ابهامات نقش ایران در توافق آتش بس در سوریه، ایران کجای داستان ایستاده است؟

فرارو - یک هفته از آغاز آتش بس فراگیر در سوریه می گذرد آتش بسی که با میانجیگری ترکیه و سوریه بین دولت سوریه و مخالفان مسلح برقرار شده است. این آتش بس تاکنون به صورت محدود بارها نقض شده است اما ساختار آن پابرجا باقی مانده است. شورای امنیت نیز با صدور قطعنامه ای آتش بس را تایید کرده و بر ادامه مذاکرات در قزاقستان تاکید کرده است. اما سوال مهمی که در این میان باقی مانده این است که نقش ایران در این آتش بس و مذاکرات بعدی چیست؟ ایران کجای این داستان ایستاده است؟

به گزارش فرارو، هفته گذشته این پوتین بود که در کنفرانسی تلویزیونی به همراه وزیر خارجه‌اش، سرگئی لاورف، و وزیر دفاعش، سرگئی شویگو، خبر توافق آتش بس پایدار سوریه را اعلام کرد.

به گفته پوتین «سه سند امضا شده است، نخستین سند، میان حکومت سوریه و مخالفان مسلح درباره آتش‌بس در سرتاسر قلمرو سوریه است. سند دوم به مجموعه اقدامات و تدابیری برمی‌گردد که ضامن و ناظر بر حفظ آتش‌بس‌اند. و سند سوم بیانیه‌ای است مبنی بر آمادگی همه گروه‌ها برای پیشبرد مذاکرات صلح.»

سرگئی شویگو تصریح کرده «گروه‌های مخالفی که این آتش بس را امضا کرده‌اند، بدنه اصلی مخالفین را تشکیل می‌دهند و بازنمای نیرویی معادل ۶۲۰۰۰ شورشی اند.»
ایران کجای داستان ایستاده است؟
کارگردانی ترکیه و روسیه
روسیه و ترکیه کارگردانان اصلی این توافق هستند. آن ها قرار است توافق را ضمانت کنند. پس از امضای توافق روسیه آن را به شورای امنیت برد و به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رساند. وزیر خارجه سوریه نیز به ایران آمد و مذاکراتی با مقامات ایرانی داشت. ترکیه نیز رایزنی هایی در این باره با طرفین درگیر ماجرا صورت داد.

پیش از توافق نیز نشست سه جانبه ایران ترکیه و روسیه برگزار شد. نشستی که پس از آن برخی از معتدل شدن مواضع ایران درباره سوریه خبر دادند موضوعی که از سوی علی اکبر ولایتی تکذیب شد و اعلام کرد که مواضع ایران تغییر نکرده است.

وزارت خارجه ایران در همان ابتدای توافق حمایت خود را اعلام کرد. محمد جواد ظریف اعلام کرد که "آتش‌بس سوریه یک دستاورد بزرگ است. بیایید با استفاده از این فرصت، ریشه‌های تروریسم را هدف قرار دهیم."

اما ترکیه در همان ابتدا یک گام پیش گذاشت. مولود چاووش اوغلو، در اعلام توافق آتش‌بس تاکید کرد که دولت او هرگز با ادامه زمامداری بشار اسد در سوریه موافقت نخواهد کرد. وی همچنین گفت که لازم است نیروهای حزب‌الله نیز خاک سوریه را ترک کنند. مشخص نیست که این بند جزیی از توافق آتش بس هست یا نیست.

اما ولید معلم، وزیر خارجه سوریه در واکنش به سخنان مولود چاووش اوغلو اظهار کرد "این موضوعی برای مذاکره و مصالحه نیست بلکه به حاکمیت مردم سوریه ارتباط دارد و مردم سوریه اجازه نمی‌دهند کسی در این موضوع مداخله کند." ولید معلم افزود که "پرزیدنت اسد رئیس جمهوری منتخب جمهوری عربی سوریه است و وزیر خارجه ترکیه باید به این واقعیت احترام بگذارد." وزیر خارجه سوریه گفت که "موضوع احترام به حق حاکمیت ملی سوریه پیش شرط هرگونه مذاکره‌ای است."

وزیر خارجه سوریه همچنین تاکید کرد: «ما فقط به نقش روسیه و ایران اعتماد داریم و به ضمانت ترکیه و اسنادی که توسط دولت آن کشور امضا شده اطمینانی نداریم.»

