داعش، محور گفت‌وگوی هیأت طالبان در تهران

وحيد مژده، عضو وزارت ‌خارجه افغانستان در دوران طالبان

روزنامه شرق ـ گروه سياست، زينب اسماعيلی: هفته گذشته خبرگزاری «تسنيم» خبر داد هیأت سياسی طالبان افغانستان برای ديدار با مقامات امنيتی جمهوری اسلامی ايران به تهران سفر کرده‌اند. وزارت‌خارجه ايران از اين ديدارها اظهار بی‌اطلاعی کرد، ولی منابع خبری افغان، اين سفر را تأييد کردند. «محمد‌اسماعيل قاسم‌يار»، عضو کميته روابط بين‌الملل شورای‌عالی صلح افغانستان، همان زمان اين خبر را تأييد کرد و به «شرق» گفت: «از دفتر سياسی طالبان، يک گروه هفت تا هشت‌نفره، که مقيم دوحه قطر هستند، به تهران سفر کرده‌اند ».اگرچه از خود ديدارهای اين هیأت در تهران خبری منتشر نشد، اما وحيد مژده، عضو وزارت ‌خارجه افغانستان در دوران طالبان، در گفت‌وگو با «شرق»، درباره سفر اين هیأت و ديدارهای‌شان در تهران، توضيحاتی داد.

‌* گفته می‌شود هیأتی از طالبان به تهران سفر کرده‌اند. شما از جزئيات اين سفر چقدر اطلاع داريد؟

- خبرگزاری تسنيم در ايران خبر از سفر يک هیأت از دفتر سياسی طالبان در قطر به تهران داده است.
رياست اين هیأت را «طيب آغا»، رئيس کميسيون سياسی طالبان، به‌عهده داشت. گفته می‌شود قاری دين‌محمد حنيف و شيرمحمد عباس استانکزی و احتمالا عبدالسلام حنفی نيز از اعضای اين هیأت بودند.

* ‌از موضوعات گفت‌وگوی آنها با مقامات تهران اطلاعی در دست داريد؟
- آنچه تاکنون مطرح شده اين است که آنها درباره صلح افغانستان و مهاجران، با مقامات امنيتی ايران گفت‌وگو کرده‌اند.
هرچند در مورد موضوعات به‎ بحث گذاشته‌شده ميان هیأت و مقامات ايرانی، گزارش‌هايی اندک در دست است، اما يک منبع نزديک به دفتر قطر می‌گويد اين سفر به‌دنبال نشست «پگواش» در قطر صورت گرفت که در آن طالبان و نمايندگانی از دولت افغانستان به‌صورت غيررسمی باهم ملاقات داشتند. بعد از اين نشست، طالبان به دعوت مقامات ايرانی به تهران رفتند و روی مسائل مورد علاقه، باهم به تبادلِ نظر پرداختند. طالبان درباره آغاز عمليات امسال‌شان، که به‌نام «عزم» آغاز شده است، و از موفقيت‌های‌شان در جنگ با نيروهای دولتی و نيز پيشروی‌شان در شمال افغانستان سخن گفتند. آنها درعين‌حال، ديدگاه‌شان درباره صلح را هم واضح کردند و گفتند تاکنون هيچ ملاقاتی درباره صلح ميان آنها و نمايندگان دولت افغانستان صورت نگرفته است، زيرا دولت افغانستان می‌خواهد صلح را از طريق پاکستان در افغانستان برقرار کند. در ضمن هیأت طالبان نظرشان درباره موانع پيش‌ِروی صلح در افغانستان را نيز بيان کردند که حضور نيروهای خارجی در کشور، در صدر اين موانع قرار دارد.

