۶۰ درصد آب بخش کشاورزی ایران هدر می رود

• سرانه مصرف روزانه آب در ايران ۳۰۰ و در جهان ۱۵۰ ليتر است يعنی دو برابر ميانگين جهان. ميزان آب تجديدشونده کشور يعنی آبی که از بارش‌ها حاصل می‌شد، کاهش پيدا کرده است. در تهران ۱۵ درصد نسبت به سال گذشته و در کل کشور، هشت درصد نسبت به ميانگين درازمدت، کسری بارندگی داشته ايم
• سرانه مصرف روزانه آب در کشور دو برابر ميانگين جهان است

ايران چند سال است که دوره خشکسالی را پشت سر می‌گذارد و بخش‌های زيادی از تالاب‌ها و درياچه‌هايی مانند هامون و اروميه خشک شده است. مسئولان دولتی ايران طی ماه‌های گذشته بارها نسبت به وضعيت کم‌آبی در ايران هشدار داده و خواستار صرفه‌جويی در مصرف آب شده‌اند. حميد چيت‌چيان، وزير نيرو اعلام کرد که خشکسالی ۵۰۰ شهر ايران را تهديد می‌کند و پنج کلانشهر از جمله تهران، در وضعيت نامطمئنی قرار دارند. يکی از مديران شرکت آب ايران از جيره‌بندی آب در چند شهر بزرگ خبر داده است. شاهين پاک‌روح، معاون هماهنگی و پشتيبانی شرکت آب و فاضلاب ايران به خبرنگاران گفته آب در ۱۲ کلان شهر ايران جيره‌بندی می‌شود. خسرو ارتقايی، مدير عامل شرکت آب منطقه تهران هم گفته اگر مردم در مصرف آب صرفه جويی نکنند مجبور خواهيم شد فشار آب را کاهش دهيم و قطع آب مشترکان پر مصرف هم جزو برنامه است.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

آمارهای فاجعه بار

بر اساس آمار و ارقامی که خبرنگار پيام نو در پژوهش های خود به آن رسيده است؛ سرانه مصرف روزانه آب در ايران ۳۰۰ و در جهان ۱۵۰ ليتر است يعنی دو برابر ميانگين جهان. ميزان آب تجديدشونده کشور يعنی آبی که از بارش‌ها حاصل می‌شد، کاهش پيدا کرده است. در تهران ۱۵ درصد نسبت به سال گذشته و در کل کشور، هشت درصد نسبت به ميانگين درازمدت، کسری بارندگی داشته ايم. به سبب کاهش شديد بارش‌ها و افزايش دمای هوا که تبخير آب‌های سطحی را به همراه داشته، در سال‌های گذشته بيش از ۷۰ درصد آب مصرفی تهران از طريق سدها تامين می‌شده اما استفاده از آب چاه ها ۱۰ درصد بيشتر شده. از ۹۰ درصد آب اختصاصی به بخش کشاورزی، ۶۰ درصد هدر می رود با اين حال، تمرکز روی مصرف آب توسط مردم قرار گرفته که کل آب اختصاصی‌شان دو درصد است البته بايد به اين نکته هم اشاره کرد که اين موضوع دليلی نمی شود تا رفتار مصرف مردم را در بخش آب توجيه کند؛

ايران در مرحله بحران آبی قرار دارد

به گزارش پيام نو براساس يک شاخص جهانی، کشوری که تا ۲۰ درصد منابع آب تجديدشونده خود را استفاده کند، وضعيت مطلوبی دارد. بين ۲۰ تا ۴۰ درصد وضعيت قابل قبول است؛ ۴۰ تا ۶۰ درصد در مرحله تنش آبی است و ۶۰ تا ۸۰ درصد مرحله بحران آبی. با اين تعريف، ما دقيقا در مرحله بحرانی قرار داريم.

