روایت پناهجوی جوان ایرانی از تجربیاتش در یک برنامه تلویزیونی در آلمان

دویچه وله - یکی از پرطرفدارترین میزگرد‌های تلویزیون آلمان میزبان یک پناهجوی ۲۲ ساله ایرانی بود. تجربه علیرضا فقیه‌زاده که از دوسال پیش در آلمان است و به روانی آلمانی صحبت می‌کند، گوشه‌ای از نقص‌های سیستم پناهجویی آلمان را آشکار کرد.

بحران پناهجویی در آلمان مدتی است که یکی از موضوعات اصلی میزگردهای تلویزیونی در این کشور به شمار می‌رود. یکی از این میزگردهای پرطرفدار که با اجرای مجری باسابقه ساندرا مایش‌برگر از شبکه اول تلویزیون آلمان پخش می‌شود، این هفته مهمانی از ایران داشت.

علیرضا فقیه‌زاده، جوان پناهجوی ایرانی که از دو سال پیش در آلمان به سر می‌برد در کنار دیگر مدعوین این برنامه شامگاه چهارشنبه (۱۷ فوریه/ ۲۸ بهمن) سیاست‌های پناهجویی آلمان و دولت آنگلا مرکل را به بحث گذاشتند.

در این برنامه بر خلاف رویه معمول، به جای دعوت از سیاستمداران احزاب مخالف و موافق، از دو کارشناس اقتصادی، یک کارفرما، یک عضو اتحادیه کارگری، یک ناشر، رئیس یک سازمان اجتماعی کمک‌رسانی و یک پناهجو دعوت شده بود.

هرکدام از شرکت‌کنندگان دیدگاه‌های متفاوتی در رابطه با روند پناهجویی و سیاست‌های دولت در این باره داشتند.

رولاند تیشی، ناشر بر این باور بود که بسیاری از پناهجویانی که به آلمان می‌آیند، به اندازه کافی کارآزموده نیستند و آموزش آنان نیز زمان زیادی می‌برد و همین امر موجب بالا رفتن هزینه‌های اجتماعی می‌شود.

مارسل فراتچر، کارشناس اقتصادی با رد این نظر گفت که به باور وی نگاهی به الگوی جمعیتی آلمان نشان می‌دهد که پناهجویان می‌توانند شانسی برای این کشور بوده و "چنانچه آنها وارد بازار کار شوند، می‌توانند هزینه‌های اجتماعی را که دولت تا کنون صرف آنان کرده، باز بپردازند."

هر چند کارشناس اقتصادی دیگری که به برنامه دعوت شده، با این نظر مخالف بوده و اذعان داشت که آماده کردن کامل پناهجویان برای ورود به بازار کار به ۷ تا ۱۵ سال زمان نیاز دارد.

این افراد به گفته این کارشناس‌، حتی زمانی که شروع به کار کنند، با توجه به حداقل دستمزد و نیز با توجه به سن ‌بالای‌شان، قادر نخواهند بود تا هزینه‌های بازنشستگی خود را تأمین کنند و احتمالا محتاج کمک‌های دولتی خواهند بود.

تجربه دست اول

در میانه نظر مخالفان و موافقان، علیرضا فقیه‌‌زاده به جمع حاضران پیوست تا نظراتش را به عنوان پناهجویی با تجربیات دست اول ابراز کند. ساندرا مایش‌برگر، مجری این گفتگوی تلویزیونی به هنگام معرفی وی، از فقیه‌زاده به عنوان جوانی تحصیل‌کرده، کارآزموده و منطبق با جامعه آلمان که به سرعت زبان آلمانی را فراگرفته، یاد کرد.

وی که ۲۲ سال دارد، دو سال و نیم پیش از ایران خارج شده و در حال حاضر مشغول گذراندن دوره کارآموزی در رشته الکترونیک نزد کمپانی زیمنس است.

در مورد درخواست پناهجویی فقیه‌زاده تا کنون تصمیم گرفته نشده و این احتمال وجود دارد که او به رغم داشتن این ویژگی‌ها از آلمان اخراج شود.

به گفته فقیه‌زاده زمانی که او به آلمان آمده و از این کشور درخواست پناهندگی کرده (سال ۲۰۱۳) امکان ادامه تحصیل، یادگیری زبان آلمانی و امکان کار برای پناهجویان وجود نداشت. پیش از به وجود آمدن بحران پناهجویی در آلمان، پناهجویانی که به این کشور می‌آمدند تا زمان تصمیم‌گیری در مورد وضعیت اقامت‌شان عملا فرصتی برای همگرایی با جامعه نداشتند و به گفته فقیه‌زاده "ادارات آلمانی یادگیری زبان را تا زمانی که وضع اقامت پناهجو روشن نشده، ضروری نمی‌دانسته و هزینه‌های برگزاری کلاس زبان را تقبل نمی‌کردند".

فقیه‌زاده در پاسخ به پرسش مجری گفت که وی زبان آلمانی را با کمک‌ نهادی وابسته به اتحادیه اروپا فرا گرفت که هزینه‌های کلاس زبان را تقبل کرده بود.

او توضیح داد که پس از پایان یادگیری زبان از اوقات فراغتی که ممنوعیت تحصیل و کار در آلمان برایش ایجاد کرده بود، استفاده کرده و یک سال را در زمینه کار داوطلبانه گذراند. تغییر قوانین پس از اوج‌گیری بحران پناهجویی در آلمان به گفته فقیه‌زاده برای او فرصت گذراندن کارآموزی در شرکت زیمنس را فراهم کرد.

روایت این پناهجوی ۲۲ ساله از تجربیاتش با واکنش‌های دیگر مهمانان این برنامه روبرو بود.

رولاند تیشی احتمال اخراج پناهجویی نظیر فقیه‌زاده از آلمان را "نقص سیستم" خواند. برند رافل‌هوزشن، کارشناس اقتصادی تجربیات این پناهجو را مثالی دانست که "نشان می‌دهد ما در آلمان چگونه در مسیر ریاکاری افتاده‌ایم".

به گفته وی افراد واجد شرایطی همانند فقیه‌زاده در نهایت مجبور می‌شوند که وانمود کنند "از نظر سیاسی تحت تعقیب هستند تا بتوانند امکان پناهجویی را بدست آورند".

دولت آلمان برآورد می‌کند که در سال ۲۰۱۶ نیم میلیون پناهجو وارد این کشور شوند. با وجود مشکلاتی که شمار بالای پناهجویان در آلمان ایجاد کرده، این کشور هنوز سقفی برای پذیرش پناهجویان معین نکرده است.

اکثر کشورهای اروپایی در پی ورود شمار زیادی از پناهجویان به اروپا، کنترل‌های مرزی میان خود را از سر گرفتند؛ کنترل‌هایی که پیشتر و پس از اجرای پیمان شنگن از میان رفته بود.