ویژه خبرنامه گویا

خبر یافتن پیکر مومیایی شده رضا شاه شايد یکی از شگفتی های تاریخ معاصر ما باشد که بدون شک با توجه به اوضاع جاری کشور، در روزها و ماه های پیش رو پیامدهای خود را در تحولات آینده ایران نشان خواهد داد.

شکی نیست که با گذشت بیش از هفت دهه از درگذشت او و ۴۰ سال پس از پایان دودمانی که او تاسیس کرد، نقش رضا شاه در تاریخ معاصر ایران هنوز هم مورد جدل و مطالعه در میان بسیاری از ما ایرانیان باقی مانده است و شاید هم هیچگاه پایان نیابد. اما نفی نقش او در ساختن ایران نوین و انسان امروز ايرانی، غفلت از رسیدن فردایی است که در انتظار هر دوی آنهاست.

برای شناخت بهتر رضا شاه هیچ چیز بهتر از شناختن دورانی از تاریخ میهن ما نیست که در آن او تاج بر زمین افتاده پادشاهی از سوی سلسله منحط قاجار را بر سر گذاشت.

به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید

در کتابی در مورد اوضاع اجتماعی ایران در اواخر سلسله قاجار به نام (TheSubjects of the Shah)که نزدیک به یک قرن پیش در لندن منتشر شده، نام تاریخی میهن ما PERSIA، از دید نویسنده آن با مخففی از P برای Poverty یعنیفقر-حرفEبرایErrorیعنیجهل -حرف Rبرای Ruinsیعنی مخروبه -حرفSبرای Sadnessیعنی غم و غصه -حرف Iبرای Ignoranceیعنی نادانی و حرف Aبرای Apathyیعنی سستی، برابر آمده است.

نویسنده کتاب کشیش چارلز هاروی استایلمان که به عنوان یک مبلغ مذهبی و برای انجام خدمات خیریه درمانی به ایران رفته بوده با دیدن اوضاع واقعی و رقت بار زندگی ایرانیان در آن روزگار، بزرگترین مصائب اجتماعی مردم ما را خرافات مذهبی، اعتياد گسترده به تریاک، بیسوادی، عدم وجود دستگاه اداری و قضایی و نظمیه، اسارت زنان در چنگال بردگی مردان، درویش مسلکی و گدایی در سر هر کوی و برزن، و وجود راهزنان و قداره بندان در گوشه و کنار مملکت بیان می کند.

به گفته نویسنده، مشخصه بخش عظیمی از ایرانیان در آن زمان بیعاری و نادانی آنها بوده بطوری که حتی آن دسته از ایرانیانی که از میان خانواده اشراف برای تحصیل به خارج اعزام می شدند از دیدن تحرک مردم اروپا در زندگی روزمره و مشاغلشان با تعجب یاد میکرده اند.

رضا شاه، ایران ۹۰ سال پیش ما را با چنین مردمانی یک جا تحویل گرفت. خود فریبی است اگر با رجوع تخیلی به گذشته های دور، ایران آن روز را چیزی بیش از یک روستای ماتم زده قرون وسطایی به حساب بیاوریم که تنها یک رستاخیز ملی به همت رضا شاه و معدودی از همفکران و یاران او آن را از تجزیه و پیوستن به کتابهای تاریخ نجات داد.

البته پیش از به قدرت رسیدن او انقلاب تاریخساز مشروطه به همت زنان و مردان میهن پرست ایرانی در پی برافکندن بسیاری از این جنبه های عقب ماندگی کشور ما بود. اما به گفته دکتر ماشا الله آجودانی در کتاب مشروطه ایرانی، فرزند واقعی آن انقلاب با برآورده ساختن آرزوهای نسل آن دوران رضا شاه بود.

انتظار اینکه رضا شاه یا هر رهبر ملی دیگر در آن زمان و با آن شرایط جنگی و قحطی زده کشور و زندگی رقت بار مردم آن، اولویت حکومت خود را گسترش دموکراسی در ایران بکند، تنها زاییده خیالپروری انقلابیون ورشکسته ای است که خودشان نيم قرن بعد و با بهره گیری از نعمات خدمات رضا شاه و پسرش، در بهمن ۵۷ مستبدترین و ارتجاعی ترین قشر اجتماعی را در کشور ما به قدرت رساندند.

ناپلئون گفتهاستتخت پادشاهی چیزی جز یک نیمکت چوبی پوشیده با پارچه مخملی و آراسته به زر و زیور نیست. مهم آن است فردی که بر آن تکیه می زند از خود چه میراثی برای تاریخ باقی می گذارد. میراث ماندگار رضا شاه برای هر میهن پرست ایرانی، ادامه حیات کشوری به نام ایران است.