نشریه روسی: روحانی چه خوابی برای پوتین در اروپا دیده است؟

از مدت ها پیش، اروپا تلاش می کند وابستگی خود به گاز روسیه را کاهش دهد و در حال حاضر، از امکان واقعی برای رسیدن به این هدف، با حساب سوخت آبی ایران، برخوردار شده است. در این میان، گاز ایران تا قبل از سال 2030 میلادی، قادر نخواهد شد به رقیب اصلی «گاز پروم» بدل شود و به احتمال زیاد، نرخ آن نیز بالاتر از گاز روسیه خواهد بود. اما، در این مسأله، اروپا دلایل سیاسی را در نظر دارد و نه، اقتصادی را.

به گزارش پایگاه خبری «تیک»، نشریه «وال استریت ژورنال» با استناد بر اطلاعات منتشره از سوی کمیسیون اروپا بعد از انجام مذاکرات با تهران، می نویسد، تا قبل از سال 2030 میلادی، ایران با تبدیل به یکی از صادر کنندگان بزرگ، قادر خواهد بود 35 – 25 میلیارد متر مکعب گاز به بازار اروپا صادر کند. بخش اعظم این حجم به شکل گاز طبیعی مایع از طریق اسپانیا که در اروپا از بالاترین توان برای گاز رسانی برخوردار است، صادر خواهد شد.

صادرات با این حجم می تواند وابستگی اتحادیه اروپا به روسیه را کاهش دهد
طی شش ماهه نخست سال جاری، «گاز پروم» به اروپا 275/74 میلیارد متر مکعب گاز صادر کرده است که 8 درصد پایین تر از شاخص های سال گذشته در دوره مشابه می باشد. اما، آلکسی میلر، مدیر عامل شرکت «گاز پروم»، بر اساس نتایج ماه اوت، خاطر نشان کرد که حجم صادرات 8/13 میلیارد متر مکعب بوده که 2/23 درصد بالاتر از ماه اوت سال 2014 میلادی، بوده است. روز دوشنبه، الکساندر مدودف، معاون مدیر عامل این شرکت، خبر داد که در سال جاری، «گاز پروم» قصد دارد، 158 میلیارد متر مکعب گاز به اروپا صادر کند. سهم «گاز پروم» در بازار اروپا در حدود 30 درصد است.

نشریه «وال استریت ژورنال» می نویسد که نمایندگان شرکت های غول آسای انرژی در اروپا (شرکت های آلمانی RWE AG و E.On، شرکت های فرانسوی Totalو Engie، شرکت انگلیسی ВР، شرکت انگلیسی – هلندی Royal Dutch Shell، شرکت نروژی Statoil و شرکت اسپانیایی Repsol) با میگل آریاس کانته، کمیسر انرژی و اقلیمی اروپا، در خصوص ایران مذاکره کرده اند. بر اساس اطلاعات رسیده از منابع این نشریه، این شرکت ها قصد دارند، با پیشی گرفتن از آمریکا و چین، در ایران سرمایه گذاری های هنگفتی انجام دهند.

ایران از لحاظ ذخایر گاز در جهان، جایگاه دوم را دارد (بعد از روسیه) – ذخایر این کشور تا 34 تریلیون متر مکعب و یا در حدود 17 درصد کل ذخایر جهانی می رسد.

از زمان طرح پروژه خط لوله ناباکو در سال 2004 میلادی، مسأله صادرات گاز ایران به اروپا بحث و بررسی می شده است. این خط لوله قرار بوده از طریق ترکیه، بلغارستان، رومانی و لهستان به استرالیا کشیده شود. اما، روابط متشنج غرب با ایران و با شخص محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق این کشور، به طرفین اجازه نداد تا قرارداد مشخصی منعقد شود. در نتیجه، اجرای این پروژه بیشتر، به دلیل نبود پایگاه مواد خام، متوقف شد.

در اوت سال گذشته، علی مجیدی، معاون وزیر نفت ایران، گفت که برخی از کشورهای اروپایی باری دیگر به گاز ایران تمایل نشان می دهند و در این میان، وی این حجم صادرات گاز را 35 میلیارد متر مکعب در سال خواند. در حقیقت، در آن زمان، این مقام ایرانی از صادرات گاز از طریق خط لوله ناباکو سخن گفته بود.

