۷ متقاضی فرزندخواندگی برای هرکودک واجد شرایط

براساس آمار انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد زوج‌های ایرانی نابارور هستند. هشت درصد از این زوج‌ها برای دلایلی که برای خودشان و خانواده‌شان حائز اهمیت است، تقاضای فرزندخواندگی از مراکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست می‌کنند‌. اما سوال این است که از این تعداد چقدر تحمل راه دشوار دریافت مجوز قبول حضانت فرزند خوانده را دارند و از میانه راه پشیمان نمی‌شوند؟ بسیاری با طی کردن مراحل قانونی و اداری این کودکان را به سرپرستی می‌گیرند.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

به گزارش فرهيختگان، مساله فرزندخواندگی در ايران هميشه مشکلات و پيچيدگی‌های خود را دارا بوده است، مراحل سختگيرانه دريافت مجوز قبول حضانت فرزند خوانده از يک‌سو و کمبود کودکان بی‌سرپرست و ولی قانونی از سوی ديگر و همين‌طور وجود قوانينی که کودکان بدسرپرست را به‌طور کامل در اختيار سازمان بهزيستی قرار نمی‌دهد، باعث می‌شود زوج‌های بسياری نااميدانه به خانه‌هايشان بازگردند و زندگی تلخی را از سر گيرند که در برخی مواقع به جدايی منتهی می‌شود.

در آرزوی يک سقف

ديروز مديرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزيستی اعلام کرده بود در ازای هريک کودک بی‌سرپرست، هفت خانواده متقاضی وجود دارند و اين سخن سوالی را به ذهن متبادر می‌کرد که چگونه است که هيچ‌کدام از اين خانواده‌ها نمی‌توانند يکی از اين کودکان را به فرزندخواندگی قبول کنند. به گفته مديرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزيستی ۱۰هزار زوج اکنون تقاضای فرزندخواندگی کودک دارند، در حالی که ۲۳ هزار کودک در مراکز بهزيستی هستند.

حميدرضا الوند با تاکيد براينکه شرايط دريافت مجوز قبول حضانت فرزندخوانده نسبت به گذشته سهولت بيشتری دارد، می‌گويد: «قطعا اگر قوانين اصلاح شود تعداد بيشتری مشتاق امر فرزندخواندگی خواهند شد، اما حالا هم می‌بينيم قوانين برای خانواده‌های واجد شرايطی که توان مالی بالايی ندارند، سهل‌تر شده است. ما در حال حاضر مطابق آمار اعلام شده توسط سازمان بهزيستی ۲۱ هزار و ۵۰۰ کودک بی‌سرپرست و بدسرپرست داريم که به صورت مستمر تحت پوشش خدمات سازمان بهزيستی قرار دارند. از اين تعداد ۱۲ هزار نفر را به خانواده‌های متقاضی تحويل داده‌ايم که البته تعدادی از اين کودکان به‌طور موقت ساماندهی شده‌اند تا بعد از سنجيدن شرايط‌شان سرپرستی به صورت دائم به خانواده‌ها داده شود. همچنين سازمان بهزيستی ۴۸۱ خانه کودک و نوجوان دارد که حدود ۱۰هزار نفر از اين کودکان را در آنجا نگهداری می‌کنيم.»

الوند همچنين با قبول سخت بودن قانون فرزندخواندگی در ادامه می‌افزايد: «قانون مرجعی که ما برای فرزندخواندگی به آن مراجعه می‌کنيم، ‌قانون حمايت از کودکان بی‌سرپرست مصوب سال ۱۳۵۳ است و مطابق همين قانون زوجينی که پنج سال از ازدواج آنها گذشته و صاحب فرزند نشده‌اند می‌توانند اقدام به پذيرش فرزند کنند. آنچه بيش از همه در بحث فرزندخواندگی حائز اهميت است، اين است که کودک بايد بدون پدر، مادر يا جد پدری باشد يا همه تلاش‌ها و پيگيری‌های سازمان بهزيستی برای يافتن ولی کودک به نتيجه نرسيده باشد.»

جايی برای بدسرپرست‌ها

در قانون فرزندخواندگی موجود بر پذيرش کودکان بی‌سرپرست تاکيد شده حال آنکه بنابر آمار موجود بيش از ۲۱ هزار کودک بی‌سرپرست و بدسرپرست تحت پوشش حمايت‌های سازمان بهزيستی هستند. درواقع نگهداری از اطفال بدسرپرست موثر مورد بی‌توجهی قانون فعلی قرار گرفته است. اين در شرايطی است که حميدرضا الوند، معاون دفتر توانمندسازی خانواده، زنان و کودکان سازمان بهزيستی معتقد است: فقط ۱۵ درصد کودکان تحت‌پوشش مراکز و خانه‌های کودک بهزيستی بدون والدين و جد پدری هستند.