سرانه مصرف روزانه آب در کشور دو برابر ميانگين جهان است

بر اساس آمار مصرف سرانه آب در هر شهر و کشور به عوامل مختلفی نظير موقعيت جغرافيايی شهر، درجه حرارت، عادات و رسوم و فرهنگ، ميزان صنعتی و پيشرفته بودن شهر و… بستگی دارد. سرانه مصرف روزانه آب در ايران ۳۰۰ و در جهان ۱۵۰ ليتر؛ يعنی دو برابر ميانگين جهان است. اين در حالی است که سازمان جهانی بهداشت مقدار متوسط سرانه ۱۵۰ ليتر را برای برآوردن نيازهای بهداشتی روزانه هر نفر تعيين کرده است.

کاهش سرانه آب شيرين از ۴۷ هزار به دو هزار متر مربع

همچنين بر اساس اين آمار، سرانه آب شيرين کشورمان در سال ۱۹۷۰ حدود ۴۷ هزار و ۷۰ مترمربع بوده است که در سال ۲۰۰۱ به دو هزار و ۷۹ مترمربع کاهش يافته است و پيش‌بينی می‌شود اين رقم تا سال ۲۰۲۵ به ۱۵ هزار و ۵۵ مترمربع برسد.

کاهش آب تجديد شونده

ايران حدود يک درصد جمعيت جهان را در خود جای داده و ۱/۱ درصد از مساحت خشکی‌ها متعلق به ايران است، در حالی که منابع آب تجديدشونده ما تنها ۳۶ صدم درصد منابع تجديدشونده جهان است.

در گذشته‌های دورتر، ميزان آب تجديدشونده کشور يعنی آبی که از بارش‌ها حاصل می‌شد حدود ۱۳۰ ميليارد متر مکعب بود اما در دوره‌های بعد اين رقم کاهش يافت و به حدود ۵/۱۲۲ ميليارد مترمکعب و در پنج سال اخير به ۱۰۴ ميليارد مترمکعب رسيد.

کسری بارندگی نسبت به دو سال گذشته

اعداد و ارقام می گويند، بارندگی ها در استان تهران نسبت به سال گذشته ۱۵ درصد و نسبت به ميانگين درازمدت ۳۰ درصد کاهش داشته است؛ در دو سال گذشته در تهران ميزان بارندگی ۴۲۰ ميلی‌متر در سال ۹۱ و ۹۲ رسيد و در حال حاضر تاکنون ۲۳۵ ميلی‌متر بارندگی داشته‌ايم و در کل کشور ۲۱۲ ميلی‌متر است که ۸ درصد نسبت به ميانگين درازمدت کسری داريم.

۷۰ درصد از ميزان بارندگی سالانه به ۲۵ درصد از سطح کشور اختصاص دارد

با توجه به آماری که در اختيار پيام نو قرار گرفته، ميانگين وضعيت بارندگی در کشور حدود ۲۵۰ ميلی‌متر در سال است که اين عدد بين ۷۰ تا ۲۰۰۰ ميلی‌متر در نقاط مختلف کشور به طور پراکنده وجود دارد؛ يعنی در يزد، زاهدان و بندرعباس ۷۰ ميلی‌متر و در بندر انزلی ۱۹۲۰ ميلی‌متر بارندگی است، اين از نظر پراکنش بارندگی است، اما مشکل، بحث آمايش سرزمين و تمرکز جمعيت در جغرافيای کشور است.

بنابراين عمده ميزان بارندگی در ايران به سطح محدودی از کشور اختصاص دارد، به طوری که ۷۰ درصد از ميزان بارندگی سالانه به ۲۵ درصد از سطح کشور و ۳۰ درصد ميزان بارندگی ها به ۷۵ درصد باقی مانده از سطح کشور تعلق دارد.

کاهش آب مصرفی تهران از سدها

آمار می گويند، در سال‌های گذشته بيش از ۷۰ درصد آب مصرفی تهران از طريق سدها تامين می‌شد و نزديک به ۳۰ درصد هم از آب چاه‌ها اما به سبب کاهش شديد بارش‌ها و افزايش دمای هوا که تبخير آب‌های سطحی را تشديد می‌کند، در حال حاضر اين رقم به ۶۰ درصد آب سدها و ۴۰ درصد آب چاه‌ها رسيده است.

