گفت‌وگو با دومین ایرانی داوطلب سفر به مریخ: با پسرانم در ارتباط خواهم بود، آلبوم عکس‌ها و کتاب‌هایم را می‌برم

سعید قندهاری

• سعيد قندهاری فرزند نماينده اسبق گرگان در مجلس است و پدرش در حادثه سقوط هواپيما به همراه وزير راه دولت اصلاحات درگذشت. او می گويد که در مريخ،دلش برای برای دوستان و آشنايان و برای طبيعت زيبا و مناظر دلربای زمين و در نهايت برای غذاهای بسيار خوشمزه ای که آن بالا در دسترس نيست تنگ می شود!

عصرايران - از سال ها قبل پروژه های مختلفی برای اعزام فضانورد به مريخ طراحی شده اما همه اين پروژه ها از پيش شکست خورده ناميده و بايگانی شدند، چون به دلايل مختلف از جمله سوخت هيچ راهکاری برای مرحله دوم پروژه يعنی "بازگشت از مريخ" نداشتند تا اينکه پروژه ای با عنوان "مارس وان" طراحی شد که با حذف اين مرحله گامی سرنوشت ساز برای اعزام انسان به فضا برداشته شود: سفر بی بازگشت!

اخيرا نام سه ايرانی در ميان برگزيدگان مرحله دوم پروژه مارس وان اعلام شد که از ميان بيش از دويست هزار نفر به جمع صد نفر راه يافته اند تا در نهايت ۲۴ نفر در قالب ۶ تيم ۴نفره رهسپار "سفر بی بازگشت" شوند.

"صادق مدرسی" يکی از اين سه ايرانی بود که پيشتر گفتگوی عصرايران با او را خوانديد.

سعيد قندهاری ايرانی ديگری است که نامش در بين ۱۰۰ داوطلب سفر به مريخ ديده می شود. او فرزند قربان قندهاری ، نماينده اسبق گرگان در مجلس شورای اسلامی است که در حادثه سقوط هواپيما، به همراه وزير راه دولت اصلاحات، درگذشت.

عصرايران با سعيد قندهاری هم گفتگويی انجام داده که خواندنی است.

* به عنوان سؤال اول اگر مايلی کمی درباره گذشته و حالت بگو...
- من سعيد قندهاری، ۳۴ ساله، در گرگان متولد شدم و تا ۳۰ سالگی در تهران مشغول کار و فعاليت بودم. بعد از اخذ مدرک ليسانس در رشته فيزيک کاربردی، فوق ليسانسم را در رشته روابط بين الملل به اتمام رسانده و در سال ۱۳۹۰ تصميم گرفتم برای ادامه تحصيل و زندگی به کشور نيوزيلند نقل مکان کنم. سال گذشته با مدرک فوق ليسانس روابط بين الملل و حقوق بشر از دانشگاه آکلند، فارغ التحصيل شدم.

* مشغول چه کاری هستی؟
- در حال حاضر در واحد متمرکز مسکن در وزارت توسعه اجتماعی اين کشور به عنوان "آفيسر فنی" مشغول به کار هستم.

