زيباکلام: توافق هسته‌ای در فروردین‌ماه حتمی است

ابتکار ـ گروه سیاسی: صادق زیباکلام، از چهره‌های سیاسی مطرحی است که در چند سال اخیر و به ویژه در یکی، دو سال گذشته بیشترین حضور در رسانه‌ها را داشته است. این اتفاق با همراهی نامه‌های پی در پی او به اشخاص سیاسی و اجتماعی کشور، موقعیتی ویژه را برایش رقم زده است. زیباکلام همیشه درباره گشایش رابطه ایران با امریکا خوش بین بوده است و عمده پیش بینی هایش در سیاست خارجی، درست از آب درآمده. شاید بیراه نباشد اگر او را امیدوارترین کارشناس ایرانی در بحث مذاکرات بنامیم، کسی که امیدوار نیست بلکه معتقد است که مذاکرات هسته ای تا پیش از پایان ماه مارس به نتیجه می‌رسد و توافق تاریخی انجام خواهد شد. گفت‌وگوی زیر درباره ریشه‌ها و بنیادهای این امیدواری است! او پرسش جالبی را مطرح می‌کند! اینکه اگر بپرسیم علت عدم توافق چه خواهد بود، جواب ما چیست؟ حال اگر بپرسیم چه دلایلی برای توافق وجود دارد چه پاسخی خواهیم داد؟ پاسخ به این پرسش‌ها و کمی بیشتر در این گفت‌وگو است که در ادامه می‌خوانید:

* روزهای پايانی سال ۹۴ با روزهای حساس مذاکرات هسته ای که اين روزها در لوزان سوييس در حال برگزاری است، گره خورده است! همزمان که خبرهای اميدبخشی درباره احتمال قريب به يقين توافق بزرگ به گوش می‌رسد، برخی از رسانه‌ها نيز با انتشار اظهار نظرهای برخی از مقام های سياسی کشورهای حاضر در مذاکرات از فضای سنگين مذاکرات و احتمال دوردست توافق می‌گويند، از نظر شما کدام يک از اين دو خوانش به اصل ماجرای مذاکرات در زمان حاضر نزديک تر است؟

- قطعا آنهايی که می‌گويند مذاکرات در آستانه توافق بزرگ است، واقعی تر به وقايع نگاه می‌کنند. نگاه کنيد يک پرسش بسيار ساده وجود دارد که در اين باره می‌توان مطرح کرد، چه دليلی برای توافق نکردن وجود دارد؟ مطمئن باشيد اگر زمينه ها و اراده جدی برای توافق بزرگ وجود نداشت ممکن نبود که صدها ساعت مذاکره ميان ايران و امريکا و کشورهای اروپايی انجام شود.من شما را به دوره ای که آقای سعيد جليلی نماينده ايران در مذاکرات بود ازجاع می‌دهم! هر از گاهی گفت‌وگويی انجام می‌شد و بعد به يکباره تا چند ماه بعد اصلا نشانی از ادامه گفت‌وگوها نبود. علت اين ماجرا هم ساده است چون طرف‌های مذاکره منتظر بودند تا درباره موضوع مورد اختلاف يعنی انرژی هسته ای و تحريم‌ها مذاکره انجام شود اما آقای جليلی عموما در مذاکرات از صلح جهانی، مساوات و مديريت جهانی و تروريسم حرف می‌زد. طبيعی بود که نپرداختن به اصل موضوع و صرف زمان مذاکره به مباحثی غير از آن نشان دهنده بی رغبتی دو طرف به حصول يک توافق مشخص بود.
اما الآن اينگونه نيست، طرف های ايرانی و اروپايی و امريکايی با جديت و هدفمند مذاکره می‌کنند و پس از پايان هر دوره به فاصله کوتاه يک هفته ای دوباره پای ميز مزاکره می‌نشينند، ايران و کشورهای مذاکره کننده انقدر وقت اضافی ندارند که در طی دو سال اين همه زمان را بيهوده صرف کنند. درک اين موضوع بسيار ساده است که هر دو طرف مذاکرات نشانه های يقينی از حصول يک توافق خوب در مذاکرات ديده اند که اميدوارانه به آن ادامه می‌دهند.من فکر می‌کنم روح توافق کلی در مذاکرات جريان دارد، به اين صورت که هم ايران در تحقق يک الگو برای اعتمادسازی غربی ها تلاش کرده است و در صدد است تا با اعتماد سازی و حفظ همه آن بخش ها از فعاليت هسته ای که جنبه تهديد آميزندارد، در رسيدن به توافق قدم بردارد و هم طرف‌های غربی در طول دوره مذاکرات از زمان آقای دکتر ظريف، مواضع قبلی خود را تعديل کرده و سعی در جلب اعتماد ايران داشته اند.اين تعامل دو سويه البته اختلاف‌های مخالفان نظام جمهوری اسلامی با مذاکره کنندگان را پررنگ تر کرده که نمونه اش گسترش اختلاف های کاخ سفيد با نخست وزير رژيم صهيونيستی است.