ولید معلم در حالی از نقش ایران در این باره سختن می گوید که هنوز ابعاد آن روشن نیست. وزیر خارجه ترکیه پس از توافق اعلام کرده بود که ایران تضمین کننده این توافق نیست.

قطعنامه شورای امنیت چه می گوید؟
ابهام بر سر نقش ایران در این توافق پس از نگاهی به قطعنامه شورای امنیت درباره توافق بیشتر می شود. در قطعنامه سازمان ملل هیچ نامی از ایران دیده نمی شود.

در بخشی از قطعنامه تاکید شده است "کمیته مشترک روسیه ای - ترکیه ای تشکیل می شود تا به طرف های آتش بس درباره مسئولیت نقض آن پیشنهادهای لازم را بدهند و نیز درباره مجازات خاطیان از آتش بس هماهنگ شوند. نمایندگان این کمیته مشترک در مسکو و آنکارا مستقر می شوند و میان آنها تماس مستقیم خواهد بود."

در این قطعنامه تاکید شده است که مذاکرات آینده باید 15 ژانویه 2017 در قزاقستان ادامه پیدا کند. مشخص نیست که آیا ایران نیز در این مذاکرات حضور خواهد داشت یا خیر.
ایران کجای داستان ایستاده است؟
درخواست ترکیه از ایران
با وجود ابهام در نقش ایران در توافق، وزیر خارجه ترکیه از ایران خواست تا به حکومت سوریه و متحدانش برای رعایت آتش‌بس فشار وارد کند.

مولود چاووش‌اوغلو روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرگزاری آناتولی گفت: «ایران باید نفوذ خود بر شبه نظامیان شیعه و حکومت سوریه را با جلوگیری از نقض آتش‌بس نشان دهد.»

تاکید وزیر خارجه ترکیه به اعمال نفوذ ایران بر روی حزب الله لبنان است. مخالفان مسلح اسد مدعی هستند دولت سوریه و حزب الله توافق آتش بس را نقض کرده اند.

در حالی چاووش اوغلو از ایران می خواهد ضامن توافق باشد که پیش از این تائید نکرده بود که قرار است ایران ضامن توافق باشد.

شایعه ای که ولایتی تکذیب کرد
پیش از این نیز چاووش اوغلو خواستار خروج حزب الله از سوریه شده بود. حتی شایعاتی مبنی بر اینکه قرار است حزب الله لبنان از سوریه خارج شود منتشر شده بود که با واکنش علی اکبر ولایتی روبه رو شد.

مشاور امور بین الملل رهبر انقلاب در این باره گفت: «این ادعای دشمنان سوریه است. حزب الله تاکنون شهدای بسیاری داده و تاکنون بیشترین کمک را به دولت سوریه کرده و دولت سوریه هم کماکان حزب الله و سیدحسن نصرالله را به عنوان دوست بسیار صمیمی خود دانسته و این تبلیغات دشمنان است.»

ولایتی همچنین در پاسخ به اینکه "باتوجه به در پیش داشتن نشست مهم قزاقستان نگرانی‌هایی وجود دارد که بعد از پیروزی‌های به دست آمده در حلب روس‌ها زیر پای ما را خالی کرده و منافع ما را نادیده بگیرند"، گفت: «رابطه ایران و روسیه رابطه‌ای دوستانه و راهبردی بوده و هر دو کشور با هماهنگی هم در سوریه به دولت و ملت این کشور کمک کردند.»

پس از گذشت یک هفته از آتش بس سوریه که پس از پیروزهای گسترده دولت اسد و متحدانش در حلب به دست آمده است هنوز ابعاد این توافق آتش بس روشن نشده است. با وجود اینکه پیش از آن ایران لیست گروه های تروریستی فعال در سوریه را اعلام کرده است اما در توافق صورت گرفته تنها دو گروه به عنوان گروه شناخته شده اند. این داعش و فتح شام (جبهه نصرت) هستند.

به نظر می رسد روسیه که پیش از این تعداد گروه های تروریستی را بیش از این تعداد می دانست در توافق جدید موضع خود را در قبال مخالفان مسلح اسد تغییر داده است و آن ها را دیگر در دسته گروه های تروریستی تقسیم بندی نمی کند. سوال این است که آیا ایران نیز که اکنون از این توافق حمایت می کند، موضع اش در قبال گروه های فعال در سوریه تغییر کرده است یا خیر؟