* چطور به فکر ثبت نام برای اعزام به مريخ افتادی؟
- درست است که من اين اواخر در رشته‌ای تحصيل نکردم که ميزان علاقمندی من را به فضا نشان بدهد اما در دوران دانشجويی و به علت تحصيل در رشته فيزيک، مجبور به گذراندن واحدهای درسی مرتبط با نجوم و فضا بودم و از آنجا بود که اين موضوعات واقعا به نظرم جذاب آمد.
از همان دوران به صورت خيلی حرفه ای درگير موضوع نجوم و وقايع کيهانی شدم، در کنفرانس های متعددی شرکت کردم تا از جزئيات وقايعی که اتفاق می افتاد با خبر شوم؛ در اين ميان مقالاتی را هم در زمينه نجوم و کيهان به نگارش درآوردم. کم کم علاقه به نجوم و مخصوصا بحث سياهچاله ها، جای ثابتی در افکار روزانه من پيدا کرد و مثل هر فرد علاقه مند ديگری شروع کردم به مطالعه کامل وقايعی که به نوعی به نجوم مربوط می شدند.
اين موضوع ادامه داشت تا سال ۲۰۰۸ که يک شرکت روسی اعلام کرد قصد دارد چند فضانورد را به سياره مريخ اعزام کند. به محض اينکه ماجرا را شنيدم شروع کردم به تحقيق درباره اين موضوع و اينکه چطور می توانم در آن شرکت کنم.
بعد از بدست آوردن اطلاعات اوليه، درخواست خودم را فرستادم. نزديک به سه ماه در ارتباط بوديم تا اينکه در نهايت آن پروژه به ثمر نرسيد.
سالهای زيادی از اين ماجرا گذشت و من هم درگير زندگی روزمره خودم بود تا اينکه در سال ۲۰۱۳ در خبرها خواندم يک شرکت هلندی تصميم دارد طرحی مشابه طرح همان شرکت روسی را اجرا کند.
با خواندن اين خبر ، دوباره جرقه پيگيری ماجرا در ذهن من زده شد. البته با توجه به تجربه ای که داشتم، در ابتدا موضوع را خيلی جدی نگرفتم اما نمی توانستم خبرها را دنبال نکنم، و به اين ترتيب بود که متوجه شدم سازماندهی و نحوه فعاليت ها و تبليغات اين شرکت و همچنين تيم اجرايی ای که در آن فعاليت می کنند کاملاً متفاوت از آن شرکت روسی است. قبل از هر کاری شروع کردم به مکاتبه با شرکت مورد نظر و اعلام کردم که دوست دارم در اين پروژه همراهی شان کنم.
چند ماه بعد، شرکت مورد نظر سايتی را برای ثبت نام داوطلبان افتتاح کرد. قبل از ثبت نام بايد به سناريوهای مطرح شده از سوی آنها پاسخ می داديم تا رسما به جرگه داوطلبان بپيونديم، من هم شروع کردم به جواب دادن و به شکل رسمی وارد گروه داوطلبان برای اعزام به سياره مريخ شدم.

* فکر می کردی اسمت بين ۱۰۰ نفر باشد؟
- خب ما مراحل سخت و پيچيده ای را پشت سر گذاشتيم و تصور اينکه من حتما تا به اين مرحله صعود می کنم شايد تصور چندان عاقلانه بنظر نمی رسيد ولی از زمانی که وارد اين رقابت ها شدم تنها نيتم ارائه بهترين عملکرد در تمامی زمينه ها بوده و هست و هميشه سعی کردم با اراده و انرژی مثبتی که به کارهايم می دهم به نتايج دلخواه برسم. علی الخصوص قبل از مرحله مصاحبه و با وجود تراکم کاری بسيار زياد؛ يک زمانی را برای مطالعه و تحقيق اختصاص دادم.
از قبل از مصاحبه حسی به من می گفت که حتما مصاحبه را با موفقيت پشت سر می گذارم؛ با همين حسم وارد مصاحبه شدم و نتيجه هم فوق العاده بود.

* از مصاحبه ای که با شما انجام شد بگو...چه موضوعاتی بررسی شد و به نظر خودت چرا پذيرفته شدی؟

- سوالات مصاحبه دو بخش داشت، بخش اول سئوالات تخصصی و دانش محور در خصوص فضا، اين پروژه و امکانات مورد نياز بود و بخش دوم مشابه سؤالات استانداردی بود که در تمام مصاحبه های کاری پرسيده می شود.
من تلاش کردم با مطالعه دقيق ببينم که اين پروژه دنبال چه نوع داوطلبانی هست، روی همين اصل هم شرح وظايف شغلی که مسؤولان شرکت برای کانديداها نوشته بودند را به دقت تحليل کردم و برای هرکدوم مثالی و مصداقی از تجربيات خودم آوردم. به عنوان مثال در نقشه راه اين پروژه نوشته شده بود که سه وظيفه اصلی فضانوردان در سياره مريخ ساخت و ساز؛ نگهداری و تحقيق است؛ بر اين مبنا من تخصص های مرتبط خودم را که منطبق بر اين موارد بود را در مصاحبه ذکر کردم که علی الظاهر موثر واقع شد.