کنستانتین سیمونوف، مدیر صندوق امنیت انرژی ملی، می گوید که صادرات گاز از طریق این خط لوله، به نفع اروپا است. نخست این که این خط لوله فروشنده را با خریدار مرتبط می کند و در مورد گاز مایع نیز ایران در راهبرد صادراتی خود می تواند از خود نرمش زیادی نشان دهد. دوم، صادرات از طریق این خط لوله ارزان تر خواهد بود، زیرا فاقد هزینه ای برای مایع کردن گاز و گاز رسانی مجدد خواهد بود.

مدیر صندوق امنیت انرژی ملی خاطر نشان می کند: «از این رو، گاز روسیه از جنبه نرخ، در مجموع، قادر خواهد با گاز ایران در بازار اروپا رقابت کند. افزون بر آن، پایگاه منابع روسیه آماده است – براساس ارزیابی های شرکت «گاز پروم»، ذخیره توان تولید، 170 میلیارد متر مکعب در سال است».

اما، به گفته سیمونوف، در حال حاضر، دشوار می توان گفت که تفاوت نرخ گاز مایع ایران با گاز خط لوله روسیه چه میزان خواهد بود، زیرا، اطلاعات دقیقی در دست نیست (در وهله نخست، در خصوص هزینه های استخراج و ذخیره)، حتی، در خصوص معدن بزرگ «پارس جنوب» ایران. همچنین، در حال حاضر مشخص نیست که چه کسی گاز را مایع خواهد کرد و برای این امر، از کدام تکنولوژی استفاده خواهد شد که خود نیز در تعیین نرخ نهائی تأثیر گذار خواهد بود.

اما، به عنوان نمونه، می توان به استرالیا اشاره کرد که یکی از سران در ارسال گاز مایع طبیعی به شمار می رود. سیمونوف اشاره کرد که در این کشور، هزینه های مالی اساسی در رابطه با کل پروژه گاز مایع طبیعی، 50 – 40 درصد بالاتر از هزینه های برنامه ریزی شده، بوده است.

سیمونوف گفت: «اما، مسأله این است که اروپا در خرید گاز، به دلایل سیاسی تکیه دارد و نه، اقتصادی. و در این رابطه، ایران برای گاز روسیه، در عمل رقیب خطرناک به شمار می رود. بنا بر این، یک مبارزه جدی در انتظار روسیه است».

و این در حالی است که همه مسأله غالب آمدن گاز روسیه بر گاز ایران، از جنبه نرخ را باور ندارند. برای نمونه، میخائیل کورچمکین، مدیر East European Gas Analysis، می گوید که گاز خط لوله روسیه فقط در صورت کاهش نرخ نفت تا 30 دلار در ازای هر بشکه، از گاز مایع طبیعی ایران ارزان تر خواهد شد (نرخ گاز با تأخیر شش تا نه ماهه، به نرخ نفت وابسته است). وی اشاره می کند که معادن ایران به اروپا نزدیک ترند، تا معادن یامال و سیبری غربی که پایگاه منابع برای صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا به شمار می روند.

تحلیلگران اشاره می کنند که عوامل بسیار دیگری نیز مطرح اند که در حال حاضر، ارزیابی تأثیرات آنها در آینده، غیر ممکن است. برای نمونه، طی ده سال آینده، وضعیت سیاسی در داخل ایران چگونه خواهد بود و روابط این کشور با اروپا در چه سطحی قرار خواهد داشت؟ و یا، وضعیت روز بازار گاز آسیا – اقیانوس آرام چه گونه خواهد بود (تا این اواخر، این بازارها جذاب بوده اند و تولید کنندگان گاز مایع طبیعی ترجیح می دادند، محصولات خود را به آنجا صادر کنند).

افزون بر آن، با توجه به سطح کنونی نرخ نفت، به دشواری می توان پیش بینی کرد که سرمایه گذاران خارجی در سرمایه گذاری های خود در عرصه گاز ایران، تا چه حد فعال خواهند بود. گفتنی است که ایران در بودجه سال مالی آینده خود که در مارس سال 2017 میلادی، به پایان خواهد رسید، نرخ هر بشکه نفت را 50 – 42 دلار تعیین کرده است.

مدیر صندوق امنیت انرژی ملی خاطر نشان می کند: «سرمایه گذاران در قبال نرخ 100 دلار در ازای هر بشکه نفت، می توانند یک نوع شور و هیجان و در قبال 40 دلار در ازای هر بشکه نیز شور و هیجان دیگری نشان دهند».