‌* علاوه‌براين، گفته می‌شود موضوع مهاجران هم در مذاکرات طالبان در تهران مطرح شده ‌است. اين موضوع در حوزه اختيار دولت‌ها قرار دارد. به چه دليلی طالبان دراين‌باره وارد گفت‌وگو شده‌اند؟
- يکی از اين مسائل، اخباری است مبنی‌بر اينکه تاکنون تعدادی از مردم افغان به سوريه اعزام شده‌اند تا در کنار نيروهای بشار اسد، عليه داعش بجنگند. تاکنون تعدادی از اين افراد دستگير و تعدادی هم کشته شده‌اند. شايعاتی هم درباره فرستاده‌شدن تعدادی از اين افراد به يمن به‌گوش می‌رسد. نگرانی طالبان از اين است که اين‌گونه اقدامات موجب تحريک احساسات مذهبی در افغانستان شود و درنتيجه برای داعش فرصت مناسبی به‌منظور سربازگيری فراهم آورد.

* ‌از سوی ديگر فعاليت داعش در افغانستان هم مطرح است. با توجه به حساسيت تهران نسبت‌به افغانستان، ممکن است جزء موضوعات مذاکره باشد؟
- مقامات ايرانی نسبت‌به اين گزارش‌ها نگرانی دارند و گفته می‌شود گروه داعش در بعضی از مناطق افغانستان فعاليت خود را آغاز کرده‌اند و حتی دست به عمليات نظامی زده‌اند. ايران که سرحد طولانی‌ای با افغانستان دارد، نگران است مبادا در مرزهای شرقی‌اش با همان مسائلی مواجه شود که در مرزهای غربی، به‌ويژه با عراق، با آن مواجه است. مقامات ايرانی می‌خواستند از طالبان بشنوند که اين گزارش‌ها به‌ويژه در شرق افغانستان و برخورد نظامی ميان طالبان و داعش در اين مناطق تا چه حد درست و اين خطر چقدر جدی است. از طرف ديگر طالبان نگران انگيزه‌هايی هستند که ممکن است موجب قدرت‌گرفتن داعش در افغانستان شود.

* ‌در گزارش‌ها آمده است پيش‌از‌اين هیأت سياسی طالبان، مستقر در دفتر قطر، به کشورهای ديگر هم سفر کرده‌اند و با آنها هم مذاکراتی داشته‌اند؛ درباره همکاری‌های احتمالی‌ِ حاصل‌شده، با تهران صحبت کرده‌اند؟
- در اين سفر، درباره نقش کشورهای همسايه و منطقه در پروسه صلح نيز صحبت شد و نقش مثبت چين در اين پروسه نيز به بحث گذاشته شد. در اين‌ ارتباط «قاری دين‌محمد حنيف» درباره ملاقات خود با مقامات چينی سخن گفت و در مقابل مقامات ايرانی هم برای کمک به پروسه صلح در افغانستان اظهار آمادگی کردند. لازم به ذکر است که طالبان قبلا هم سفرهايی به ايران داشته‌اند و حتی برای شرکت در کنفرانس‌های بين‌المللی، مانند کنفرانس بيداری اسلامی نيز از آنها دعوت به‌عمل آمده است. ذبيح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در اعلاميه‌ای که ٣٠ ارديبهشت به رسانه‌ها فرستاد، سفر هیأت طالبان به تهران را تأييد کرد و آن را بخشی از سفرهای معمولی به کشورهای ديگر، به‌منظور تبادلِ نظر با مقامات آن کشورها خواند.

* ‌موضوع ديگری در اين ديدارها مطرح شده ‌است؟
- موضوع ديگر مطرح‌شده در اين ديدارها، مسئله جنگ در شمال افغانستان بود. اين مسئله نيز نگرانی‌هايی در سطح منطقه، به‌‌ويژه ميان همسايه‌های افغانستان، به‌ميان آورده است. وزير داخله روسيه نيز در همين هفته به کابل سفر داشت و درباره جنگ‌های شمال، به‌‌ويژه قندوز، با مقامات افغان، ازجمله رئيس‌جمهور تبادلِ نظر کرد.

* ‌آيا غير از اين هیأت، اخيرا افراد ديگری هم از افغانستان به تهران سفر کرده‌اند؟
- در کابل شايعاتی به‌گوش می‌رسد که گويا گلبدين حکمتيار هم اخيرا به تهران رفته است، اما منابع قابلِ اعتماد فقط سفر دامادش «غيرت بهير» به تهران را تأييد کردند و گفتند هيچ فردی از مقامات بالا در ايران با او ملاقات نکرده است.