشکان می شود . بر خلاف تصور بسیاری و تبلیغات دولتی پزشکی کوبا همیشه پیشرفته بوده ومن هر چه کردم دلیلش را پیدا نکردم . اما می دانیم در قرن نوزدهم گروهی از پزشکان کوبایی برای کمک به اسپانیا فرستاده شدند.آن زمان کوبا مستعمره اسپانیا بود.بهر حال این متخصصان بنا به قرار میان دولتهای آفریقایی یا آمریکای لاتین برای یکی دوسال به آنجا میروند بخش اصلی حقوق آنان رادولت برمیدارد و تقریبا ده درصد آن را به خود پزشک یا فرد فنی بر می گرداند. که همان رقم در کوبا می شود پروت قابل ملاحظه ای . در آپارتمان کوچک خانمی دارو ساز یخچال دیدم و میز ومبلی ودر شگفت که چگونه تهیه کرده زیرا برابر بود حقوق ده سال آن خانم دکتر. گفت دخترپزشکم نزدیک به دوسال به ونزوئلافرستاده شدو با پولش زندگی من را هم رو به راه کرد.

3- کمک آشنایان ساکن خارج از کشور : که بیشترشان در آمریکا هستند. دولت آمریکا اعلام کرد سال گذشته کوبائین امریکا دو بیلیون دلار برای وابستگانش در کوبا فرستاده اند.

ارز توریستی با آن که منبع در آمد بسیار باارزشی برای کوبا است دوملیون توریست برای یک کشور 11 ملیونی. ولی صدمات سنگینی به اخلاق و آینده جامعه میزند. دروغ و تملق را افزایش می دهد فحشا را در شهرهای بزرگ چنان می گستراند که همین چند ساله زشتی اش را از دست داده وپاره ای از دختران جوان وحتی دانشجو آشکارا به این در آمد استثنایی و آسان پشم دوخته اند. وبالخره بسیاری از جوانان از تحصیل روی گریزان شدهاند که وقتی در آمد یک پیشخدمت هتل ورستوران ده برابر حقوق یک پزشک است درس برای چه باید خواند آن هم علوم اجتماعی و هنر وفلسفه.

گدا صفت شدن. دوست کوبا ییم که ساکن آلمان بود مرا به یک میهمانی بزرگ در روستایشان برد. شب کلافه بود که همه ازن ومرد و دور و نزدیک از اوانتطار کمک دارند، که بیست یا سی دلار هم رقم قابل ملاحطه ای بود برای آنان. ویا شبی که با چند نویسنده و شاعر به نام بودم ، بزرگ آنان مرتبا دنبال آن بود که مرا سر کیسه کند ،که برای من قابل فهم اما ناراحت کننده بود.

چه برسر اقتصاد کوبا آمد

خیلی زود پس از پیروزی انقلاب کوبا در سال 1959 آمریکا کوبا را تحریم کرد . ولی از آن جا که شوروی به کمک آمد کوبا مشکلاتی نداشت. بازار شکر هم خوب بود واز این بابت در آمد خوبی داشت اما با سقوط شوروی در1991 کمک های بی دزیغ شوروی قطع شد . و کوبا بزرگترین مصرف کننده شکر خود را از دست داد. قیمت شکر هم دربازارهای بین المللی سقوط کرد. لذا دوران سخت اقتصادی کوبا شروع شد و تحریم ها زندگی را بر کوبایی ها سخت کرد. نبود وسایل یدکی برای تعمیر ماشین ها وسایل ماشین یک نمونه از این فشارها بود. یدکی ماشین آلات روسی هم که حال پول می خواستند وضع بهتری نداشتند. کارخانجان ماشین آلات کشاورزی مصالح ساختمانی همه کمیاب شد . نه تنها برای ساختمان نو امکانات نبود بلکه تعیر ساختمان های موجود هم با مشکلات جدی رو به رو شد. در یک کلام فقر و فرا گیر شد.به طوری که دولت توان دادن یارانه ها را هم به طور کامل نداشت. واین امیدی برای کوبایی ها مخالف رژیم کاستروشد که در فلوریدا به قدرتی تاثیر گذار در سیاست آمریکا شده بودند و امید داشتند که با افزایش فشارها دولت کوبا سقئط کند واینان انتقام زجری را که در اثر انقلاب کشیده اندبگیرند. اما کوبا سر سختانه مقاومت میکرد تا آن که فرجی شد .

