بیانیه مشترک ایران و ۱+۵: لغو مشروط تحریم‌های اقتصادی

پس از ۱۲ سال مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای ایران، ایران و کشورهای ۱+۵ اعلام کردند که به راه‌حل‌هایی برای یک اقدام مشترک رسیده‌اند.

رادیو زمانه ـ ایران و کشورهای ۱+۵ اعلام کردند نگارش متن نهایی بر اساس راه‌حل‌هایی که در این چند روز به آن دست یافته‌اند، انجام خواهد شد.

با این حال، مواد بیانیه مشترکی که از آن در رسانه‌های خارجی یاد شده با آنچه به عنوان خلاصه بیانیه مشترک بر روی خروجی خبرگزاری‌های داخلی ایران قرار گرفت، تفاوت‌های اساسی داشت.

در این تفاهم‌نامه ایران متعهد شده است که غنی‌سازی خود را محدودتر کرده و تحت کنترل بیشتر قرار دهد و در مقابل تحریم‌های اقتصادی علیه تهران مشروط لغو خواهند شد؛ این را جان کری در کنفرانس خبری خود تایید کرده است.

بر اساس این بیانیه ایران پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را موقتاً داوطلبانه اجرا خواهد کرد. سوخت هسته‌ای از راکتورهای ایران خارج خواهد شد. فردو تا ۱۰ سال یک مرکز پژوهشی فیزیک هسته‌ای و نطنز تنها مرکز غنی‌سازی خواهد بود.

به گزارش وال استریت ژورنال این توافق برای ۲۵ سال برنامه هسته‌ای ایران را نظارت خواهد کرد.

نطنز تنها نیروگاه ایران

بر اساس این راه‌حل‌های مشترک، نیروگاه نطنز تنها نیروگاه ایران باقی خواهد ماند و تولید مواد هسته‌ای از تأسیسات فردو به نطنز منتقل خواهد شد.

همچنین ۹۵ درصد اورانیوم غنی‌شده ایران یا به درصد پایین مورد قبول گروه ۵+۱ تبدیل خواهد شد و یا از کشور خارج خواهد شد. بنا بر این تفاهم‌نامه توانایی غنی‌سازی و تعداد سانترافیوژهای ایران، به دو سوم تعداد قبل از مذاکرات، کاهش خواهد یافت.

ایران همچنین داوطلبانه بازرسی‌های سرزده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را می‌پذیرد. در نطنز نمایندگان کشورهای ۱+۵ نیز بر تولید و غنی‌سازی مواد هسته‌ای نظارت خواهند کرد.

ایران تنها مجوز غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۳/۶ درصد را برای ۱۵ سال خواهد داشت.

راکتور هسته‌ای آب سنگین در اراک بازسازی خواهد شد به شکلی که نتواند پلوتونیوم با درجه تسلیحاتی تولید کند. به عبارتی در هیچ یک از مراکز هسته‌ای ایران پلوتونیوم که به عنوان سوخت هسته‌ای در تسلیحات ‌هسته‌ای مصرف داشته باشد، تولید نخواهد شد.

فردو از یک سایت غنی‌سازی اورانیوم به یک مرکز تحقیقاتی بدل خواهد شد و تحقیق و توسعه برنامه هسته‌ای ایران بنا بر یک برنامه زمانی مشخص ادامه پیدا خواهد کرد.

ایران در آغاز مذاکرات درخواست فعالیت ۱۹ هزار سانتریفیوژ را داشت. بر اساس توافق ۱۳ فروردین، ایران تنها می‌تواند ۶۱۰۴ دستگاه سانتریفیوژ فعال داشته باشد. این دستگاه‌ها تنها می‌توانند از نسل اول سانتریفیوژهای ایران که با استاندارد IR1 هستند، باشند. ایران حق استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر نسل‌های بعدی را ندارد.

در میان این دستگاه‌های فعال ۵۰۶۰ دستگاه تنها با قرار ۱۰ ساله به فعالیت خواهند پرداخت.

برداشته شدن تحریم‌ها

بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک، تحریم‌هایی اقتصادی‌ای که از سوی اتحادیه اروپا، آمریکا و سازمان ملل بر برنامه هسته‌ای ایران تحمیل شده، بنابر پیش‌شرط‌‌هایی برداشته می‌شوند. شرط این است که ایران به شرایط توافق‌نامه‌ای که در ژوئن (تیرماه) امضاء می‌شود، وفادار بماند. بنا بر این تا آن زمان تحریم‌ها پا بر جا خواهند ماند.

تمام شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران برداشته می‌شود، و به جای آن یک قطعنامه تصویب می‌شود تا چنانچه ایران از محتوای بیانیه تخطی کرد، متضمن حقوق جامعه جهانی باشد. این قطعنامه هنوز تصویب نشده اما رایزنی‌ها برای تصویب آن تا ضرب الاجل ۳۰ ژوئن انجام خواهد شد. از جزئیات شروط برداشته شدن تحریم‌ها جزئیاتی منتشر نشده است.

در حالی که ایران از لغو فوری تحریم‌ها در این تفاهم‌نامه گفته است طرف‌های غربی می‌گویند لغو تحریم‌ها گام‌به‌گام یا مشروط خواهد بود و در صورت عمل نکردن ایران به این توافقات، این تحریم‌ها از سر گرفته خواهند شد.