امروز خبر درگذشت یکی دیگر از اساتید بی نظیرمان را شنیدم و آن چنان متاثر شدم که بیماری سخت خود را فراموش کردم و از بستر به بیرون خزیدم و نوشتن این چند خط را حداقل وظیفه ی خود در قبال دانشی که از این دانشی‌مرد کسب کرده ام دانستم هر چند جای دادن شخصیتی به این والایی با ۹۸ سال طول عمر و ۱۲۰۰ سال عرض دانش در یک مطلب کوتاه نه ممکن و نه شایسته ی این عزیز درگذشته تواند باشد.
از نسل بزرگان دیروز جز تنی چند که آن ها هم به اوج سالخوردگی رسیده اند کسی باقی نمانده، و با تاسف بسیار باید گفت که هیچ یک از «اساتید» نسل جدید، نتوانسته اند حتی جای یکی از غول های آن نسل استثنایی را پر کنند یا حداقل شباهتی به یکی از آن ها داشته باشند.
محمد دبیر سیاقی، یار همیشه همراه علی اکبر خان دهخدا هم که امروز رفت تا کِی و چگونه کسی پیدا شود که آن همه دانشی که از ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی دارد، با عشق و صبر و دقت، تبدیل به رساله و کتاب و مقاله کند.
افسوسِ گذشته را نباید خورد. گذشته، گذشته و آرزوی بازگشت آن روزهای سرشار از بالندگی جز افسردگی نتیجه ای نخواهد داشت.
اما به آنچه امروز می گذرد باید افسوس خورد. افسوس بسیار، از عمری که جوانان در ایران به تباهی می گذرانند و آنان هم که در وادی فرهنگ و ادب گام نهاده اند، بی هدف و بی راهنما، در برنامه های درسی و ساعت های امتحانی برای گرفتن مدرک گم شده اند.
فاجعه است از دست دادن اساتید قدیم و فاجعه است دیدن جای خالی آن ها و سرنوشت «تحصیلکردگان» و «صاحبان مدارک علمی و مدارج آموزشی».
ادبیات خواندگانی که از نوشتن دو خط فارسی صحیح عاجزند و قدرت تبدیل فکر به نوشته را ندارند. ادبیات خواندگانی که سال ها خود را با محفوظات مشغول کرده اند و از تجزیه و ترکیب و نتیجه ی جدید به دست آوردن از دانشی که دارند ناتوان اند.
وقتی دهخدا می خواست برای لغت نامه، همکارانی جوان استخدام کند، و دکتر محمد معین، که اولین «دکتر» در ادبیات فارسی بود موفق به ملاقات ایشان شد، چه چیزها که دهخدا از معین نپرسید و چه پاسخ هایی که معین به دهخدا نداد تا شایسته، برای «همکاری» دانسته شود.
دبیر سیاقی نیز که ۹ سال همکار دهخدا بود و او را شخصیتی چند وجهی می دانست، از این بزرگ مرد فرهنگ و ادبیات، اثر بسیار پذیرفت و به مانند او شخصیتی با چند وجه مختلف در خود آفرید که او را شایسته ی «فرهنگ نگاری» و «لغت نامه نویسی» می کرد. کاری که تا زمانی که قلم در دست اش بود با عشقی تمام ادامه داد و برای ۹۸ سال طول زندگی، عرضی ۱۲۰۰ ساله از فرهنگ به وجود آورد.
بقیه را لابد دیگران خواهند نوشت. البته ان شاءالله. فعلا زندگی و مصائب آن مجال پرداختن به این مسائلِ «غیر مهم» و «ثانویه» نمی دهد. بالا و پایین رفتن قیمت ارز و پدید آوردن امکان دریافت ریال به جای دلار برای مسافران کربلا و نظر رجال سیاسی و مذهبی ج.ا. در مورد اف. اِی. تی. اف اهمیت بیشتری از درگذشت بزرگی چون دبیر سیاقی دارد و اگر هم چنان که معهود است یاد و یادکی از او شود، دو روز دیگر نه نامی از دبیر سیاقی در میان خواهد بود و نه یادی از او در رویدادهای روز ایران خواهد شد.
اما ما هنوز هستیم. شاید عمری باقی نمانده باشد اما تا جایی که نفس می کشیم یاد خواهیم کرد از این بزرگان و خسارت هایی که رفتن شان به ما و مردم ایران می زند.
و در اوج ناامیدی، همچنان امید خواهیم داشت به دختران و پسرانی که باید بیایند و جای دبیرسیاقی و دبیرسیاقی ها را پر کنند. ان شاء الله.
