وزیر پیشنهادی ارشاد؛ وقتی هنر را عیب می‌دانند!

رضا صالحی امیری

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- جلسه رأی اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به سه وزیر پیشنهادی سه شنبه هفته آینده یازدهم آبان ماه تشکیل می‌شود.

در حالی که فراکسیون امید (‌ائتلاف اصلاح طلبان و اعتدال گرایان و اصول گرایان میانه حامی دولت) و نیز شماری از منفرد‌ها موافقت خود را با وزیران پیشنهادی ارشاد، ورزش و آموزش و پرورش اعلام کرده‌اند اما قابل پیش بینی است که مخالفت‌هایی ابراز شود و حتی می‌توان حدس زد که مخالفان چه دلایلی می‌خواهند اقامه کنند.

نکته جالب در این میان اما موضع یک روزنامه حامی دولت در قبال وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

برای مخالفت با سید رضا صالحی امیری دو دلیل آورده شده است:

نخست اینکه سوابق کار اطلاعاتی دارد حال آنکه با این استدلال شمار دیگری از مقامات را هم باید نفی کنند و اتفاقا اینکه وزیری با آگاهی‌های امنیتی و اطلاعاتی، نگاه اطلاعاتی و امنیتی نداشته باشد حُسن است و می‌تواند نگرانی‌ها را رفع کند. مشکل بر سر نگاه سرهنگی به مقولات فرهنگی باید باشد نه آگاهی‌های امنیتی و اتفاقا کسانی که اولویت را به امنیت می‌دهند نباید معترض باشند.

علت دوم اما این است که در دوران مسؤولیت او در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ۴ جلد از مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر منتشر شده است.

البته قرار بود این مجموعه نفیس و بسیار کاربردی سر به ده‌ها جلد بزند و نکته‌های تاریخی را از سینه رجال گذشته بیرون کشد تا قبل از اینکه چشم از جهان فرو بندند و هیچ کس به راز‌های آنان پی نبرد بگویند تا ثبت شود خاصه کسانی که اهل خاطره نویسی نبوده‌اند و گویا این کار انجام پذیرفته اما هنوز منتشر نشده است و علت توقف نیز همین تنگ نظری‌ها و دیدگاه کسانی است که تاریخ را محدود به ادراکات و استنباطات خود می‌دانند.

بر صالحی خرده می‌گیرند که چرا با بودجه بیت المال این «اباطیل» را منتشر کرده است. با این منطق از هیچ چهره قبل از پیروزی انقلاب نباید خاطره‌ای منتشر شود!

تصور کنید خاطرات امیر اسدالله علم نوشته و منتشر نشده بود. آیا یک منبع بسیار مهم از تاریخ ایران در سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ باز هم در دست رس بود؟

مجموعه «تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر» به همت حسین دهباشی و با یاری مجید تفرشی تا کنون در ۴ جلد به این شرح منتشر شده است:

۱- حکمت و سیاست / سید حسین نصر

۲- فرماندهی و نافرمانی / سپهبد خلبان شاپور آذر برزین

۳- آیندگان و روندگان / داریوش همایون

۴- اقتصاد و امنیت / علی نقی عالی خانی

چنان که گفته شد قرار بود مجلدات بیشتری منتشر شود و ثبت و ضبط هم شده اما همین نگاه مانع شده و در این مرحله مانده است.

به عنوان کسی که انواع کتاب‌های خاطرات سیاسی را خوانده یا دست کم خریداری کرده و در کتابخانه دارد می‌توانم گواهی دهم که این مجموعه در زمره نفیس‌ترین کتب خاطرات است که تا کنون منتشر شده است.

خاصه اینکه به لحاظ فرم و صفحه آرایی هر صفحه عکس و سوتیترهای جداگانه دارد و برای نام‌هایی که در هر صفحه اشاره شده به سبک مجلات توضیح آورده شده و به همین خاطر حاشیه همه صفحات را در کنار هم می‌توان یک دایره المعارف دانست.

در اهمیت و سندیت این خاطرات اشاره به یک نمونه کافی است. چند روز دیگر ۱۳ آبان سالگرد اشغال سفارت آمریکا در تهران در سال ۱۳۵۸ است و همه ساله بین موافقان و مخالفان در این سالروز بحث‌ها در می‌گیرد. استدلالات مختلفی آورده می‌شود. پس بگذارید این جمله از کتاب «آیندگان و روندگان» - خاطرات داریوش همایون را از همین مجموعه نقل کنیم:

«تا سال ۱۹۸۲ ریش داشتم... بعد به فکر فرار افتادم. تا اشغال سفارت آمریکا و گروگان گیری دیپلمات‌ها من امید وار بودم بساط این رژیم به هم بریزد... گفتم همه به جان هم افتاده‌اند و کلک این رژیم کنده است. پس بمانم تا اگر کاری از دستم بربیاید بکنم ولی وقتی گروگان گیری شد و‌‌ همان دانشجویان که فکر می‌کردم مخالف‌اند رفتند مقابل سفارت و شروع کردند به پای کوبی دیدم نخیر. تمام شد و کار دیگر نتیجه ندارد.»

حسین دهباشی می‌پرسد: یعنی گروگان گیری سفارت شما را از سرنگونی جمهوری اسلامی مأیوس ساخت؟

داریوش همایون پاسخ می‌دهد: «بله. دیدم دیگر کاری نمی‌شود کرد و به فکر گریز افتادم...»
این‌ها حرف‌های وزیر دولت‌های آموزگار و هویداست. وقتی این صحبت‌ها را برای یکی از چهره‌های مشهور دانشجویان مسلمان پیرو خط امام نقل کردم برای او هم تازگی داشت و سندی برای عملکرد براندازانه سفارت امریکا دانست.

حالا منتشر کننده مجموعه خاطرات را به انتشار اباطیل متهم می‌کنند چون مثلا از سید حسین نصر خوششان نمی‌آید.

این در حالی است که انتشار این مجموعه را اتفاقا باید حاکی از نگاه باز صالحی امیری دانست و نمایندگان را باید برای رأی اعتماد مصمم‌تر سازد.

جالب اینکه تصاویر این گفت‌و‌گو‌ها هم موجود است اما قرار نبوده در تلویزیون پخش شود و تنها به عنوان سند در صورت تکذیب و انکار نگاه‌داری می‌شود و بخش‌هایی از همین به قول منتقدان «اباطیل» را تلویزیون در دهه فجر پخش می‌کند که مورد اعتراض تهیه‌کنندگان این کتاب‌ها نیز قرار گرفته و البته بعید است صدا و سیما اعتنا کرده باشد.

آنچه به عنوان جُرم و عیب صالحی امیری در کتابخانه ملی قلمداد می‌شود اتفاقا نقطه درخشان کارنامه اوست و واقعا چقدر هنر می‌خواهد که هنری را عیب بدانی!