جهان مسحورکننده‌ زنان کارگردان در جشنواره‌ی فيلم زنان آلمان

• در جشنواره‌ی بين‌المللی فيلم زنان دورتموند - کلن افزون بر ۱۰۰ فيلم جديد کارگردانان مطرح دنيا، فيلم‌های نخستين زن فيلمساز جهان، آليس گای‌بلاش نيز به نمايش درمی‌آيد. او هم‌زمان با برادران لوميه فيلم ساخت، ولی ناشناس ماند.

دويچه وله ـ جشنواره‌ی جهانی فيلم زنان دورتموند - کلن که امسال (۲۰۱۳) از روز ۹ آوريل (۲۰ فروردين) در شهر دورتموند برگزار می‌شود، با نمايش تازه‌ترين فيلم سالی پوتر، کارگردان بريتانيايی، با عنوان "جينجر و روزا" آغاز می‌شود. در اين معتبرترين جشنواره‌ی فيلم زنان اروپا، بيش از ۱۰۰ فيلم بلند و کوتاه از کارگردانان زن ۵۰ کشور جهان در ۶ بخش اصلی و بيش از ۲۰ زيربخش تکميل‌کننده به نمايش درمی‌آيد.

فيلم "جينجر و روزا"، ساخته سالی پوتر، اقتباسی آزاد از رمان "اورلاندو"، اثر ويرجينيا وولف، نويسنده‌ی کلاسيک انگليسی است. کارگردان فيلم‌های برجسته‌ی "خشم" و"يس" در اين فيلم به دوستی دو دختر جوان، جينجر و روزا، در لندن سال‌های دهه‌ی ۱۹۶۰ می‌پردازد؛ دهه‌ای پرتلاطم که نشانه‌های تاثيرگذار اعتراضات دانشجويی، انقلاب جنسی و جنسيتی، گسستگی ‌روابط سنتی، دگرگونی‌های اجتماعی و جنگ سرد بين "ابرقدرت‌‌های وقت" را برخود دارد. همين نشانه‌ها بر دوستی ژرف و رابطه‌ی عاطفی ميان اين دو دوست نيز که ديدگاه‌های سياسی و رفتارهای جنسی متفاوتی دارند، تاثير می‌گذارد و آن را به خطر می‌اندازد. در اين فيلم هنرپيشگان پرآوازه‌ی آمريکايی چون کريستينا هندريکس،‌اله فانينگ و بازيگر نام‌آشنای استراليايی، آليس انگلرت، هنرنمايی می‌کنند.

بخش مسابقه

در بخش مسابقه‌ی بين‌المللی اين جشنواره ۸ سينماگر زن برای دريافت جايزه‌ی ۲۵ هزار يورويی آن با يکديگر به رقابت می‌پردازند. شخصيت‌‌های اصلی اين فيلم‌ها که اغلب افرادی تکرو و بيگانه با موازين و عرف‌های اجتماعی هستند، در رويارويی با نابسامانی‌های جامعه به جستجوی واقعيت، هويت، زادگاه خود و معنای اعتماد و مسئوليت می‌‌پردازند. اغلب شخصيت‌های اين فيلم‌ها در آرزوی ساختن زندگی‌ای نوين، به مبارزه با ساختارهای سنتی برمی‌خيزند و به بايد و نبايدهای قراردادهای اجتماعی تن در نمی‌دهند.

"جون"، ضد قهرمان فيلم "پلوتو" از سو وون شين، کارگردان کره‌ای، نمونه‌ی بارز اين‌گونه شخصيت‌هاست. او سودای عضويت در "کلوب مخفی برترين‌های مدرسه" را که تنها ۱۰ عضو می‌پذيرد، در سر می‌پروراند و برای دستيابی به اين هدف، از انجام کارهای غيراخلاقی و غيرقانونی نيز ابايی ندارد. متهم‌شدن به قتل هم‌کلاسی خود، "جون" را ولی از رسيدن به هدف خود باز می‌دارد. او ناگزير در صدد يافتن قاتل برمی‌آيد... سو وون شين در اين فيلم دلهره‌آور پرکشش، روابط و مناسبات کنونی حاکم بر جامعه‌ی کره را به نقد می‌کشد.

شرايط سياسی ـ اجتماعی کنونی ويتنام نيز در فيلم "روح مادر" پيش‌زمينه‌ی بازگويی داستان اصلی آن است؛ هو گيانگ پام، سينماگر برجسته‌ی اين کشور، در اين فيلم گذار از جامعه‌ی کمونيستی ويتنام به يک کشور کاپيتاليستی را در قالب رابطه‌ی بين يک مادر و دختر به تصوير می‌کشد: در حالی که مادر "تهو" برای گذران زندگی در خيابان انبه می‌فروشد و وقت خود را با عشق‌ تازه‌يافته‌اش، يک راننده‌ی کاميون، می‌گذراند، تهو می‌کوشد مثل يک مادر از همکلاسی بی‌سرپرستش، دانگ، مراقبت کند.

"رحيما"، قهرمان خردسال فيلم آيدا بگيچ از بوسنی ـ هرزگوين با عنوان "بچه‌های سارايوو"، ناگزير است از برادر کوچک خود مواظبت کند: "رحيما" و "نديم" در شهر جنگ‌زده و بی‌‌رحم سارايوو که در آن ديگر ارزشی برای کودکان قايل نيستند، بی‌سرپرست و بی‌پناه زندگی می‌کنند. رحيما، تسلای خود را در دين اسلام و به‌جا آوردن آيين‌های مذهبی يافته است و می‌کوشد نديم را هم به اين راه جلب کند، ولی نديم در دام کانگسترها افتاده است.

