جان کشور در گرمای تابستان می‌لرزد

با آغاز فصل تابستان و حضور بیشتر مردم در طبیعت، صنعت گردشگری بیش از هر چیز رونق می‌گیرد؛ اما نباید فراموش کرد که طبیعت‌گردی و توریسم علاوه بر فوایدی که می‌تواند برای محیط زیست و رونق اقتصاد در پی داشته باشد، تهدیدهایی نیز با خود به همراه خواهد داشت که بی توجهی به آن منجر به عواقب جبران ناپذیری می‌شود.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، همه ما طی سفر‌هایی که در اقصی نقاط کشور داشته‌ایم در بسیاری از مواقع با صحنه‌های بدی همچون انباشتگی زباله‌ها و ضایعات، قطع درختان، از بین بردن پوشش گیاهی، آلودگی منابع آب، فرار جانوران و فرسایش خاک مواجه شده‌ایم؛ مسائلی که شاید در کشور‌های توسعه یافته و گردشپذیر کم‌تر با آن مواجه شویم.

نزدیک به 17 میلیون هکتار از مساحت کشور را مناطق حفاظت شده تشکیل می‌دهند. یعنی محدوده‌هایی از منابع طبیعی چون جنگل، مرتع و … که برای حفظ و تکثیر جانوران و رستنی‌ها تحت حفاظت قرار داشته و در آن قطع اشجار و تخریب و شکار بدون مجوز ممنوع است. اما با وجود اهمیت بسیاری که این مناطق دارند، شاید این مسئله برای بسیاری از مردم کشورمان چندان آشنا نباشد.

ناصر مقدسی مدیرکل‌ دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه می‌گوید: آنچه که هنگام تابستان و اوقات فراغت مردم در طبیعت رخ می‌دهد جای نگرانی دارد و متاسفانه مشاهده می‌کنیم چیزی که باید باعث فرح‌بخشی و نشاط روحیه انسان شود درست به عکس آن تبدیل شده که به دلیل نوع تعاملات غلط به وجود آمده میان مردم و طبیعت است و نباید فراموش کرد که اگرچه مردم ما بسیار با فرهنگ هستند؛ اما فقط کافی است که تنها 20 درصد مردم نا آگاهانه موارد زیست محیطی را رعایت نکنند تا یک منطقه به کلی نابود شود.

وی ادامه می‌دهد: حضور مردم در مناطق حفاظت شده بسته به ظرفیت و توان اکولوژیک مناطق است و بر اساس مطالعات علمی و طرح‌های تفضیلی هر منطقه‌ حفاظت شده، مشخص شده که چه تعداد فرد یا اتومبیل طی چه مدت زمانی‌ می‌توانند وارد مناطق شوند. علاوه بر آن در مناطقی که به عنوان زون‌های طبیعت گردی تعیین شده ماموران محیط‌بانی اجازه حضور لجام گسیخته مردم را در مناطق حفاظت شده نمی‌دهند.

مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان محیط زیست با اشاره به فشار مردم محلی بر روی مناطق حفاظت شده می‌گوید: در زون‌های طبیعت‌گردی، مناطق حفاظت شده از نظر زباله یا محل استقرار گردشگران تقریبا با وضعیت مطلوبی نسبت با دیگر مناطق گردشگری مواجه هستیم.

مقدسی تاکید می‌کند: البته به جز محققان و دانشجویان برای انجام کارهای تحقیقاتی و علمی هیچ کس اجازه ورود به مناطق امن و آسیب پذیر را نخواهد داشت.

تورهای گردشگری باید برای حضور در مناطق حفاظت شده مجوز کسب کنند

اگرچه بیشتر تخریب‌ها توسط افرادی صورت می‌گیرد که به صورت سنتی و عرفی به طبیعت‌گردی می ‌پردازند؛ اما تورهای گردشگری می‌توانند با ارائه آموزش‌های لازم به گردشگران نقش بسیار مهمی را در این زمینه ایفا کنند. علاوه بر آن از آنجا که حضور این تور‌ها در مناطق صعب العبور و حفاظت شده مستلزم کسب مجوز و تأیید حضور به صورت قانونی است، حفظ محیط زیست منطقه تا حد زیادی تضمین می‌شود.

مقدسی در این رابطه می‌گوید: تور‌های گردشگری باید ابتدا با انجام مکاتبات و کسب مجوز‌های لازم از ادارات کل هر استان و رعایت ضوابط و مقررات در مناطق حضور پیدا کنند که اگر بتوانیم شرایط حضور مردم را در تور‌های آموزشی فراهم کنیم این مسئله در مدیریت مناطق بسیار موثر است. علاوه بر آن با مشخص بودن زمان ورود و خروج هر تور و تعداد افرادی که در منطقه حضور پیدا می‌کنند با مشکلات کم‌تری مواجه خواهیم بود.

