نظر به اینکه قرائن و شواهد همگی از دو دوره ای بودن ترامپ است مدیریت سیاسی- اقتصادی کشور را نمی‌توان با سازوکار مزبور حتی با ایفای نقش بانک یا راهکارهای فرار از تحریم (تجربه شده در سال های 2012-2015) برای مدت طولانی اعمال کرد. غیر از عقب افتادگی شدید اقتصادی ایران، مشروعیت و کارآمدی حکومت در میان‌مدت زیر سوال خواهد رفت و مجموعه‌ای از تهدیدات امنیتی، موجودیت نظام جمهوری اسلامی را به چالش خواهد کشید. اما مزیت این راه حل این است که احتمال وقوع جنگ در کوتاه مدت پایین است.

انتخاب دوم این است که ایران از طریق کشورهایی چون عمان، راه دیپلماسی پنهان را در پیش بگیرد و از طریق مذاکره با دولت ترامپ به درخواست های آن تن دهد تا بخشی از تحریم‌ها برداشته شود. این بار خواسته آمریکا یا مثلث ضد ایرانی ترامپ- پمپئو - بولتون، فقط به برنامه هسته‌ای ایران محدود نمی‌شود بلکه خروج از سوریه، تغییر موضع در قبال اسراییل، قطع کمک به حوثی های یمن، قطع کمک به حزب الله، توقف تولید و توسعه صنعت موشک سازی و تحول در سیاست داخلی را نیز شامل خواهد شد. به عبارتی خواسته‌های آمریکا نوعی تغییر سرشت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. ولی انتظار است که تأمین نظر آمریکا در موضوع هسته ای، تا حدودی از شدت تحریم ها می کاهد. ولی باید به یاد داشت اینکه گفته می‌شود که ترامپ تاجر مسلک است و حاضر به معامله برد- برد خواهد بود قابل اطمینان نیست؛ زیرا مواضع ترامپ در مورد کره شمالی نشان داد او به دنبال برد مطمئن یکجانبه است. ولی تغییرات صورت گرفته در پیمان نفتا نشان داد او بعضا به دنبال پز سیاسی است و صرفا می خواهد امضای خودش پای یک توافق باشد حتی اگر محتوای آن زیاد فرق نکند. فقط اسم اوباما نباشد کافی است! در کل مزیت انتخاب دوم این است که سایه جنگ دور می شود ولی هزینه منزلتی آن زیاد خواهد بود.

انتخاب سوم نمایش قدرت است. متاسفانه روابط غرب خصوصا آمریکا با سایر دول غیرغربی بر اساس تئوری رئالیسم تنظیم شده است. آنها از طریق رابطه نابرابر قدرت به دنبال بازتولید سلطه سیاسی و بعضاً تجاری خود بر دول جهان خصوصا دول چالشگر نظم غربی هستند. مثلاً در این واقعیت یک نوع اتفاق نظر جهانی وجود دارد که چین سیاست‌ خارجی آرام و صلح آمیزی دارد ولی چون از جهت مناسبات قدرت در موقعیت مناسبی قرار می گیرد با چنگ و دندان آمریکا مواجه شده است. آمریکا و اسرائیل به دنبال تضعیف شدید اقتصادی و سیاسی ایران هستند تا ترتیبات امنیتی -سیاسی خود را بر خاورمیانه دیکته کنند. از این روست که آنها حتی حداقل توان نظامی (موشکی) ایران را برنمی‌تابند. آمریکا و غرب ثابت کرده است که تنها زبان قدرت آنها را سر جایشان می نشاند.

واقعیت این است که تحریم های آمریکا علیه ایران هیچ هزینه ای برای واشنگتن ندارد. قیمت نفت را هم که دیدیم تا حدودی کنترل کردند. در این راه حل برای ایجاد حداقل بازدارندگی باید در دکترین امنیت ملی و سیاست‌خارجی تغییراتی ایجاد شود. این تغییرات شامل خروج از برجام و تولید سلاح های بازدارنده قدرتمند است و ایران باید به جهان بفهماند اقدامات خصمانه آمریکا علیه ایران تنها برای تهران هزینه نخواهد داشت بلکه کل جهان متضرر می‌شود و اگر جهانیان نخواهند زیر بار این هزینه بروند باید در مقابل این غول مقاومت کنند. مواضع انفعالی و روزمرگی هم روحیه ملی را خیلی تضعیف می کند و هم دشمن را جری تر. اگر قرار باشد نفت ایران صادر نشود یا به شکل تحقیرآمیزی فروش رود چه اشکالی دارد که آب های عربستان و امارات در خلیج فارس به صدها ماهی زیبای فلزی (مین) توسط دست های ناشناس مزین شود! ایراد اساسی این راه حل آن است که احتمال وقوع جنگ تمام عیار زیاد خواهد شد ولی اینکه برنده و بازنده این جنگ چه کسی است نامعلوم. دست زدن به این انتخاب باید بعد از حصول اطمینان از امکان توان بازدارندگی، محدود نگه داشتن دامنه جنگ احتمالی، ایقان در عدم شکست در آن و تحمیل هزینه سنگین بر دشمن صورت بگیرد.

به هرحال، انتخاب های سیاست خارجی بسیار دشوار است و متاسفانه شدت تنفر غرب خصوصا آمریکا و برخی اعراب علیه نظام ایران چنان شدید است که درهای دیپلماسی بسته شده یا کورسوی ناامیدکننده ای از آن به چشم می آید. در برخی مواقع که به آن پیچ تاریخی می گویند یک کشور ملزم است به یک انتخاب سخت دست بزند. اما باید به یاد داشت که سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی یک کشور است. عدم گردن نهادن به قواعد بازی دموکراتیک و محدودنگری سیاسی در داخل، ایران را در هر دو جبهه داخلی و خارجی تضعیف خواهد کرد.