تجربه کاليفرنيا در مواجه با کم آبی

اما در کاليفرنيا با کمبود شديد آب، «پليس آب» تشکيل شده تا جلو هدررفتن آب را بگيرد. براساس قوانينی که به‌دنبال کمبود شديد آب در اين ايالت تصويب شده کسانی که بيش از اندازه آب را صرف چمن، محوطه‌سازی‌ اطراف خانه و شستن ماشين کنند، روزانه ۵۰۰ دلار جريمه می‌شوند. جريمه ۵۰۰ دلار در روز پس از آن تصويب شد که يک تحقيق نشان داد اقدام‌های گذشته برای حفظ آب نتوانسته است هدف کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب که فرماندار ايالت کاليفرنيا تعيين کرده بود را برآورده کند.

همچنين برای جلوگيری از مصرف بيش از اندازه آب، مقام‌های ايالتی در اقدام ديگری قيمت آب را به‌ صورت جدی افزايش داده‌اند. براساس تصميمِ گرفته شده در کاليفرنيا قيمت آب ۱۰ برابر شده است تا مردم حواس‌شان را بيشتر برای مصرف جمع کنند. به گفته مقام‌های آمريکا ۸۰ درصد کاليفرنيا با وضعيت به‌ شدت بحرانی خشکسالی روبه‌روست که احتمالاً تا سال ديگر هم ادامه پيدا می‌کند.

مديريت آب کشور با کيست؟

آن چه مشخص است، مقوله آب در دو وزارت‌خانه مديريت می‌شود: نيرو و جهاد کشاورزی. اما توليد، توزيع و تصفيه آن با وزارت نيروست. در خود وزارت نيرو دو شرکت مادرتخصصی وجود دارد: شرکت مديريت منابع آب ايران و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور. همه شرکت‌های آب منطقه‌ای زيرمجموعه شرکت مديريت منابع آب هستند. اين شرکت‌ها مسئوليت مديريت منابع اصلی آب يعنی سدها، آب‌خوان‌ها، حوضه‌های آب‌ريز و رودها را در اختيار دارند که به صورت استانی عمل می‌کنند. همه شرکت‌های آب و فاضلاب نيز زيرمجموعه شرکت آب و فاضلاب کشور هستند. ما يعنی آبفايی‌ها آب خام را از شرکت‌های آب منطقه‌ای می‌خريم، تصفيه می‌کنيم و می‌فروشيم.

از ۹۰ درصد آب اختصاصی به بخش کشاورزی، ۶۰ درصد هدر می رود

بازدهی آبياری در بخش کشاورزی در کشورمان حدود ۳۵ درصد است. افزون بر ۹۰ درصد آب استحصالی در کشور به بخش کشاورزی اختصاص می‌يابد. شش درصد در بخش صنعت و چيزی حدود دو تا چهار درصد در بخش مصارف خانگی (شرب) مصرف می‌شود.

از کل آب کشاورزی (همان ۹۰ درصد) افزون بر ۶۰ درصد هدر می رود. اين يک فاجعه است. اين امری است که متاسفانه رها شده و تمرکز روی مصرف آب توسط مردم قرار گرفته که کل آب اختصاصی‌شان دو درصد است. البته اين به وزارت جهاد کشاورزی مربوط می‌شود نه نيرو.

به گزارش خبرنگار پيام نو الگوی مصرف ما در تهران برای هر نفر در شبانه‌روز ۱۵۰ تا ۱۷۰ ليتر است. در حالی که ميزان مصرف متوسط هر فرد در تهران در طول شبانه‌روز بين ۳۲۰ تا ۳۴۰ ليتر است که البته اين هم در نوع خودش يک فاجعه است.

پيام نو قصد دارد در آينده با توجه به آمار و مستنداتی که در دست دارد، در گزارش هايی که به تفصيل ارائه خواهد شد به بررسی ميزان و علت هدر رفت آب در شبکه توزيع و خطوط انتقال، سوء مديريت در تاسيس و ايجاد کارهای زيرساختی از جمله ايجاد کانال های آب زيرزمينی که مردم آن را نمی‌بينند و در عوض، هدر دادن آب در پروژه های شهری با ظاهرهايی فريبنده، وضعيت تصفيه خانه ها و وجود مواد مضر در آب و عواقب آن، بپردازد.