در روز اول بررسی شکایت ایران، ابتدا نماینده دولت امریکا برای قضات دیوان توضیح داد که از دید ایالات متحده، ایران مسوول بمب‌گذاری22 اکتبر 1983 در مقر نیروی دریایی امریکا در بیروت است و این اقدام توسط یکی از اعضای حزب‌الله که ملیت ایرانی داشته، انجام شده است. نماینده حقوقی دولت امریکا گفت این فرد با کامیون‌ حامل مواد منفجره به نیروهای امریکایی حمله کرده و 240 سرباز ایلات متحده را کشته و زخمی کرده است.

سپس وکیل دولت امریکا فهرستی از اقدامات تروریستی منتسب به ایران را برای قضات دادگاه تشریح کرد. به غیر از انفجار در مقر تفنگ‎داران نیروی دریایی امریکا در پایتخت لبنان، انفجار مقر یهودیان در پایتخت آرژانتین، ترور چهار تن از سران «حزب دمکرات کردستان» ایران در رستوران «میکونوس» آلمان، ناآرامی های بحرین و آن چه دولت امریکا توطئه ترور سفیر وقت عربستان سعودی در واشنگتن و وزیر خارجه کنونی سعودی می خواند را مطرح کرد و گفت که این اقدامات با برنامه ریزی ایران و توسط حزب الله لبنان انجام شده است.

هرکدام از این وقایع در زمان وقوع، به بحرانی در روابط خارجی جمهوری اسلامی منجر شده بود؛ از جمله، حادثه میکونوس که باعث شد اغلب سفرای اروپایی ایران را ترک کنند و روابطش با این کشورها، به ویژه آلمان تا ماه ها متشنج بود و تا روی کار آمدن «محمد خاتمی» ادامه داشت.

در جریان طرح دیدگاه های امریکا، وکیل این کشور نام اکبر «هاشمی رفسنجانی» و«علی اکبر ولایتی»، رییس جمهوری و وزیر خارجه وقت ایران در زمان انفجار مقر تفنگ داران نیروی دریایی امریکا در بیروت، بمب گذاری مقر یهودیان در بوینوس آیرس و ترور سران حزب دمکرات کردستان در آلمان را مطرح کرد و گفت دادگاه های ملی در دو مورد آن ها را تحت پی گرد قرار داده بودند.

شماری از مقام های ایرانی، از جمله دیپلمات های ایران در این کشورها مدتی در فهرست پلیس بین الملل بودند تا در صورت ورود به هریک از کشورهای عضو اینترپل، دستگیر شوند. در یک مورد، بریتانیا «هادی سلیمانپور»، سفیر ایران در آرژانتین را مدتی بازداشت کرد.

ایران خبر داد که قربانیان به دنبال 280 میلیارد دلار هستند

در چهار روزی که دیوان به موضوع شکایت ایران رسیدگی می کرد، دو روز برای امریکا و دو روز برای ایران فرصت بود تا دیدگاه های حقوقی خود را برای قضات مطرح کنند. وکلای ایران، گروهی از حقوق دان های انگلیسی و فرانسوی بودند و وکلای امریکا، از انگلیس، فرانسه و ایالات متحده.

در فرصتی که ایران داشت، «محسن محبی»، مشاور امور حقوقی «حسن روحانی»، رییس جمهوری ایران برای دادگاه لاهه شرح داد که امریکا با توسل به محاکم داخلی خود و با نقض قوانین بین المللی و مصونیت دولت ایران تا سال 2018، با صدور 102 حکم به دنبال مصادره 80 میلیارد دلار دارایی ایران است.

او به دادگاه گفت که هم اکنون 66 پرونده دیگر در دادگاه های امریکا مطرح است که خواهان دریافت 200 میلیارد دلار غرامت دیگر از ایران هستند؛ یعنی مجموعا بیش تر از 280 میلیارد دلار.

نماینده دولت ایران مصادره اموال جمهوری اسلامی ایران در ایالات متحده را توطئه مشترک قوه قضاییه، قوه مقننه و قوه اجرایی امریکا علیه ایران توصیف کرد و گفت: «امریکا در کشور های دیگر، از جمله کانادا، لوکزامبورگ، ایتالیا و بریتانیا به دنبال اجرای احکام غیابی علیه دارایی های ایران است.»

وکلای ایران گفتند که تمام این دعاوی، ناقض مفاد پیمان مودت بین ایران و امریکا است

پس از آن که دیوان بین المللی دادگستری در شکایت ایران از امریکا به دلیل بازگشت تحریم های اتمی از امریکا خواست که سه مورد از تحریم های بشردوستانه را قضاوت نهایی دادگاه بی اثر کند، دولت «دونالد ترامپ»، رییس جمهوری امریکا اعلام کرد که از این پیمان خارج می شود.

پیمان مودت، دو سال پس از کودتای 28 مرداد 1332، در زمان محمدرضا شاه پهلوی و دولت «آیزونهاور»، رییس جمهوری وقت امریکا امضا شد. این پیمان مبنای همکاری اقتصادی روزافزون دو کشور بود اما پس از انقلاب بهمن 1357 و گروگان گیری دیپلمات های امریکا و اشغال سفارت این کشور در تهران، روابط دو کشور قطع شد. ولی دو طرف پیمان مودت را لغو نکردند.

با خروج امریکا از پیمان مودت، این سند تا یک سال دیگر هم معتبر است. اما پس از آن، دو کشور دیگر نمی توانند بر این اساس به دیوان لاهه شکایت کنند.

در 40 سال اخیر، امریکا دو بار و ایران چهار بار بر اساس این پیمان به دیوان بین المللی دادگستری شکایت کرده اند. صدور حکم دیوان لاهه درباره شکایت از امریکا بابت مصادره اموال بانک مرکزی ایران ممکن است ماه ها زمان ببرد و موقعی اعلام شود که پیمان مودت بین دو کشور عملا به تاریخ پیوسته است.