چهارشنبه 24 بهمن 1386   صفحه اول | درباره ما | گویا


بخوانید!
پرخواننده ترین ها

هواي تازه ام آرزوست نگاهي به آلودگي هواي تهران، جام جم آنلاين

tehran-clean-air-jamejam.jpg
در حال حاضر بيش از يک ميليارد نفر از جمعيت جهان در هواي آلوده و ناسالم تنفس مي کنند که شهروندان تهراني نيز جزو آنان هستند. براساس شاخص هاي جهاني ، آلودگي هوا موجب مرگ بيش از 800 هزار نفر در دنيا شده و اين مقدار حدود 7 ميليون و 900 هزار سال عمر از دست رفته است. آلودگي هوا امروز يک مساله جهاني است و بيش از 130 کشور جهان که عمدتا از کشورهاي در حال توسعه هستند، با آن و پيامدهايش به صورت جدي دست به گريبان هستند.

در اين ميان تهران نيز شهري است که هر دقيقه تنفس در آن برابر 9 نخ سيگار کشيدن است و با وجود 49 قانون ، مصوبه و بخشنامه در خصوص آلودگي هوا، اگر باد نيايد و باران ياري نرساند هواي آن بحراني مي شود. وضعيت آلودگي هواي تهران آنقدر بد است که برخي بهترين راهکار براي کاهش آلودگي در تهران را انتقال پايتخت مي دانند و معتقدند اگر مي خواهيم وضعيت آلودگي هوا به نقطه حاد نرسد بايد هرچه سريع تر پايتخت را از تهران جابه جا کنيم.

در مطالعاتي که سال 1374 هجري شمسي به وسيله کنسرسيومي از مشاوران بين المللي با محوريت کارشناسان ژاپني صورت گرفت ، گفته شد آلودگي هوا در کلانشهر تهران سالانه جان بين 7 تا 9 هزار نفر را مي گيرد. در تاييد و رد اين يافته در زمان خود واکنش هاي مختلفي صورت گرفت ، ولي حاصل اين بود که در بيانيه سال 74 درباره وضع تهران براي نخستين بار آلودگي يک بحران اعلام و خواسته شد براي مقابله با آن عزم ملي به کار گرفته شود.



تبليغات خبرنامه گويا

advertisement@gooya.com 




سال 1385 در يک مطالعه ديگر اين رقم حتي تا 10 هزار نفر و بيشتر نيز ذکر شد که باز هم بحث هايي به وجود آمد و اين واقعيت همچنان مورد غفلت قرار گرفت که هواي شهرهاي بزرگ کشور ازجمله تهران واقعا غيرقابل تنفس است.

در گزارش شهرداري تهران در سال 85 آورده شد: 9 ماهه امسال هواي تهران بيش از 23 درصد، روزهاي آلوده داشته است و مردم تهران در عمل هواي ناسالم تنفس کرده اند.

در سال 1386نيز در گزارشي که بتازگي منتشر و تيتر بسياري از روزنامه ها شد، آمده است سالانه 100 هزار تهراني بر اثر عوارض ناشي از آلودگي هوا روانه بيمارستان مي شوند.

بد نيست بدانيد براساس آمار 9ماهه اول سال 85 در تهران 28 روز پاک ، 185 روز سالم و 59 روز ناسالم گزارش شده است که اين ميزان در 9 ماهه اول امسال به 18روز پاک ، 253 روز سالم و 5روز ناسالم تبديل شده است.

خسارت 8 ميليارد دلاري

براساس اعلام شرکت کنترل کيفيت هوا، سالانه حدود يک ميليون و 645 هزار تن انواع آلاينده ها تنها از منابع متحرک به هواي تهران وارد مي شود که از اين رقم حدود يک ميليون و 354 هزار تن آلاينده منواکسيدکربن ، حدود 19هزار تن آلاينده ذرات معلق ، بيش از 109هزار تن اکسيدهاي ازت و 156هزار تن هيدروکربن است و براساس گزارش بانک جهاني خسارت سالانه آلودگي هوا در ايران تا 10سال آينده از رقم 8ميليارد دلار کنوني به حدود 16ميليارد دلار در سال 2016ميلادي مي رسد.

7 شهر آلوده

از تهران که بگذريم اصفهان ، تبريز، شيراز، مشهد، اهواز، اراک و کرج از ديگر شهرهاي آلوده ايران هستند. دليل آلودگي هواي اين شهرها، افزايش و تجمع منابع انتشار است و در شهرهايي نظير تبريز، اراک و اهواز، توليد آلودگي صنايع و در ديگر شهرها ترافيک شهري نقش مهمي در آلودگي هوا دارند. غير از کرج در شهرهاي ديگر کشور، طرح جامع کاهش آلودگي هوا در حال انجام است.

برنامه هاي جامع کاهش آلودگي هواي تهران 7محور دارد که بيشتر روي خودروها به عنوان اصلي ترين منبع توليد آلودگي متمرکز است.