الوند در پاسخ به سوالی درباره شرايط کودکان بدسرپرست نيز می‌افزايد: «ما نمی‌توانيم کودکان بدسرپرست را به‌طور دائم به سرپرستی خانواده‌های متقاضی در بياوريم چراکه ۸۷ درصد از اين کودکان ولی قهری دارند. اما ولی قهری آنها به دلايل قضايی و اجتماعی صلاحيت نگهداری از کودک خود را ندارد. در حال حاضر ما ۹۵۰۰ کودک با اين شرايط داريم که در خانه‌های کودک و نوجوان ما نگهداری می‌شوند. بخشی از اين کودکان نيز به دليل داشتن معلوليت به بهزيستی داده شده‌اند و با اين شرايط ما تنها هزار کودک را داريم که می‌توانند به‌طور دائم شامل فرزندخواندگی شوند و همين باعث می‌شود که برای هريک کودک ما هفت خانواده متقاضی وجود داشته باشد.

سازمان بهزيستی در کمترين زمان ممکن اين هزار کودک را به زوج‌های واجد شرايط از لحاظ اخلاقی و مالی می‌سپارد و اگر خانواده‌هايی سال‌هاست که در نوبت دريافت کودک هستند به دليل کمبود کودک است و مشکل ديگری وجود ندارد.» طرح خانواده امين که از سال ۸۱ شکل گرفته است در واقع همان ماده قانونی ۱۱۸۷ قانون مدنی است که همانند قانون حمايت از کودکان بی‌سرپرست تبصره و بندهای متعددی برای حمايت از اطفال بی‌سرپرست و بدسرپرست دارد.

براساس طرح خانواده امين، مرجع قضايی می‌تواند طفل را از والدين فاقد صلاحيت گرفته و مطابق شرايط خاص و به صورت موقت تا زمانی مشخص در اختيار والدين دارای صلاحيت قرار دهد. همچنين والدين دارای فرزند و بانوان فاقد همسر می‌توانند جزء متقاضيان پذيرش کودک باشند.

اين کودکان به حمايت نياز دارند

بهمن کشاورز، رئيس کانون وکلای ايران در گفت‌وگو با فرهيختگان درباره دليل ضرورت زدن ملک به نام کودک به سرپرستی گرفته شده، می‌گويد: «براساس فقه شيعه فرزندخوانده نمی‌تواند از پدر و مادرش ارث ببرد، همين امر باعث می‌شود که در صورت فوت پدر و مادر در حق کودک به سرپرستی گرفته‌شده اجحاف صورت بگيرد و در واقع باز هم بی‌سرپرست گرفته شود، اين کودکان برای اين در اختيار خانواده‌ها قرار می‌گيرند که پشتوانه مالی داشته باشند و نمی‌توان اين مساله را ضعف قانونی برای سازمان بهزيستی تلقی کرد. اما اين ملکی که به کودک داده می‌شود قيمت آن بستگی به وسع مالی خانواده متقاضی دارد و اين نشان می‌دهد کودک مطابق معيار خانواده‌ای که در آن قرار می‌گيرد بايد سهمی هم داشته باشد، چراکه اين کودکان صرفا اسباب‌بازی خانواده‌ها نيستند و آينده‌شان حائز اهميت خواهد بود.»

همايون هاشمی، رئيس سازمان بهزيستی استان تهران در گفت‌وگو با فرهيختگان درباره شرايط دريافت مجوز قبول حضانت فرزندخوانده در کشور می‌گويد: «براساس شرع مقدس، مسئوليت حضانت و سرپرستی کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست برعهده ولی‌فقيه است و ولی‌فقيه اين وظيفه را به سازمان بهزيستی محول کرده است. لذا شما می‌توانيد از همين مساله متوجه حساسيت امر بشويد.

در واقع بهزيستی نهادی است که جانشين خانواده برای کودکان بی‌سرپرست شده است. تمام اين کودکان مشمول دريافت خدماتی هستند که يک کودک عادی روزانه می‌گيرد. اين خدمات شامل خدمات بهداشتی، آموزشی، رفاهی و اجتماعی می‌شود. هدف ما هم تقويت زندگی کودکان بی‌سرپرست در خانواده‌های جايگزين است. در حال حاضر اگر شما به مراکز نگهداری اين کودکان سر بزنيد می‌بينيد که از گذشته چقدر خلوت‌تر شده‌ و اين نشان از تسهيل قوانين فرزندخواندگی دارد.»