* سفر شما "بدون بازگشت" اعلام شده است؛ نظرت درباره اين صفت چيست؟
- اين لغت به نظر من کلمه مناسبی برای اين پروژه نيست چراکه هدف اين ماموريت ايجاد کلونی انسانی در روی سياره مريخ است و خب چون هر ۲ سال يک بار يک گروه ۴ نفره به اين سياره اعزام می شوند؛ گروه های پيشين می بايست زمينه و امکانات مورد نياز ايشان را فرآهم کنند. من بشخصه ترجيح می دهم از عبارت استقرار دائمی روی سياره مريخ استفاده کنم که هم انرژی بهتره دارد و هم توصيف بهتری از اين ماموريت ارائه می کند.

* آيا برای ثبت نام با کسی مشورت کردی؟ نظر خانواده و نزديکانت چه بود؟
- طبيعتا اين مسئله خيلی قابل هضم نيست اين که فکر کنی کسی که سالها با او زندگی کردی برای هميشه دارد می رود و می تواند خيلی غم انگيز باشد؛ ولی اگر به اهداف والايی که اين سفر بر مبنای آن انجام می شود بيشتر فکر کنيم؛ واژه هايی نظير ايثار؛ بشريت، علم و آينده در ذهن متبادر می شود که می تواند مشروعيت بيشتری به اين پروژه ببخشد. درست مثل کاشفين قرون گذشته که جانشان را در راه کشف قاره های جديد و گسترش تمدن بشری به خطر انداختند که اگر آن اقدامات انجام نمی شد شايد بشر امروز با وضعيتی متفاوتی روبرو بود.

* سفر احتمالی شما با مخاطراتی همراه خواهد بود؛ درباره اين خطرات چه فکری می کنی و اساسا تصورت از زندگی در مريخ چيست؟
- بله تا حدود زيادی از خطرات اين ماموريت نظير اتمسفر نامساعد؛ دمای بسيار سرد و تشعشعات راديواکتيو مطلع هستم و البته برای خطرات شناخته شده، تمهيدات لازم انديشيده می شود.
مشکل از آن خطراتی است که تا زمان وقوع از آن ها اطلاعی در دست نيست. زندگی در مريخ به نظر شبيه فيلم های تخيلی است که تا حالا ساخته شده و تا حدودی با پايگاهی که قرار است آنجا ساخته شود منطبق است. يک فضای ايزوله شده که حدود ۱۰۰۰ متر مکعب برای استراحت و فعاليت های روزمره در اختيار ۴ فضانورد قرار می دهد و ۵۰ متر مربع برای فعاليت های کشاورزی و البته فضای خارج از پايگاه که با استفاده از مارس يونيت -لباس مخصوص- قابل دسترس است.

* فکر می کنی اگر سفرتان با موفقيت محقق شود چند سال در مريخ زندگی کنی؟ به پشيمان شدن فکر کرده ای؟
- اگر با نيت تفريح به اين موضوع نگاه کنيم از زمان فرود در اين سياره پشيمانی گريبان گير خواهد بود چون در مقايسه با زمين زيبا؛ مريخ سياره ای مرده و سرد بنظر می رسد. ولی اگر با نيت های ديگر نظير تلاش برای پيشرفت علم، کشف ناشناخته ها و ايثار برای آينده ای بهتر برای بشريت به اين موضوع نگاه کنيم شايد قدرت تحمل بيشتری به دست بياوريم.

