رادیو زمانه، عزتالله انتظامی، بازیگر برجسته سینما و تئاتر ایران صبح جمعه ۲۶ مرداد در ۹۴ سالگی در بیمارستان باهنر تهران چشم بر جهان ما فروبست. خانه سینما درگذشت این بازیگر کهنهکار را که در سینمای ایران به او لقب «آقای بازیگر» را داده بودند تأیید کرده است. عزتاله انتظامی در سال ۱۳۰۳ در محله سنگلج تهران متولد شده بود. او در سال ۱۳۲۶ به عنوان بازیگری جوان وارد تئاتر شد، بعد از مدتی به آلمان رفت و در مدرسه شبانهروزی در هانوفر در زمینه تئاتر تحصیل کرد.
همکاری او با داریوش مهرجویی و غلامخسین ساعدی پربار بود و او را به زودی به یک چهره آشنا در سینمای ایران بدل کرد. آقای هالو»، «پستچی»، «گاو»، «ستارخان»، «صادق کرده»، «حاجی واشنگتن»، «گراند سینما»، «هامون»، «ناصرالدین شاه آکتور سینما»، «روز واقعه»، «خانهای روی آب»، «دیوانه از قفس پرید»، «گاو خونی»، «مینای شهر خاموش»، «آتش سبز»، «راه آبی ابریشم» و «چهلسالگی» از آثار برجسته عزتالله انتظامی است. او چندین بار سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر و همچنین جایزه جشنواره فیلم شیکاگو و تندیس بهترین بازیگر مکمل جشنواره سپاس در سالهای پیش از انقلاب را به دست آورده است.
دویچه وله: حدود چهار هفته پس از جشن ۹۴ سالگی، عزتالله انتظامی، بازیگر نامدار تاتر و سیمنای ایران در بیمارستان باهنر تهران درگذشت. بازی در بسیاری از شاخصترین فیلمهای سینمایی نیم قرن گذشته بخش از کارنامه هنری انتظامی است.
"آقای بازیگر"، "اسطوره"، "افتخار هنر هفتم ایران" و "بازیگر شاهکارهای سینمای ایران" از جمله توصیفهایی است که در رسانهها و محافل هنری برای عزتالله انتظامی زیاد به کار برده میشود.
عزتالله انتظامی پس از یک دوره طولانی بیماری بامداد جمعه ۲۶ مرداد ۱۳۷۹ درگذشت. فرزندان انتظامی در گفتوگو با رسانهها تائید کردهاند که او در بیمارستان باهنر تهران از دنیا رفته است.
اگر سخنان خود این هنرمند را ملاک بگیریم که از ۱۳، ۱۴ سالگی در تاترهای لالهزار پیشپرده خوانی میکرده، او در زمان مرگ هشت دهه کار هنری را پشت سر گذاشته بود؛ کارنامهای که بیش از ۴۰۰ فیلم سینمایی، نمایش و سریال تلویزیونی را در بر میگیرد.
حضور جدی و حرفهای عزتالله انتظامی بر صحنه نمایش به میانه دهه بیست خورشیدی بازمیگردد. فیلم گاو، ساخته داریوش مهرجویی نخستین سکویی بود که او و دو بازیگر برجسته دیگر تاتر، علی نصیریان و جمشید مشایخی برای تبدیل شدن به "غولهای سینمای ایران" بر آن پا گذاشتند و به چهرههای آشنا و محبوب میلیونها ایرانی بدل شدند.
عزتالله انتظامی در سال ۸۲ به عنوان یکی از "چهرههای ماندگار" عرصه هنر ایران معرفی شد و سه سال بعد سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) در مراسمی در پاریس از "خدمات ممتاز" او تقدیر کرد.
فهرست فیلمهای شاخصی که "آقای بازیگر" در آنها نقشآفرینی کرده بسیار طولانی است و شامل ساخته کارگردانان نامآوری مانند مهرجویی، مسعود کیمیایی، علی خاتمی، ناصر تقوایی، بهمن فرمانآرا، رخشان بنیاعتماد و محسن مخملباف میشود.
انتظامی علاوه بر بازی در فیلم گاو در شمار دیگری از ساختههای مهرجویی که از فیلمهای برجسته سینمای ایران محسوب میشوند نیز نقشآفرینی کرده است. از آن جمله فیلمهای آقای هالو، دایره مینا، پستچی، اجارهنشینها، هامون و بانو.
در فیلم گاو، مهرجویی در نقش مردی روستایی به نام مش حسن ظاهرا شد که در فراق گاو خود دچار جنون میشود و خود را در او و او را در خود میبیند.
نخستین جایزه بینالمللی بازیگری سینمای ایران
بسیاری از منتقدان بازی انتظامی در فیلم گاو را نقطه عطفی در بازیگری و وداع با نقشآفرینیهای متداول و کلیشهای در سینمای ایران ارزیابی کردهاند. انتظامی برای بازی در این فیلم جایزه هوگو نقرهای بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره بینالمللی فیلم شیکاگو دریافت کرد که نخستین جایزه بینالمللی برای هنرپیشههای ایرانی بود.
زندگی انتظامی با افت و خیزها و اختلافها با برخی از همکاران نزدیک او مانند جمشید مشایخی نیز روبرو بوده است. مشایخی مرداد ماه سال پیش در جشن انجمن منتقدان و نویسندگان در اعتراض به نشان دادن تصویر عزتالله انتظامی در تیزر برنامه این جشن، در سخنان تندی او را به مماشات با حکومت شاه و جمهوری اسلامی متهم کرد.
ظاهرا انتقادهای مشایخی به نقش انتظامی و نصیریان در تصمیمگیریهای مربوط به نمایش تاتر در دوران حکومت پهلوی مربوط میشود. او به تبدیل خانه مسکونی انتظامی به یک مجموعه موزه و تاتر در حکومت کنونی هم کنایه زده است. این خانه موزه شهریور ۹۳ افتتاح شد.
به رغم اختلافهایی که میان سه بازیگر مشهور تاتر و سینمای ایران از دهه پنجاه خورشیدی وجود داشت، این سه نفر در برخی از آثار به یادماندنی سینمایی نظیر "کمالالملک" و "هزاردستان" همکاری مشترک داشتهاند.
انتظامی در سالهای پایانی عمر خود دستکم دوباره در عرصه سیاسی خبرساز شد؛ یکبار در جریان نامنویسی اسفندیار رحیممشایی به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ و بار دیگر در نامهنگاری به حسن روحانی در اسفند ۹۴.