از فیسبوک حبیب حسینی فرد، کارشناس مسائل بین الملل
آخرین نتایج اعلام‌شده انتخابات عراق همچنان از پیشتازی ائتلاف مقتدا صدر حکایت دارند. در مجموع انتخابات پارلمانی روز شنبه عراق از دو جهت با پیش‌بینی‌ها سازگار نشد. یکی این که میزان شرکت در انتخابات از ۶۲ درصد در بار پیش به رقم ۴۴ درصد تنزل کرد که از زمان سقوط صدام حسین نازلترین بود. این که بخشی از سنی‌های آواره‌شده از حمله داعش هنوز هم در شرایطی نبوده‌اند که پای صندوق‌های رای بروند البته در این کاهش مشارکت نقش داشته است، ولی سرخوردگی‌ها از فساد و ناکارایی احزاب حاکم و رانت‌خواری مبتنی یر تقسیم طایفه‌ای و مذهبی قدرت هم اثر پررنگی در این ماجرا داشته است. عراق به لحاظ میزان فساد، طبق برآورد سازمان بین‌المللی شفافیت در میان ۱۸۰ کشور در ته جدول و در مرتبه ۱۶۹ قرار دارد.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
همین عوامل سبب شدند که ائتلاف نصر به محوریت حیدر عبادی، نخست‌وزیر که به دلیل شکست‌خوردن داعش از نیروهای عراقی و کاستن از احساس تبعیض در میان سنی‌ها، تصور می‌شد که پیروز انتخابات شود در جایگاه سوم قرار گیرد. شگفتی دوم انتخابات عراق هم همین اکثریتی است که نصیب ائتلاف سائرون اصلاحات به محوریت نیروهای هوادار مقتدا صدر شده که شرکایش از جمله کمونیست‌ها و یک حزب لیبرال کوچک است. تاکید بر مبارزه با فساد و فقر و قول ملغی‌سازی نظام مبتنی بر تقسیم قدرت در دست اقوام و مذاهب، و در عوض تاکید بر شایسته‌سالاری و معرفی نامزد‌هایی تحصیل‌کرده و تکنوکرات و نیز فرستادن این سیگنال که مصالح ملی عراق فراتر از آن است که بسان ۲۰۰۳ تا کنون قربانی نفوذ و بازی قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله ایران، شود همه و همه در موفقیت سائرون دخیل بوده‌اند.
نیروی اصلی مورد حمایت ایران ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری است که عمدتا نیروهای بسیجی عراق (حشد شعبی) را شامل می‌شود، نیروهایی که برای جنگ علیه داعش شکل گرفتند و ایران در تشکیلشان نقشی پررنگ داشت. ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی هم دیگر نیروی متحد ایران در عراق است. مقتدا صدر زمانی فرمانده سپاه مهدی بود، شبه‌نظامیانی برخاسته از میان اقشار عمدتا فقیرنشین شیعه در بغداد و جنوب کشور و با گرایش هایی به خشونت و ترور که با حضور آمریکا در عراق هم سر سازش نداشتند. حالا ائتلاف تحت رهبری صدر همچنان مخالف‌خوانی خود علیه آمریکا را دارد، ولی حتی حزب کمونیست عضو این ائتلاف هم این حضور را تا زمان برقراری ثبات کامل در عراق قابل تحمل می‌داند.
توئیتی که مقتدا صدر پس از محرزشدن پیروزی ائتلافش زده بیش از همه نشان از آن دارد که در صدد تشکیل یک دولت ائتلافی است که نیروهای هوادار ایران یعنی ائتلافهای فتح و دولت قانون در آن نباشند و عمدتا هم جنبه تکنوکراتی داشته باشد. در توئیت صدر اسم اکثر ائتلاف‌ها به عنوان متحد بالقوه برای تشکیل دولت آمده، به جز دو نیروی یادشده نزدیک به ایران:
«ما (سائرون) با "حکمت" (الحکمة) و "ملی‌گرایی" (الوطنیه ائتلاف عمدتا سکولار و مخالف ایران به رهبری ایاد علوی ) اراده ملت (تجمع ارادة الانتخابی) خواهیم بود و برای ایجاد (الجیل الجدید) نسلی جدید تلاش می‌کنیم تا "تغییر" (جنبش تغییر، گوران در کردستان) به سوی اصلاحات را شاهد باشیم و "تصمیم" (القرار) ما عراقی خواهد بود تا پرچم‌های " (البیارق) پیروزی (النصر) را بالا ببریم و بغداد (بغداد هویتنا) پایتخت ماست و حرکت ما (الدیمقراطی) "دموکراتیک" خواهد بود و دولتی تکنوکرات بدون حزب‌گرایی تشکیل می‌دهیم.» این توئیت با استقبال عربستان مواجه شده است.
البته ترکیب نیروهای راه‌یافته به مجلس تا حدودی این امکان بالقوه را باز می‌گذارد که دولتی با حضور نیروهای نزدیک به ایران هم شکل بگیرد، ولی گزینه محتمل‌تر دولتی است با محوریت سائرون و نیروهایی که اگر مخالف ایران نباشند مثل فتح و دولت قانون، نزدیک به آن هم نیستند. در چنین صورتی آیا همان چیزی که ایران از آن نگران بود، تحقق یافته است. یحیی رحیم صفوی، مشاور عالی نظامی آیت‌الله خامنه‌ای آذرماه گذشته در یک سخنرانی گفته بود: باید نگران انتخابات ۲۰۱۸ عراق باشیم، با توجه به اینکه به زودی تولید نفت در عراق به بالای ۷میلیون بشکه نفت می‌رسد، چنانچه تغییراتی در ترکیب مجلس و دولت شیعه عراق ایجاد شود، مشکلاتی برای ما پیش خواهد آمد.»
لحن منفی رسانه‌های اصولگرا نسبت به نتایج انتخابات عراق و پیروزی ائتلاف صدر به نوعی تاییدی بر تحقق نگرانی یادشده است. دست به دست شدن نسبی قدرت در عراق و تسلط نیروهایی کمتر نزدیک به تهران در دولت، هم در "عمق استراتژیک" جمهوری اسلامی در منطقه خلل ایجاد می‌کند و هم نفوذ رقبای ایران، از عربستان تا آمریکا را در عراق فزونتز خواهد کرد، آن هم در هنگامه‌ای که ایران به خاطر خروج آمریکا از برجام در معرض فشارهای کم‌سابقه‌ای است و حضورش در سوریه نیز به دلیل فعالیت‌های نظامی اسرائیل در حمله به نیروهای آن و عدم واکنش منفی روسیه و حتی سکوت نسبی خود سوریه با چالش‌هایی سخت روبرو شده.
در چنین شرایطی آیا تهران تشکیل دولتی غیرهمسو در بغداد را به راحتی تحمل خواهد کرد و به خصوص متحدان ایران مانند شبه نظامیان حشد شعبی که احتمالا دولت جدید پیگیر انحلال آنها خواهد شد دست روی دست خواهند گذاشت و بی‌واکنش خواهند ماند؟ آیا ...
انتخابات جدید عراق شرایط سیاسی و شاید امنیتی این کشور را احتمالا پیچیده‌تر خواهد کرد.