* آيا ۲۴ نفری که عازم مريخ می شوند ازدواج هم خواهند داشت و افزايش نسل در پيش است يا اينکه افراد جديد از زمين عازم می شوند.
- در خصوص ازدواج و ازدياد نسل؛ چون امکانات پزشکی بسيار محدود است و از سوی ديگر امکان رشد طبيعی جنين در فضاهای با گرانش کمتر از زمين هنوز کاملا شناخته نشده، از سوی شرکت تاکيد شده که انجام نشود.

* فرض کن تاريخ اعزام تان همين امروز باشد و بتوانی به اندازه يک کوله پشتی وسايل شخصی همراه ببری اين وسايل شامل چه چيزهايی خواهد بود؟
- سعی می کنم چيزهايی را ببرم که بتوانند اوقات خوشی را برايم فراهم کنند شايد بتوانم يک تعداد کتابهايی که دوست دارم دوباره بخوانم به همراه آلبومی از عکسهای شخصی ام که می تواند خاطرات خوش را برايم ماندگار کند همراه ببرم.

* تاکنون به مرگ فکر کرده ای؟ آيا اين سفر به معنای دل کندن از دنيا است؟
- مرگ در نظر افراد مختلف متفاوت است و وابسته به مسائل شخصيتی و اعتقادی افراد. من بشخصه ترس و نگرانی خاصی از مرگ ندارم چون به هرحال اين راهی است که همه بايد دير يا زود عازمش بشويم. اما بايد يک توضيحی بدهم و آن اينکه سفر بی بازگشت به معنای مردن، خودکشی و يا نابودی نيست.
قبلاً هم توضيح دادم که هدف از اين پروژه ايجاد کلونی انسانی و شروع تمدنی انسانی روی سياره مريخ است و بالطبع در اين شرايط بازگشت به زمين گزينه مورد اعتنايی نخواهد بود.

* برای رسيدن به مريخ، حدود هفت - هشت ماه در فضا خواهيد بود؛ در اين پرواز طولانی چه خواهی کرد؟
- اين بخش سفر به نظر سخت ترين بخش کار است چون افراد در فضايی محدود اسکان داده می شوند و در زمان های طوفان های خورشيدی که بعضاً چند روز طول می کشد می بايست در پناهگاه های اختصاص داده شده در درون سفينه های حامل بروند. از اين رو بنظر سرگرمی های روزانه و يا احيانا ورزش و مطالعه می تواند کمک به گذران ايام کند.

* قدم زدن بر سطح مريخ چه حسی به شما خواهد داد و در اولين پياده روی چه خواهيد کرد؟
- طبيعتاً به لحاظ شرايط متفاوت محيطی و جاذبه ی ۳۸% تا حدود زيادی متفاوت خواهد بود ولی به هرحال شما در سياره ای قدم می زنيد که تاکنون پای هيچ انسانی به آنجا نرسيده و اين به نظر بسيار هيجان انگيز خواهد بود.
برای من، اکتشافات جذاب ترين بخش اين سفر خواهد بود و از آنجايی که من يک کوهنورد آماتورم اگر شانس انتخاب و اعزام را داشته باشم؛ صعود به قله المپوس که مرتفع ترين قله ی منظومه شمسی است از مهم ترين برنامه هايم خواهد بود.

* آيا به شما گفته اند که در مريخ امکان ارتباط با زمين خواهيد داشت يا خير؟ اگر بله، اولين تماستان با چه کسی خواهد بود؟
- بله از طريق دو ماهواره مخابراتی که يکی در مدار ارو- سينکرونوس مريخ و ديگری در مدار ژئو-استيشنری زمين قرار می گيرند؛ دسترسی به اينترنت امکانپذير است هر چند که تاخيری بين ۶ تا ۴۵ دقيقه در برخی از ايام سال وجود خواهد داشت. بطور حتم با خانواده ام تماس می گيرم، چون در خوشبينانه ترين حالت ۷ ماه ارتباطی با آنها نداشته ام.