افزايش 100 درصدي خودروها

بررسي ها نشان مي دهد حدود 88درصد آلودگي هواي تهران ناشي از منابع متحرک است. براساس اين آمار، خودروهاي شخصي 48.5 درصد، وانت بارها 24.5 درصد، موتورسيکلت ها 21درصد و تاکسي ها 5درصد در آلايندگي هواي شهر تهران نقش دارند. بي شک افزايش 100 درصدي تعداد خودروها در تهران طي سال هاي 1379تا 1383 در افزايش آلودگي هوا نقش موثري داشته است.

تنگناها و چالش ها

قانون مي گويد نيروي انتظامي مکلف است از تردد خودروهاي دودزا جلوگيري کند، اما در عمل اين اتفاق رخ نمي دهد. قانون بحث ديگري هم دارد و مي گويد تردد اتوبوس هاي ديزلي در تهران ممنوع است ، ولي به دليل برخي ملاحظات امکان پذير نيست.

پيکان کاربراتوري 260برابر خودروي پژو 206است و هر موتورسيکلت 8برابر يک خودروي معمولي استاندارد توليد داخل ، آلودگي منتشر مي کند، اما آنها نيز در سطح شهر تردد مي کنند. براساس آيين نامه اجرايي قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا، رانندگي با وسايل نقليه اي که فاقد برگ معاينه فني معتبر هستند، ممنوع است ولي سالانه تنها 27درصد از خودروهاي شهر تهران به مراکز معاينه فني خودرو مراجعه کرده و بقيه خودروها نيز بدون مشکل در سطح شهر تردد مي کنند.

کيفيت نامناسب برخي فرآورده هاي نفتي ، فراموشي موتورسيکلت ها با وجود نقش 21درصدي آنها در ايجاد آلودگي هواي تهران ، وضعيت مبهم CNG، کند بودن روند خروج خودروهاي فرسوده و در مقابل سرعت ورود خودروهاي نو را نيز مي توانيد به اين فهرست اضافه کنيد و تمامي اين موارد را نيز به چالش هاي مرسوم موجود در راه کنترل آلودگي شهر تهران بيفزاييد. آن وقت بهتر درک مي کنيد که چرا براساس اصل 50 قانون اساسي ، حفاظت از محيط زيست وظيفه همگاني است.

وضعيت نامطلوب

شهروندي براساس رعايت منافع گروهي شکل مي گيرد. خارج کردن خودروي تک سرنشين مي تواند رعايت احترام به حقوق ديگران باشد، زيرا هم از حجم ترافيک کاسته و هم عبور آسان براي تردد خودروهاي عمومي سريع و روان مي شود. افزايش خطوط اتوبوس در محورهاي پرتردد شهري مي تواند مردم را علاقه مند به استفاده از حمل ونقل عمومي کند.

اينها مزاياي استفاده از کاروان حمل ونقل عمومي است ، اما متاسفانه وسايل نقليه جمعي هم وضعيت مناسبي ندارند. تعداد ناوگان اتوبوسراني پايتخت ، بالغ بر 7هزار و 381دستگاه اتوبوس است که روزانه 5هزار و 500دستگاه آن عملياتي است.

از سوي ديگر 4هزار و 861دستگاه از اين اتوبوس ها ديزلي و 2هزار و 700دستگاه نيز گازسوز است ؛ همچنين از سال 79تاکنون 2هزار و 457دستگاه اتوبوس فرسوده از رده خارج شده است و 13.5 درصد اتوبوس ها بين 15تا 20سال عمر داشته و بالغ بر 2هزار و 500دستگاه ميني بوس با ميانگين عمر بيش از 20سال در تهران فعال است.

اگر باران ببارد

رشته کوه زيباي البرز شمال و شرق تهران را محصور کرده اند. شب ، باد از دامنه کوه به طرف شهر مي وزد و روزها از سمت تهران به کوه. نتيجه کار اين است که روزها مواد آلوده کننده به سمت شمال تهران حرکت مي کنند و در آنجا متراکم مي شوند تا شب هنگام با وزش بادي ديگر به سمت جنوب بروند.

اگر بادي نوزد و هوا به اصطلاح پايدار بماند، آلودگي کم کم زياد مي شود. کارشناسان معتقدند که براي اين که بادي بتواند آلودگي ها را از حصار تهران خارج کند بايد دست کم 5کيلومتر سرعت داشته باشد و مداوم بوزد.

در تهران ، باد شرق به غرب که مي تواند آلودگي را از تهران خارج کند خيلي کم مي وزد. در فصل هاي سرد جهت وزش باد در تهران ، از غرب به شرق است و در فصل هاي گرم از جنوب به شمال و جنوب غربي به شمال غربي.

