آيا عامل اصلی انقلاب اسلامی خارجی ها بودند؟ معرفي کتاب تازه اي از فرد هاليدي، فريد پويا

فرد هالیدی استاد روابط بین الملل در دانشگاه اقتصادی لندن کتاب جدیدی به نام 100 اسطوره درباره خاورمیانه نوشته است. وي در اين کتاب خواندني، نقش خارجي ها در انقلاب ايران را نفي مي کند، ايده انجام 11 سپتامبر توسط خود آمريکا و اسرائيل را بي پايه مي داند، معتقد است ايده اسلام سياسي، ايده اي نوين است و تئوري برخورد تمدن ها را صحيح نمي داند

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

faridpouya@gmail.com

فرد هالیدی استاد روابط بین الملل در دانشگاه اقتصادی لندن کتاب جدیدی به نام 100 اسطوره درباره خاورمیانه1 نوشته است. این کتاب به دو بخش اسطوره ها و واژه نامه تقسیم شده است.

اسطوره ها در واقع نقطه نظرات و عقایدی هستند که در تفکر جمعی ما ریشه دوانده، بدون آنکه بنیان واقعی داشته باشند. اسطوره هایی که هالیدی بررسی و نقد میکند زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی را دربر میگیرند. در اینجا ابتدا نگاهی به برخی از اسطوره ها که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به ایران مربوط می شود میاندازیم و سپس به سراغ واژه نامه میرویم.

خارجیها و انقلاب ایران

طبق برخی اسطوره ها عامل اصلی انقلاب اسلامی خارجی ها بودند. بی بی سی و ک گ ب شوروی به همراهی بازاریها و ... انقلاب را راه انداختند و یا تغییر سیاست امریکا در زمان کارتر باعث تغییر نظام ایران شد. در نقد مورد اول هاليدی نقش ک گ ب را در چارچوب دیگر اسطوره های دوره جنگ سرد می داند. وی میگوید هیچ دلیلی برای این ادعاها وجود ندارد. این نقطه نظر بیشتر توسط سلطنت طلبان رایج شده که خواهان نفی نقش ایدیولوژیکی و سازمانی روحانیون در مورد انقلاب هستند. در مورد امریکا و نقش کارتر، هالیدی معتقد است در مقابل تظاهرات وسیع ایرانیان و خاطره ویتنام، که از آن مدت زیادی نمی گذشت، امریکا هیچ مداخله ای نمی توانست بکند.

11 سپتامبر و اسلام رادیکال ساخته و پرداخته اسرائیل و غرب است

طبق داستانی که هم اکنون کاربرد زیادی در میان معتقدان تئوری توطئه دارد، زمان حمله به برج های دو قلو در یازده سپتامبر، 4500 یهودی بر سر کارشان حاضر نشدند و نتیجه میگیرند که اسرائیل طراح این جریان است. هالیدی تشريح مي کند که این داستان اسطوره ای بیش نیست و میگوید این گونه داستانهای تخیلی و فانتزی در مورد 11 سپتامبر بسیار رایج است.
در مورد اسلام رادیکال عده ای به این اسطوره معتقدند که با از بین رفتن بلوک کمونیسم و پایان جنگ سرد، غرب احتیاج به دشمنی جدید داشت و دست به ابداع اسلام رادیکال زد. هالیدی در ابتدا خطر تروریسم اسلامی را قابل مقایسه با هزاران بمب اتمی و میلیونها سرباز بلوک شرق نمی داند. برای هالیدی اسلام بنیادگرا خطری برای حیات دمکراسی لیبرال غرب نیست. پروفسور هالیدی که اندیشمندی چپ به شمار می آید سپس میگوید: اصولا منطق سرمایه داری صلح را به جنگ ترجیح میدهد تا فعالیت اقتصادی و گسترش بازار را رونق بخشد.

اسلام هم دین است و هم سیستم سیاسی

به گفته هالیدی این اسطوره هیج بنیادی در قرآن ندارد و ایده ای نوین است. در قرن 19 سلفیها در مصر در رویارویی با غرب شعار "اسلام هم دین است و هم سیستم سیاسی" را رواج دادند.

برخورد تمدنها

طبق عقیده ای که هواداران زیادی در شرق و غرب دارد، ما در عصری زندگی میکنیم که روابط بین المللی تحت الشعاع برخورد تمدنهاست. هالیدی ریشه این ایده را در نوشته های هانتينگتون میداند. به گفته هالیدی نه تنها بنیادگرایان اسلامی بلکه افراطیون ملی گرا و بنیادگرای ژاپن، روسیه و ... از این ایده استقبال کردند. هالیدی معتقد است اگر چه فرهنگ یا بطور کلی تر تمدن در رابطه کشورها نقش دارد ولی تعیین کننده نیست. او از جنگ ایران و عراق یاد میکند و میگوید خونين ترين جنگ سال هاي اخير بین دو کشور همسایه روي داد و نه با غرب.

واژه نامه

در بخش واژه نامه که یک چهارم کتاب را در بر مي گيرد، هالیدی واژه ها و کلماتی که در رابطه با خاورمیانه است و برخی از آنها بعد از 11 سپتامبر بوجود آمده اند را معرفی کرده است. در این واژه نامه از یک سو به کلماتی عام مثل آیت الله یا افغانستان بر میخوریم و از سوی دیگر به واژه های مرکبی مثل "سورپریز اکتبر".
واژه "سورپریز اکتبر" به اتفاقات غیر منتظره ای گفته میشود که میتواند درست چند روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری امریکا که در ابتدای نوامبر برگزار میشود رخ دهد و بر انتخابات تاثیر بگذارد. پیدایش این واژه به جریان گروگانگیری در سفارت آمریکا برمیگردد. بسیاری معتقد بودند که جمهوریخواهان با حکومت ایران مذاکره کرده و از آنان خواسته بودند تا قبل از انتخابات گروگان ها را آزاد نکنند تا به این ترتیب کارتر را در تنگنا قرار دهند. اگر چه آزادی گرونگانها بعد از سوگند یاد کردن ریگان این ایده را تقویت میکند، با این حال هالیدی معتقد است دلیل کافی وجود ندارد که مطمئن باشیم مذاکره ای در کار بوده است.

هالیدی میگوید این واژه نامه کامل نیست و هر روز به این لیست کلماتی اضافه می شوند.

پانويس:

1. 100 Myths About the Middle East,
Fred Halliday, Saqi Books

- براي خريد کتاب از آمازون اينجا را کليک نماييد.