* چقدر اميدواريد که جز نفرات نهايی باشيد و چقدر احتمال می دهيد پس از اعزام به مريخ دوباره به زمين برگرديد؟
- من با شرايطی که در خودم می بينم؛ شانس بالايی برای صعود به جمع نفرات نهايی برای خودم قائلم و در اين مسير با تمام قدرت با ديگر کانديداها رقابت خواهم کرد، هر چند که نتيجه ديگر با خداست. در خصوص بازگشت به زمين و احتمالات؛ به نظر نمی توانيم الان به جمع بندی خاصی برسيم چراکه هنوز از تکنولوژی هايی که ممکن است در طول اين مدت در دسترس بشر قرار بگيرد اطلاع خاصی نداريم. شايد مثل اين فيلم های تخيلی؛ امکان سفر در فضا با استفاده از چاله ها و کرم های فضايی مهيا شد و سفر بين کرات در کمترين زمان ممکن انجام شد.

* گويا فرزند هم داريد.
- بله دو تا پسر دارم ۱۳ و ۴ ساله.

* آن ها حقی در قبال پدرشان ندارند؟ و وجودشان مايه دلتنگی و تغيير تصميم نخواهند شد؟
- وصل و فراق روند زندگی بشر است؛ من خودم پدرم را در ۱۹ سالگی از دست دادم؛ ضايعه بزرگی بود ولی اين باعث نشد که زندگی ام متوقف بشود برای فرزندانم هم همينطور من تنها بصورت فيزيکی در جمع ايشان نخواهم بود ولی از طريق اينترنت با آنها در ارتباطم و راهنمايی های لازم را به ايشان ارائه می کنم کمااينکه اين ماموريت می تواند آينده و موفقيت شان را تا حد زيادی تامين بکند بنابراين اگر آينده آنها تامين شود ولو اينکه حيات من محدود و يا در خطر قرار گيرد؛ با کمال ميل اين کار را انجام خواهم داد.

* در مريخ دلت برای چه چيزی در روی زمين تنگ خواهد شد؟
- در وهله اول برای دوستان و آشنايان، در وهله دوم برای طبيعت زيبا و مناظر دلربای آن و در نهايت برای غذاهای بسيار خوشمزه ای که آن بالا در دسترس نيست!

* در دوره آموزشی پيش رو چه چيزهايی قرار است بياموزيد؟
- به اين علت که ۴ نفر به اين سفر اعزام می شوند هرکدام اينها بايد در مواردی "متخصص" و در ساير موارد "دارای اطلاعات کافی" باشند، به طور مثال دو نفر بايد در زمينه پزشکی و مهندسی متخصص باشند در حالی که دو نفر ديگر بايد تا حد زيادی در اين علوم مهارت داشته باشند تا درصورت ناکارآمدی يکی از اينها ، نفر جايگزين وجود داشته باشد.

* هزينه آموزش و اعزامتان چقدر است؟
- هزينه کل پروژه با مارجين احتياطی حدود ۶ ميليارد دلار است که از اين ميزان ۴ ميليارد هزينه اعزام نفرات خواهد بود البته ريز هزينه ها اعلام نشده.

* آيا به شما مقرری هم پرداخت می شود؟
- بله اين ماموريت به عنوان رديف شغلی فضانورد تعريف شده و دارای حقوق و مزايا در زمان آموزش و حقوق بازنشستگی پس از اعزام برای خانواده های فضانوردان در روی زمين خواهد بود.

* چند درصد احتمال دارد در صورت طاقت فرسا بودن آموزش ها از ادامه ان منصرف شوی؟
- تا حدودی از کم و کيف آموزشها اطلاع دارم و البته بروز هر اتفاقی محتمل است. من اميدوارم در صورت عدم بروز سانحه و مصدوميت بتوانم از پس آموزشها با موفقيت بر بيايم.