در اين ميان نعمت خداوندگار باران است که به داد ساکنان تهران مي رسد و در بسياري از مواقع آلودگي هواي تهران را کاهش مي دهد. بارش رحمت الهي در بسياري از سال ها خيال مسوولان طرح کاهش آلودگي هواي تهران و دولت را راحت مي کند که اگر طرح کاهش آلودگي هوا خوب پيش نرفت ، لااقل خدا به داد مردم رسيد و نگذاشت وضعيت هواي تهران بحراني شود. بي خود نيست که مجري يکي از برنامه هاي سيما از رئيس سازمان محيط زيست پرسيد: درخصوص کاهش آلودگي هوا چقدر کار شما بوده و چقدر کار خدا؟

اقدامات انجام شده و نشده

حدود 80درصد آلودگي هوا بخصوص در کلانشهر تهران به تردد خودروهاي آلاينده مربوط است و با توجه به اين که بيش از دوسوم ايام سال با پايداري هوا در پايتخت مواجه هستيم ، مساله آلودگي هوا به صورت يک مساله حاد و گاه بحراني مبدل مي شود.

جمع آوري و خروج خودروهاي فرسوده و آلاينده بخصوص در شهرهاي بزرگ ، توجه جدي به تقويت ناوگان حمل و نقل عمومي و انتخاب نوع سوخت مناسب ، توجه به اجراي طرح دولت الکترونيک و ارائه خدمات اداري از طريق پست و اينترنت که به کاهش ترددهاي غير ضروري منجر مي شود از جمله مهم ترين برنامه هايي است که به کاهش معضل آلودگي هوا در شهرهاي بزرگ منجر مي شود.

از جمله ديگر اقداماتي که براي جلوگيري از افزايش آلودگي هواي شهرها مي توان انجام داد اين است که با همکاري همه دستگاه ها و ارگان هاي اجرايي و بخصوص آموزش و پرورش اقداماتي انجام شود که فاصله محل زندگي معلمان ، دانش آموزان و کارمندان و کارگران از محل کار و تحصيلشان کم شود و حتما تلاش شود هر خانه و محل تحصيل و کار مردم در يک منطقه شهري باشد تا از مسافرت هاي شهري طولاني جلوگيري شود.

حکايت همچنان باقي است

هفته هواي پاک امسال هم با شعار «مصرف بهينه و انسان سالم » برگزار شد. اين ايام فرصتي براي دوباره انديشيدن به نفس کشيدن بود. نتيجه داده هاي عملياتي مراکز و نهادهاي ديده بان محيط زيست در ايران اعم از دولتي و غيردولتي نشان مي دهد تا نهادينه شدن فرهنگ حفاظت از محيط زيست در ميان همه ايراني ها فاصله بسيار است.

انتظار فعالان و هواداران محيط زيست در ايران از هفته هواي پاک ، ختم شدن آن به يک نتيجه مورد انتظار يعني فرهنگ سازي نزد عموم براي حفاظت از محيط زيست و برخورد مسوولانه با آن است.

آلودگي هوا که اين روزها به يکي از اصلي ترين معضلات زندگي در شهرهاي بزرگ تبديل شده ، مشکلي سخت بغرنج است که حل آن عزمي ملي و را طلب مي کند، اما واقعيت آن است که تا ميزان آسيب هاي اين پديده را نشناسيم ، نمي توانيم مديريت و برنامه ريزي صحيحي براي کاهش يا رفع آن انجام دهيم.

اعلام آمار و ارقام به مردم و صاحبان منافع معمولا چندان مفيد و موثر نيست و آنان را تحت تاثير قرار نمي دهد. مسلم است کساني که سال ها سرنشين خودروهاي فرسوده اند از اقشار کم درآمد جامعه هستند و قدرت خريد وسيله نقليه اي را که قيمت آن خيلي بيشتر از درآمد سالانه است ، ندارند.

به نظر مي رسد تنها با برنامه ريزي دقيق و پيش بيني و اعلام حرکت هاي آتي بتوان به سوي کاهش آلودگي گام برداشت و در آخر بايد گفت هر چند به پايان آمد اين هفته ولي حکايت همچنان باقي است.
انتقال صنايع آلاينده

کمتر از 30 درصد آلودگي هواي تهران مربوط به 540 هزار صنعت در تهران است که متاسفانه تنها 5 تا 7 درصد اين صنايع مورد پايش قرار مي گيرند، 542 هزار واحد توليدي ، صنعتي ، خدماتي و تجاري در استان تهران وجود دارد که از اين تعداد 175 هزار واحد کارگاهي ، توليدي و صنعتي است که 80 درصد صنايع استان مجوز محيط زيست ندارند.

به رغم مصوبه نهم تير ماه سال 1369 هيات وزيران مبني بر انتقال صنايع آلوده کننده و مزاحم محيط زيست شهر تهران به خارج از شهر، هنوز برخي صنايع در اين محدوده فعاليت دارند.بر اين اساس ، با گذشت حدود 16 سال تنها 30 درصد از اين طرح اجرا شده است و متاسفانه بسياري از کارگاه ها کماکان در اين محدوده فعاليت دارند که البته با تخصيص حدود 7هزار و 200 هکتار براي طراحي و ساخت 17 شهرک صنعتي در اطراف تهران ، اين روند تا حدي رو به بهبود است.

علي اخوان بهبهاني





















Copyright: gooya.com 2016