احمدعلی کیخا معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست نیز با تاکید بر لزوم حضورمردم در طبیعت و آشنایی با فواید آن اظهار می‌کند: برخی افراد در پوشش مستند سازی یا عکسبرداری از مناطق حفاظت شده، مشکلاتی را ایجاد می‌کنند که در این زمینه به استان‌ها هشدار داده شده و البته در برخی از زمان‌های سال که فصل زایمان یا جفت گیری حیوانات است افراد نباید در این مناطق حضور یابند و تبعیض میان افراد را برای ورود به این مناطق نمی‌پذیریم.

آموزش، آموزش و باز هم آموزش

اگرچه در زمینه حفاظت از محیط زیست بیش از هر چیز نقش دولت تعیین کنننده خوانده می‌شود؛ اما نباید فراموش کرد که هیچ نیرویی نمی‌تواند با خیل بی توجهی‌ها نسبت به محیط زیست مقابله کند. از سویی حضور نیرو‌ها در همه جا امکان پذیر نبوده و این احساس مسئولیت مردم برای حفاظت از نعمت‌های خدادادی است که می‌تواند موثر باشد؛ همانگونه که مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان محیط زیست می‌گوید: باید بیش از هر چیز بر روی فرهنگساری برای حفاظت از محیط زیست کار شود که در این میان صدا و سیما و دیگر رسانه‌ها نقش بسیار مهمی د ارند.

بیش از 75 میلیون نفر در کشور زندگی می‌کنند که مدیریت تک تک این افراد ممکن نیست، بنابراین باید به گونه‌ای اقدام کرد که هرکس ناظر بر اعمال خود بوده و وظایف مدنی خویش را انجام دهد. همچنین از آنجا که در بسیاری از مواقع تخریب محیط زیست در اوج ناآگاهی فرد خاطی صورت می‌گیرد، می‌توان با آموزش و آگاه سازی از وقوع آن جلوگیری کرد.

سلسه‌ اجزای طبیعت به اندازه‌ای به هم پیوسته، متقن و خلل ناپذیر است که تغییر در هر جزء کوچک آن می‌تواند تغییراتی بسیار بزرگ را در پی داشته باشد، همانگونه که ضرب المثلی جهانی می‌گوید بال زدن یک پروانه در قاره آفریقا منجر به طوفانی در قطب شمال می‌شود. همچنین نباید فراموش کرد که احیای یک گونه گیاهی یا جانوری نابود شده و یا یک تالاب تخریب شده شاید هیچ گاه ممکن نباشد و حتی در صورت امکان بسیار سخت و پرهزینه باشد.

از سویی تجزیه زباله‌های پلاستیکی در طبیعت میلیون‌ها سال زمان برده و یا حتی ممکن است این زباله‌ها به دلیل حرکت باد یا آب روزی سر از وعده‌ غذایی ما در بیاورند.

سرهنگ حمیدرضا خیلدار فرمانده یگان حفاظت محیط زیست با تاکید بر نقش و اهمیت آموزش در ایجاد فرهنگ حفاظت از محیط زیست می‌گوید: هیچ چیز به اندازه فرهنگسازی در زمینه‌های مناسب در کاهش تخریب و نابودی محیط زیست موثر نخواهد بود و به همین دلیل است که در هر استان بروشور‌های آموزشی را به مردم ارائه داده و با برگزاری جلساتی با مردم محلی آنها در زمینه حفاظت از محیط زیست آموزش می‌دهیم.

وی ادامه می‌دهد: علاوه بر آن سازمان‌های مردم نهاد بسیار مناسب عمل کرده و در مناطقی که تخریب پذیرتر است حضور فعالی دارند. اما با این حال نیرو‌های یگان حفاظت محیط زیست با قدرت از مناطق حفاظت کرده و با استفاده از دوربین‌های مخصوص مناطق را مرتبا پایش می‌کنند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست در رابطه با مناطقی که با تهدیدات بیشتری از نظر تخریب مواجه هستند نیز می‌گوید: مناطقی مانند آذربایجان شرقی، ارسباران، گیلان و مازندران از مناطقی است که به دلیل رفت و آمد زیاد مردم حساسیت بیشتری نسبت به دیگر مناطق دارد که به همین دلیل علاوه بر تشدید نظارت‌ها جلساتی را با مردم محلی برای آموزش آنها برگزار کرده‌ایم.

گستردگی، وسعت و تنوع اقلیمی کشور ما فرصت مناسبی را برای بهره بردن از این نعمت خدادادی فراهم آورده، نعمتی که اگرچه در بسیاری از مواقع به جای حفاظت و پاسداری، قربانی خودخواهی ‌و بی توجهی شده است؛ اما هنوز هم می‌توان در حفظ و حراست از آن کوشید.