* از مليت بقيه افراد اطلاع داری؟ از حضور سه ايرانی در بين ۱۰۰ نفر تحليل خاصی داری؟
- بله همانطور که اعلام شده ۳۹ نفر از امريکا؛ ۷ نفر از افريقا، ۷ نفر از اقيانوسيه و سايرين از آسيا و اروپا هستند. اينکه در بين ۲۰۲۰۰۰ نفر در سراسر دنيا ۳ نفر ايرانی به مرحله نهايی رسيدن بسيار غرورانگيز است و شايد اين موضوع بتواند اندکی چهره تصوير شده از ايران و ايرانی را در دنيا بهبود ببخشد.

* با دو ايرانی ديگر ارتباطی داشته ای؟
- نه متاسفانه هنوز امکان ارتباط با اين عزيزان فراهم نشده.

* در نيوزلند وضعيت رفاه احتمالا خوبی داری و در ايران هم کار سياسی می کردی؛ رها کردن رفاه در زمين با رفتن به کره ديگه که معلوم نيست چه در انتظار باشد را چطور پاسخ می دهی؟
- هدف انسانها از زندگی متفاوت است يکی دنبال ثروت است؛ يکی شهرت، من بشخصه کم و بيش اين موارد را داشتم ولی هيچ چيزی به اندازه فضا و دنيای اسرارآميزش نمی تواند من رو به سمت خودش بکشد حالا اگر به اين موضوع موارد ديگری همچون بسط علم و بنيانگذاری تمدن جديد بشری را اضافه کنيم بحث بسيار مشروع تر خواهد بود.

* برخی معتقدند اين سفر به مريخ با توجه به مخاطرات و نداشتن بازگشت نوعی خودکشی است.
- سوالات مرتبط با خودکشی و اينها بعلت نبود اطلاعات علمی است. اولا خاک مريخ حاوی ذرات يخ است و با استفاده از فرايند تبخير و ميعان، آب مورد نياز توليد می شود بخشی از اين آب ذخيره شده و بخش ديگرش با استفاده از فرآيند تجزيه برای توليد اکسيژن استفاده می شود. جو مريخ نيتروژن فراوان دارد بنابراين هوای مورد نياز اين طور تهيه می شود.
با استفاده از خاک مريخ سپر ضد اشعه برای پايگاه ساخته می شود، ۵ متر خاک سپری معادل جو زمين توليد می کند. با استفاده از روش هايدروپونيک؛ محصولات غذايی در فضای آزمايشگاهی و کنترل شده توليد می شود و نهايت الامر با استفاده از نور خورشيد و فيبرهای خورشيدی، برق و انرژی لازم توليد می شود. بنابراين تمامی امکانات مورد نياز برای حيات در دسترس است و خودکشی و اين موارد مصداقی نخواهد داشت.

* به سيستم تقسيم کار در سياره مريخ هم انديشيده شده؟ يعنی آيا تصميم گيری جمعی خواهد بود يا مسؤوليت با يک فرد است...چون فرض بر اين است که سالها زندگی در مريخ ادامه يابد. آيا مدلهای زمينی در آنجا اجرا می شود؟ مثل پليس و سيستم قضايی و سيستم انتخابات و ... يا اينکه يک شرايط آرمانی و اصطلاحا مدينه فاضله ای در پيش است که فلاسفه ساليان سال حسرتش را خوردند؟!
- به هرترتيب هر مجموعه ای از انسان ها که در کنار هم بخواهند زندگی و کار کنند نيازمند قانون و نظام سياسی خواهند بود البته اين به اين معنا نيست که يکی رييس و ديگری مرئوس و يا کسی هدايت شده و برتر و ديگری پست دون پايه؛ اميدوارم اين مسائل از زمين به سيارات ديگه سرايت پيدا نکند. ولی به هرحال نظام سياسی برای پيشبرد امور و تقسيم کار ضروری خواهد بود و من با توجه به دو کارشناسی ارشدی که در زمينه های روابط بين الملل و حقوق بشر دارم فکر می کنم تا اندازه ی زيادی بتوانم در اين فرآيند نظام سازی موثر واقع شوم.