2005چاوز در ونزوئلا به قدرت رسید کسی که کاسترو را مراد و الگوی خود میدانست و آمریکا دشمن شماره یک آمریکای لاتین.. از جمله کمک های او دادن روزانه صد وده هزار بشکه نفت بود کهدر مقابل 44.000 متخصص کوبایی به کمک ونزوئلا بروند بیشترشان پزشکان کوبا تا سر وسامانی به وضع سلامت و بهداشت ونزوئلا بدهند. کوبا هم که به دنبال گسترش صنعت توریسم خود بود با نیروی تمام در این راه قدم گذاشت. ازسال 2008 اروپا تحریم های خود را لغو کرد .کمپانی های اروپایی که می دانستند کوبا جاذبه گردشگری بسیاری دارد از این امر استقبال کردند وشروع به ساختن گردشگاه هاس ساحلی و هتل های زیبا و تمیر هتل های شهر هاوانا و ساختن هتل های نوکردند . دیری نگذشت که دامنه این سرمایه گذاری ها به حوزه های دیگر اقتصادی نیز کشیده شد.و در سال گذشته صادرات کوبا به کشورها چنین بود 17.7% به کانادا،16.9% به چین ، 12.5%به ونزوئلا، ،9% به هلند، 5.9% به اسپانیا . عمده این ارقام صادراتی عبارتنداز شکر،ماهی،روی،سیگار،دارو ، قهوه اما واردات آن محدود است به نفت،ماشین آلات، لباس دولت هم به سرمایه داری محدودی تن داد. از جمله از سال 2010 اجازه داد مردم خانه های دولتی در دستشان راباز سازی کنند یا خانه جدید بسازند و2011 در خرید و فروش آنها آزاد باشند .از سال 2012 مواد ساختمانی را با قیمت ارزان در اختیار مردم گذاشت حتی به آنان یارانه داد تا خانه هایشان را باز سازی کنند. بهمین سبب این روزها هر جا میروی نشانی از باز سازی دیده می شود . اجازه داد مردم دکان های خود را بازکنند.کشاورزان بخشی از محصول خود را بفروشند.

چنین شد که سرمایه گذاران آمریکایی به دولتشان فشار آوردند که دست از این تحریم ها که به سود شرکت های کانادا یی ، چینی واروپایی تمام می شود بردارد و حیاط خلوت آنان را با جاذبه عظیم توریستیش از دست ندهد. کوبا در 93 مایلی فلوریدا است با بازاری بکر و سود آور . از سویی نسل دوم وسوم کوبایی ها مهاجر مثل نسل اول به دنبال انتقام از دولت کوبا نیستند و ترجیح می دهند به کشور خود با خیال راحت سفر کنند و در آن سرمایه گذاری کنند با در نظر گرفتن این شرایط است که دیریستددولت آمریکا اهمیتی به سفر غیر مجاز شهروندانش از کشورهای دیگر نمی دهد در حقیقت در در سال 2009 آقای اوباما در سفرش به ترینادا اعلام کرده بود که ما باید نسبت به کوبا سیاستمان را تغییر دهیم . نزدیک به دو سال است که آقای اوباما با قدم های استوار به سوی عادی کردن روابط با کوبا می رود . در دسامبر 2013 در مراسم تدفین ماندل لا با رائول کاسترو که بر جای فیدل کاسترونشسته است دست داد و امسال هم میانجیگری پاپ را پذیرفت وگفت تحریم های پنجاه ساله گذشته کار نکرده و نویدداد که به زودی تحریم ها لغو می شود دو کشور سفارت خانه های خود را برقرار می کنند که البته کار به این آسانی پیش نمیرود و هزاران مانع بر سر راه است . کنگره که در دست جمهوری خواهان ست که با او سر سازش ندارند و دو نماینده صاحب نفوذ کوبایی الاصل هم در میانشان هست که سخت مدافع تحریم هاهستند و اگر جف بوش فرماندار مستعفی فلوریداهم کاندیدای ریاست جمهوری سال 2016 شود کار سخت تر می شود.