* البته خيلی ها معتقدند اين از دستاوردهای مذاکرات حتی پيش از توافق است.
- بله می‌توان اين گونه هم توصيف کرد، الآن نتانياهو به عنوان دشمن جمهوری اسلامی هم در جهان و هم در منطقه و هم در اسرائيل دچار تزلزل در موقعيت شده است و بازيافتن موقعيت قبلی اش در اسرائيل بسيار دور از دسترس شده است. نتانياهو تا جايی که از عهده اش برمی آمد تلاش کرد تا از ايران هراسی بهره برداری کند. با ادبيات خاص خودش سعی داشت تا خودش را به عنوان ناجی اسرائيل و بازدارنده قدرت جمهوری اسلامی معرفی کند اما سرنوشتش داستان ديگری داشت. حتی به غير از اين مـوضوع، علنی شدن اختلاف های شديد او با کاخ سفيد نشان دهنده تغيير جهت مواضع سياسی امريکايی‌ها در قبال جمهوری اسلامی است و اين اتفاق کوچکی نيست.

* با اين اوصاف به نظر شما تا پايان ماه مارچ ميلادی که درو اقع يازدهم فروردين ماه است، مذاکرات به نتيجه می‌رسد؟
- ببينيد! پايان ماه مارچ وحی منزل نيست. اما بسيار بعيد است تا پايان اين ماه به توافق نرسيم. به همان سوال اولم دوباره اشاره می‌کنم، چرا بايد به توافق نرسيم؟ دلايلی و عواملی که برای به توافق رسيدن وجود دارد بسيار بيشتر از عللی است که توافق را دور از دسترس می‌کند.

* اگر به توافق نرسيم چه چيزی ممکن است علت اصلی عدم توافق باشد؟
- هم ما هم امريکايی ها و هم اروپايی ها در اصول توافق کامل دارند. اين شکست مذاکرات را خيلی بعيد کرده است. الان موضوع مذاکرات، کلنجار بر سر اصول نيست. اما اگر به توافق نرسيم طبيعی است که بر سر يکی از اين دو مسئله بايد توافق شکست خورده باشد. يکی تعداد سانتريفيوژها و حجم اورانيوم غنی سازی شده موجود در ايران است و يا زمان برداشته شدن تحريم‌ها.البته به نظر می‌رسد که در مورد تعداد سانتريفيوژ و حجم اورانيوم غنی شده تفاهم هايی شکل گرفته باشد زيرا آقای صالحی گفته اند که تنها بر سر يک موضوع اختلاف اساسی وجود دارد و قريب به يقين آن موضوع هم زمان برداشته شدن تحريم ها است.

* به نظر شما برداشته شدن کامل تحريم ها به صورت يکجا امکان پذير است؟
- خير، نيست! چون اگر منظور ما همه تحريم‌ها است که همه تحريم‌ها از يک کانون سرچشمه نمی‌گيرد، برخی از اين تحريم‌ها مربوط به پارلمان اروپاست، بخشی مربوط به شورای امنيت و برخی ديگر سنا و بعضی هم کنگره امريکا! طبيعی است که برداشتن همزمان تحريم‌ها ممکن نيست. اما اين که هر کانون وضع کننده تحريم به صورت يکجا تحريم های مصوبش را بردارد اين موضوع امکان پذير است و محتمل.

* اما در ايران همه از رفع يکجای تحريم‌ها می‌گويند و چنين انتظاری دارند.
- خوب اين رفع يکجای تحريم‌ها تفسير بردار است ديگر! برخی تندروها با دنبال کردن اين تفسير که فردای توافق هيچ گونه تحريمی نبايد وجود داشته باشد و وضعيت گل و بلبل شود به دنبال دشوار کردن مسير مذاکرات هستند که البته چندان هم قابل توجه نيست.اما ديپلماسی قواعد مشخصی دارد و راهش را با درک و درايت سياسی برمی دارد. تيم مذاکره کننده ايرانی تا اينجا به خوبی پيش رفته و قطعا نتيجه در مذاکرات خواهد کرد که مورد قبول کشور باشد.

* با اين وجود شما اميدوار هستيد که تا پايان مارچ به توافق می‌رسيم؟
- چرا که نه؟ من معتقدم که به رغم تلاش برخی رسانه‌ها، افراد حاضر در مذاکرات می‌دانند که به موقع ترين زمان برای يک توافق جامع همين زمان پايان ماه مارچ است و البته همه آنها هم بيشترين تلاش خود را برای رسيدن به اين نتيجه از خود نشان داده اند. بايد ببينيم ماحصل اين دور از مذاکرات در سوييس چيست، اما به احتمال قريب به يقين تا پايان ماه مارچ، يعنی در حول و حوش دهه اول فروردين سال آينده، توافق تاريخی بزرگ انجام می‌شود.