آنتوانت بويمر، کارگردان هلندی، در فيلم خود "جکی"، به رابطه‌ی دو خواهر دوقلو با منش‌ها و کنش‌های بسيار متفاوت، و مادر هيپی‌مسلک آنان که در آمريکا زندگی می‌کند، می‌پردازد: "صوفی" و "دن" که با پدر هم‌جنس‌گرای خود در آمستردام زندگی می‌کنند، روزی از وجود اين مادر با خبر می‌شوند و برای آشنايی با او بار سفر می‌ببندد.

"سيتا"، دانشجوی ۲۵ ساله‌ی فيلم "زنده‌ها" از کارگردان اتريشی، باربارا آلبرت، سفری به تاريخ معاصر آلمان دارد. او که در رشته‌ی تاريخ و ادبيات آلمانی در برلين تحصيل می‌کند، با کنکاش در زندگی پدربزرگ مهربان و دوست‌داشتنی ‌خود، به رازهای پيشينه‌ی تاريک او پی می‌برد: "سيتا" در وين، ورشو و رومانی به اسنادی دست می‌يابد که پدربزرگ محبوبش را جلادی سنگدل با جهان‌بينی ناسيونال سوسياليستی معرفی می‌کنند.

فيلم "به نام..." به کارگردانی ماتاگوسکا ژومووسکا، سينماگر ۴۰ ساله‌ی لهستانی، به نبرد يک کشيش جوان به نام آدام با جهان‌بينی کاتوليکی و گرايش‌های جنسی به هم‌جنس خود می‌پردازد. آدام که در روستايی دوردست مسئوليت تربيت چند جوان بزهکار را به عهده دارد، می‌کوشد بر احساسات عاشقانه‌ی خود نسبت به يکی از اين نوجوانان پيروز شود.

بخش‌ها و جوايز ويژه

يکی از بخش‌های ويژه‌ی جشنواره‌ی جهانی فيلم زنان دورتموند - کلن امسال، به موضوع "افراط و تفريط" و بازتاب آن در سينما اختصاص داده شده است. در اين بخش ‌بيش از ۲۵ فيلم با زيرعنوان‌های "اتلاف، زياده‌خواهی، مرزشکنی، شور و شهوت، خلسه" از کارگردانان زن مطرح جهان به نمايش درمی‌آيد. مجموعه‌ی اين فيلم‌ها برداشت سينمايی اين فيلم‌سازان را در باره‌ی جايگاه و تن زن در روند جهانی‌شدن با پی‌آمدهای اقتصادی، ‌اجتماعی و فرهنگی آن نشان می‌دهد.

فيلم مستند "۷۲۷ روز بدون کارامو"، اثر آنيا سالومونويچ، کارگردان اتريشی، از جمله‌ی اين فيلم‌هاست که "مرزشکنی مليتی" را مطرح می‌کند. تنظيم‌کنندگان برنامه‌ی اين بخش در باره‌ی اين فيلم می‌نويسند: «زمانی که اتريشی‌ها با افغان‌ها، چينی‌ها با نيجريه‌‌ای‌ها ازدواج می‌کنند، دولت اتريش تمامی زرادخانه‌ی اداری و پليسی خود را به‌کار می‌اندازد تا از اين "مرزشکنی مليتی" جلوگيری کند.»

"جايزه‌ی افتخاری" امسال اين جشنواره ‌به هدی هونيگمن، کارگردان ۶۲ ساله‌ی هلندی با ‌تبار پرويی که يکی از مشهورترين چهره‌های جهانی ژانر مستندسازی است، تعلق گرفته است. از جمله کارهای او "فلز و ماليخوليا"، "شوهر خوب، پسر عزيز"، "ديوانه"، "برای هميشه" و فيلم سينمايی "تسين‌های مرده" است. اغلب کارهای هدی هونيگمن، به صورت مجموعه‌ای در جشنواره‌های بين‌المللی فيلم تورنتو، پاريس، برلين، شيکاگو، مادريد... به نمايش درآمده‌اند.

نمايش ويژه

نمايش فيلم‌های نخستين زن فيلم‌ساز جهان، آليس گای بلاش، يکی از رويدادهای مهم جشنواره‌ی امسال است. گای که در ۱۸۷۳ در شيلی، "ميهن دوم" پدر و مادر فرانسوی‌ خود، به‌دنيا آمده است، يکی از پيشگامان صنعت فيلم‌سازی است. با اين که گای بلاش، فيلم‌سازی را هم‌زمان با برادران لوميه آغاز کرد، ولی دست‌اندرکاران به ارزش فيلم‌ها و ابتکارات فنی او در فيلم‌سازی پی نبردند. فيلم‌های آليس گای بلاش اغلب با حادثه‌ای مضحک آغاز‌می‌شود و با نماهايی شلوغ و پرآشوب پايان می‌گيرند.

اين زن سينماگر که ۹۵ سال عمر کرد، بين سال‌های ۱۸۹۶ و ۱۹۲۰ بيش از ۱۰۰۰ فيلم کوتاه و بلند ساخت. عنوان مشهورترين کار آليس گای بلاش، MADAME A DES ENVIES است که به زندگی روزمره‌ی يک زن باردار غيرسنتی می‌پردازد؛ زنی که به موازين اخلاقی چندان پايبند نيست. در اين جشنواره ۱۳ فيلم از آليس گای بلاش نشان داده می‌شوند که بين سال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۰۷ ساخته شده‌اند.

جشنواره‌ی جهانی فيلم زنان دورتموند - کلن که بخشی از فيلم‌های آن در "موزه‌ی لودويگ" شهر کلن نيز به نمايش درمی‌آيد، روز ۱۴ آوريل (۲۵ فروردين) در دورتموند به پايان می‌رسد.